28 lutego 2019

Prof. dr hab. n. med. Jerzy Socha – w 80-lecie urodzin

W tym roku obchodzimy 80-lecie urodzin wybitnego polskiego pediatry, współtwórcy polskiej szkoły gastroenterologicznej oraz polskiej szkoły hepatologicznej. Mentora i wychowawcy kolejnych pokoleń lekarzy, wieloletniego kierownika Kliniki Gastroenterologii, Hepatologii, Pediatrii i Zaburzeń Odżywiania Instytutu – Pomnika Centrum Zdrowia Dziecka.

Jerzy Socha urodził się w 1939 r. w Dziekanowicach koło Gniezna. Ze względu na pochodzenie społeczne i represyjną postawę władz wobec ojca po ukończeniu szkoły podstawowej nie został przyjęty do szkoły średniej. Pracował jako pomocnik geodety, uczęszczał do liceum dla pracujących, pomagał w gospodarstwie rolnym rodziców. W 1957 r. zdał eksternistycznie egzamin dojrzałości i został przyjęty na Akademię Medyczną w Poznaniu. Ukończył ją z wyróżnieniem w 1963. Pracę w poradni dziecięcej łączył ze studiami psychologicznymi na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UAM w Poznaniu. Szybko uzyskał I i II stopień specjalizacji z pediatrii i tytuł magistra psychologii, a w 1972 r., po obronie rozprawy „Wpływ procesów trawienia i wchłaniania na stan odżywienia dzieci z fenyloketonurią”, tytuł doktora nauk medycznych. W Instytucie Pediatrii AM w Poznaniu, na Oddziale Metaboliczno-Gastrologicznym kierowanym przez prof. Marię Goncerzewicz, sprawował funkcję asystenta, a od 1972 r. adiunkta. Akademia Medyczna w Poznaniu pozwoliła na zdobycie wiedzy z zakresu nauk podstawowych oraz nawiązanie współpracy naukowej. Dzięki naukowej wrażliwości później rozwinął nowe kierunki w gastroenterologii i hepatologii dziecięcej.

W 1976 r., jako pierwszy pediatra, uzyskał specjalizację z gastroenterologii. W 1979, na podstawie dorobku naukowego i rozprawy habilitacyjnej „Czynniki warunkujące przepuszczalność jelita cienkiego dla makrodrobin w zespole złego wchłaniania u dzieci”, otrzymał stopień doktora habilitowanego nauk medycznych. W tym też roku przeniósł się z rodziną do Warszawy, gdzie został ordynatorem Oddziału Gastroenterologicznego w Centrum Zdrowia Dziecka. 1 lipca 1980 minister zdrowia i opieki społecznej powołał Go na stanowisko docenta w CZD, gdzie przez lata pełnił funkcję kierownika Zespołu Gastroenterologii, koordynując pracę oddziału, poradni i pracowni oraz sprawując funkcję konsultanta
ds. dietetyki. W roku 1984 otrzymał tytuł profesora.

Ambicją prof. Sochy było utworzenie ośrodka gastroenterologii dziecięcej zajmującego się wszystkimi jej działami. Jego ogromna wiedza, kompetencje i charyzma otworzyły naszą klinikę na szeroką współpracę z ośrodkami gastroenterologii dla pacjentów dorosłych w Polsce oraz z pediatrycznymi ośrodkami zagranicznymi.

Współpraca z Kliniką Gastroenterologii CMKP, kierowaną przez prof. Edwarda Rużyłłę, przyczyniła się do rozwoju endoskopii zabiegowej u dzieci. Wkrótce Pracownia Endoskopii CZD stała się ośrodkiem referencyjnym endoskopii dziecięcej w Polsce.

Prof. Socha miał wielką umiejętność stymulowania różnych zakładów i klinik do wspólnej działalności, której efektem było wprowadzanie nowych metod diagnostycznych i terapeutycznych oraz rozbudzanie zainteresowań zawodowych i naukowych.

W pierwszym okresie działalności kierowanego przez prof. Sochę oddziału najliczniejsi byli chorzy z celiakią i biegunką przewlekłą. Wkrótce jednak pojawiła się coraz liczniejsza grupa pacjentów z nieswoistym zapaleniem jelit i chorobami trzustki. Dzięki współpracy z IMiDz w Warszawie wprowadzona została (zastosowana po raz pierwszy w Polsce) diagnostyka molekularna przewlekłych zapaleń trzustki.

Jednakże zagadnieniem, do którego szczególnie dużą uwagę przywiązywał Profesor, jest hepatologia, w innych nowo powstających ośrodkach pediatrycznych w Polsce praktycznie niewidoczna.

W latach 80. i 90. wyzwaniem dla pediatrów były liczne przypadki przewlekłego zapalenia wątroby na tle zakażenia HBV. Wielką zasługą Profesora było dążenie nie tylko do stosowania w całym kraju skutecznego w porównaniu z poprzednimi terapiami leczenia interferonem, ale przede wszystkim do propagowania, wręcz walki o wprowadzenie powszechnych szczepień p/WZW B noworodków. W efekcie nastąpiła eliminacja zakażenia HBV w populacji pediatrycznej w Polsce.

Rozwiązując problem zakażeń HBV, Profesor zwrócił uwagę na szeroką problematykę hepatologii nieinfekcyjnej. We współpracy z ośrodkami zagranicznymi wprowadził nowoczesną diagnostykę autoimmunizacyjnych zapaleń wątroby, niedoboru alfa-1-antytrypsyny, choroby Wilsona oraz innych rzadkich chorób cholestatycznych wątroby.

Widząc nierozwiązany problem pacjentów pediatrycznych z marskością wątroby, a także ostrą niewydolnością wątroby, podjął (wspólnie z Kliniką Chirurgii) pracę nad programem przeszczepiania wątroby u dzieci. Sukcesem tego programu było pierwsze skutecznie przeszczepienie wątroby w Polsce.

Pod kierunkiem prof. Jerzego Sochy stworzony został pierwszy pediatryczny ośrodek żywienia dojelitowego i pozajelitowego w Polsce.

Profesor zaangażował się w szeroko rozumiane badania i działania profilaktyczne nad otyłością u dzieci. Z Jego inicjatywy Klinika Neonatologii IP CZD i Zakład Biochemii prowadziły przez wiele lat projekty Unii Europejskiej dotyczące programowania metabolicznego otyłości.

W 1979 r. prof. Socha i prof. Zalewski byli inicjatorami utworzenia Sekcji Gastroenterologii i Żywienia Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego. W 1998 r. sekcja przekształciła się w Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, którego Profesor został pierwszym prezesem, a obecnie jest honorowym członkiem. Czynnie uczestniczył też w utworzeniu Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego.

Prof. Socha był kierownikiem oddziału, a następnie Kliniki Gastroenterologii, Hepatologii i Zaburzeń Odżywiania od jej utworzenia do chwili przejścia na emeryturę w 2009 r. Przez dziesięć lat łączył pracę zawodową, naukową i popularyzatorską z odpowiedzialną funkcją dyrektora IP CZD ds. lecznictwa. Przez wiele kadencji udzielał się w jego Radzie Naukowej, okresowo pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Nauki.

Profesor dał się poznać jako perfekcyjny wizjoner kierunków naukowych gastroenterologii dziecięcej i doskonały inspirator rozwoju naukowego. Odchodząc na emeryturę, przedstawił wizję dalszego rozwoju kliniki. Zwrócił uwagę na nowe wyzwania, m.in. zaburzenia karmienia, otyłość, stłuszczenie wątroby. Zawsze podkreślał konieczność poprawy w naszym kraju opieki nad pacjentami z chorobami rzadkimi, również chorobami przewodu pokarmowego i wątroby.

Prof. Socha, mimo intensywnej pracy w IP CZD, znalazł jeszcze siły na włączenie się w 2005 r. w działalność powstającego wówczas Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego, gdzie tworzył i rozwijał kierunek dietetyczny, a także służył cennymi uwagami na posiedzeniach Rady Wydziału aż do 2018 r.

Na dorobek naukowy Profesora składają się liczne publikacje w czasopismach krajowych i zagranicznych, monografie, a także granty i projekty naukowe realizowane w ramach współpracy z innymi zespołami w IP CZD oraz ośrodkami w Polsce i zagranicą, które dały podstawę kształcenia się gastrologów i pediatrów.

Żona Profesora, Anna, przez wiele lat pełniła funkcję kierownika apteki IP CZD. Syn Piotr jest profesorem, pediatrą, gastroenterologiem i transplantologiem klinicznym, pełni funkcję ordynatora Kliniki Gastroenterologii, Hepatologii i Zaburzeń Odżywiania oraz dyrektora ds. nauki w IP CZD. Córka Magda jest lekarzem rodzinnym i pulmonologiem w Poznaniu, a Aleksandra pracuje w Warszawie jako farmaceutka. Prof. Jerzy Socha ma dziewięcioro wnuków.

Umiejętność wytworzenia klimatu do zgodnej i twórczej współpracy całego zespołu pracowników kliniki zaowocowała tym, że prof. Jerzy Socha wychował największy zespół samodzielnych pracowników nauki wśród pediatrów w Polsce. Wynika to przede wszystkim z Jego osobowości, ponieważ jest osobą charyzmatyczną, przyciągającą ludzi do współpracy, inspirującą i mającą rzadką umiejętność przewidywania kierunków rozwoju dziedziny medycyny, którą kocha – gastroenterologii dziecięcej.

Prof. Socha jest człowiekiem niezwykle kompetentnym, wszechstronnym, a zarazem skromnym, z wielką kulturą osobistą. Za to Go kochamy. 

Współpracownicy i wychowankowie szczycący się tytułem uczniów i absolwentów Szkoły Profesora Sochy

„Miesięcznik OIL w Warszawie Puls” nr 3/2019

 

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza