22 stycznia 2005

ABC przedsiębiorczości

W jakiej kondycji finansowej jest mój szpital? – cz. IV (ostatnia)

O przepływach pieniężnych
Rachunek przepływów pieniężnych (cash flows) uwzględnia przepływ strumieni pieniężnych – dodatnich (wpływów) i ujemnych (wydatków) – z trzech rodzajów działalności: operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej.
Przez działalność operacyjną rozumie się na ogół podstawowy rodzaj działalności danego podmiotu (core business); przez działalność inwestycyjną (lokacyjną) zaś – nabycie lub zbywanie składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz związane z nimi koszty i korzyści. Działalność finansową definiuje się jako wpływy i wydatki ze źródeł finansowania oraz związane z nimi koszty i korzyści.
Podział taki pozwala na ustalenie, który typ działalności umożliwił wypracowanie środków pieniężnych, a w którym zostały one wykorzystane. W szczególności istotne są informacje o przepływach z działalności operacyjnej. Umożliwiają bowiem określenie, czy przychody z działalności podstawowej zapewnią spłatę zaciągniętych kredytów i utrzymanie zdolności wytwórczej. Wskazują także możliwości lokowania pieniędzy w instrumentach finansowych. W spółkach przepływy dodatnie wróżą również wypłatę dywidendy, choć należy pamiętać, że jest ona uzależniona nie tylko od środków finansowych będących w dyspozycji spółki, ale także od polityki dywidendy prowadzonej przez zarząd.
Przepływy w ramach działalności inwestycyjnej ukazują wielkości wydatków pieniężnych na powiększenie zasobów majątkowych (np. w nowe inwestycje rzeczowe) oraz wpływy pieniężne uzyskane ze sprzedaży zasobów (np. posiadanego gruntu). W działalności finansowej istotny jest ruch pieniędzy pozyskanych przez dany podmiot od właścicieli, inwestorów zewnętrznych i kredytodawców oraz kwoty spłaconych zobowiązań.
W sektorze ochrony zdrowia, w szczególności zaś w SPZOZ, rachunek przepływów pieniężnych nie jest zbyt rozpowszechniony. Tymczasem sprawność zarządzania finansami w dużym stopniu determinowana jest właściwą wiedzą, jak kształtują się strumienie pieniężne, a zwłaszcza – jaki jest ich przyrost globalnie i w poszczególnych segmentach działalności. Wiedza ta jest ważna nie tylko w ujęciu rocznym, ale przede wszystkim w czasie rzeczywistym lub określonym indywidualnie przez menedżera (np. raporty tygodniowe, miesięczne, a nawet codzienne).
Ogólna ocena rachunku przepływów pieniężnych jest prosta – wystarczy spojrzeć na stan gotówki na początku i pod koniec badanego okresu. Nikomu nie trzeba tłumaczyć, co w praktyce oznacza sytuacja, gdy gotówki jest mniej, niż było. A gdy jest jej więcej – warto spojrzeć, skąd gotówka się wzięła. Bo jeżeli pozyskaliśmy ją, zaciągając kredyty lub wyprzedając majątek trwały, nie zaś zwiększając wpływy z działalności operacyjnej, nie ma się co napawać sukcesem. Trudności finansowe zostały jedynie odsunięte w czasie.

Rola analizy wskaźnikowej
Analiza wskaźnikowa jest miarą względną oceny stanu finansowego. Rzecz polega na właściwej interpretacji danego wskaźnika.
W analizie kondycji finansowej szpitali można z powodzeniem stosować następujące grupy wskaźników: 1. płynności, 2. zadłużenia, 3. rentowności, 4. sprawności działania, 5. produktywności czynników wytwórczych, 6. efektywności czynników wytwórczych.
Wskaźniki płynności odzwierciedlają stosunek aktywów obrotowych do pasywów bieżących. Najczęściej stosowane miary płynności to: wskaźnik bieżący, szybki i natychmiastowy. Zadłużenie oznacza relację kapitału obcego do kapitału własnego, a także do majątku. Przykładowe miary zadłużenia to: wskaźnik zadłużenia długoterminowego kapitału, wskaźnik ogólnego zadłużenia, wskaźnik ogólnego zadłużenia środków trwałych lub aktywów ogółem. Rentowność rozumie się jako relację wyników finansowych do przychodów lub kapitału, a także relację kosztów do przychodów. Najczęściej stosowane wskaźniki rentowności to: stopa zysku netto, stopa zwrotu z kapitału własnego, wskaźnik dźwigni finansowej. Sprawność finansowa rozumiana jest jako szybkość cyrkulacji składników majątku obrotowego i pasywów bieżących. Przykładowo miarą sprawności są cykle: inkasa należności, rotacji zapasów, płatności zobowiązań. Przez produktywność rozumie się stosunek wartości sprzedaży do danego czynnika wytwórczego (np. majątku, kapitału, wynagrodzeń), przez efektywność zaś – stosunek wartości zysku netto do wartości danego czynnika wytwórczego.
Wykonując analizę wskaźnikową, możemy opierać się nawet na kilkudziesięciu wskaźnikach. Jest tylko pytanie, co będzie układem odniesienia w ich interpretacji – normatywy określone w literaturze fachowej czy normatywy branżowe. Względność analizy wskaźnikowej polega na tym, że normatyw wynika z porównań branżowych. Oznacza to, że w jednej branży wartość danego wskaźnika może świadczyć negatywnie o jakości zarządzania finansami, zaś w przypadku innej branży ta sama wartość oznacza stan prawidłowy.

Na koniec chcę postawić pytanie: Jak zinterpretować wskaźnik efektywności siły roboczej – termin, choć źle brzmiący dla ucha, jest jak najbardziej poprawny w rozważaniach ekonomicznych) – w sytuacji, gdy szpital generuje straty? Za prawidłowe odpowiedzi przewiduję nagrodę-niespodziankę. Czekam pod adresem: a_ludwicki@o2.pl

Andrzej LUDWICKI

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza