14 września 2006

Nasza akademia – Kolebka polskiej transplantologii

Klinika Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Instytutu Transplantologii Akademii Medycznej w Warszawie jest w prostej linii spadkobierczynią tradycji I Kliniki Chorób Wewnętrznych AM w Warszawie i dokonań jej kierownika, prof. Tadeusza Orłowskiego.

Kolejni kierownicy Kliniki mogą się szczycić mianem jego uczniów.
Zespół nefrologiczny tej placówki rozpoczął, pionierskie w latach 60. w Polsce, leczenie nerkozastępcze za pomocą hemodializ i dializ otrzewnowych, wykonywał pierwsze biopsje nerki, wprowadził także kontynuowane do dzisiaj leczenie immunosupresyjne przewlekłych glomerulopatii.
Po długim okresie szkolenia, w Polsce i za granicą, poświęconego zdobywaniu niezbędnego doświadczenia i doskonaleniu umiejętności zawodowych, zespół nefrologiczny z I Kliniki Chorób Wewnętrznych przygotował chorą do pierwszego w Polsce udanego przeszczepienia nerki pobranej od zmarłego. Wykonali je 26 stycznia 1966 r. chirurdzy z I Kliniki Chirurgii AM w Warszawie pod kierunkiem prof. Jana Nielubowicza.
Ten sam zespół chirurgów, przy ścisłej współpracy z internistami nefrologami, a także immunologami, początkowo pod kierunkiem prof. Ewy Skopińskiej, a później prof. Andrzeja Górskiego, wykonywał z powodzeniem kolejne przeszczepienia. Jednak pozostawieni sami sobie, nawet najbardziej zaangażowani i wyszkoleni lekarze nie mogliby stawić czoła nowym wyzwaniom. Dalszy rozwój nefrologii i transplantologii, jak również leczenia nerkozastępczego schyłkowej niewydolności nerek wymagał wprowadzenia nowych regulacji prawnych, funduszy i odpowiednich warunków lokalowych.
W tym celu, głównie dzięki uporowi i wysiłkom prof. Tadeusza Orłowskiego i władz uczelni, zarządzeniem Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej z 1 listopada 1975 r. utworzono przy I Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie Instytut Transplantologii. Podstawowym zadaniem Instytutu było i jest prowadzenie działalności naukowo-dydaktycznej, leczniczej, metodycznej i organizacyjnej w zakresie transplantologii klinicznej, immunoterapii i dializoterapii.
Instytut jest dużą jednostką, kierowaną przez dyrektora, a organem doradczym i opiniodawczym ustanowiono, powołaną przez rektora AM, Radę Instytutu. Instytut Transplantologii tworzą: Klinika Immunoterapii składająca się z oddziału klinicznego i polikliniki; Klinika Transplantologii z oddziałem transplantacyjnym, stacją sztucznej nerki oraz samodzielną pracownią immunologiczną; Zakład Transplantologii Doświadczalnej i Zwierzętarnia.
Instytut mieści się w dwóch pawilonach na terenie PSK nr 1 w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej 59, pozostałych po przeniesieniu Klinik Laryngologii i Neurochirurgii do nowej siedziby CSK przy ul. Banacha.
Po przeprowadzeniu generalnego remontu i adaptacji budynków, co – przy chronicznym braku funduszy u schyłku lat 70. – było ogromnie trudne, pierwsza rozpoczęła pracę Klinika Transplantologii. Zabiegi chirurgiczne przeszczepiania nerki, a także nerki
i trzustki wykonywano w I Klinice Chirurgii AM w Warszawie przy ul. Banacha, kierowanej kolejno przez prof. Jana Nielubowicza, prof. Tadeusza Tołłoczkę i prof. Jacka Szmidta.
W 1983 r., po wyremontowaniu drugiego pawilonu, w PSK nr 1 rozpoczęła pracę Klinika Immunoterapii. Pierwszym jej kierownikiem była prof. Joanna Juskowa, która pełniła także funkcję wicedyrektora Instytutu Transplantologii w latach 1984-87. Prof. Juskowa zorganizowała również nauczanie fizjoterapii dla studentów Oddziału Fizjoterapii i Zakładu Rehabilitacji.
W 1992 r., po wygranym konkursie, kierownikiem Kliniki została prof. Liliana Gradowska, która w latach 1989-96 pełniła też funkcję zastępcy dyrektora i p.o. dyrektora Instytutu Transplantologii. Po rezygnacji (ze względów zdrowotnych) z funkcji kierownika Kliniki prof. Gradowska pozostała jej pracownikiem, prowadzi także nauczanie chorób wewnętrznych na dziennych i zaocznych studiach licencjackich dla pielęgniarek i położnych Wydziału Nauki o Zdrowiu AM w Warszawie.
Od 1999 r. kierownikiem Kliniki jest prof. Leszek PĄCZEK (na zdjęciu), najpierw prorektor ds. dydaktyki i wychowania, obecnie rektor Akademii Medycznej w Warszawie, a także prezes Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego. Dzięki jego wizji rozwoju nauczania medycyny oraz jego zaangażowaniu powstał Oddział Fizjoterapii i Wydział Nauki o Zdrowiu. Zasługą prof. Pączka jest też rozszerzenie zakresu pracy Kliniki, m.in. zwiększenie udziału internistów w leczeniu niewydolności wątroby i jej przeszczepianiu oraz nawiązanie współpracy z Kliniką Chirurgii Ogólnej i Chorób Wątroby, kierowaną przez prof. Marka Krawczyka, oraz Kliniką Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej, kierowaną przez prof. Wojciecha Rowińskiego.
Stale poszerzany zakres działalności naukowej i usługowo-leczniczej skłonił rektora AM do dwukrotnej zmiany nazwy placówki. Od 1997 r. była ona Kliniką Immunoterapii i Chorób Wewnętrznych, a od 1 grudnia 2000 r. jest Kliniką Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych. W jej strukturze znajduje się także Poradnia Nefrologiczno-Transplantacyjna – Samodzielna Pracownia Specjalistyczna. Ü Cdn.

Małgorzata SKARBEK

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza