Odpowiedzialność karna lekarzy – zagadnienia wstępne
Odpowiedzialność karną lekarza regulują przepisy kodeksu karnego, jak również ustawy, które tworzą prawo medyczne, w szczególności ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty.
W ramach rozdziału XIX Kodeksu karnego znajdują się przepisy dotyczące przestępstw: umyślne bądź nieumyślne spowodowanie śmierci, zabójstwo eutanatyczne, przerywanie ciąży, spowodowanie ciężkiego, średniego, lekkiego uszczerbku na zdrowiu, uszkodzenie ciała dziecka poczętego, narażenie na niebezpieczeństwo czy nieudzielanie pomocy. Poszczególne rodzaje przestępstw zostaną omówione w późniejszej części pracy. Jednocześnie jednak należy zauważyć, iż nie są to wszystkie przestępstwa, których może dopuścić się lekarz w związku z wykonywaniem przez niego zawodu lekarza. Poza opracowaniem pozostają przestępstwa, które nie są związane z popełnieniem przez lekarza błędu w sztuce a do nich należą np. art. 189 kk (pozbawienie wolności), art. 265 i 266 kk (ujawnienie tajemnicy zawodowej), art. 58 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (wykonywanie zawodu bez uprawnień), art. 271 kk (poświadczenie nieprawdy), art. 228 kk (łapownictwo bierne).
Odpowiedzialność karna może powstać w wyniku działania lub zaniechania sprawcy (lekarza).
Ponadto zgodnie z artykułem 1 § 1 k.k., „odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia”. Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że zachowanie lekarza będzie miało charakter bezprawny tylko i wyłącznie, jeżeli zostanie naruszona norma prawa karnego obowiązująca w czasie popełnienia czynu.
Należy zaznaczyć, że odpowiedzialność karna lekarza za błąd w sztuce będzie uzasadniona, jeżeli zostaną łącznie spełnione następujące przesłanki:
- wystąpi błąd w sztuce,
- wystąpi ujemny skutek takiego błędu (szczegółowe skutki zostaną omówione przy omawianiu poszczególnych czynów zabronionych)
- ustalenie związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem lekarza a negatywnym skutkiem
- wina lekarza.
