Lekarz jako przedsiębiorca – zagadnienia ogólne
Wejście w życie ustawy o działalności leczniczej przesądziło jednoznacznie iż, działalność lecznicza jest działalnością gospodarczą. Konsekwencją takiego rozwiązania jest przyjęcie, zgodnie z którym działalność lecznicza jest obecnie działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1829, z późn. zm.), zwana dalej ustawą o swobodzie działalności.
Pod pojęciem działalności regulowanej rozumiemy taką działalność, która podlega specyficznej formie ingerencji państwa w sferę wolności gospodarczej, której ramowe zasady określa ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, jednakże szczegółowo reguluje ustawa właściwa dla danego obszaru życia.
Tym samym działalność lecznicza jako działalność regulowana podlega z jednej strony pewnym przepisom wynikającym z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, z drugiej jest regulowana przez przepisy odrębne (np. ustawa o działalności leczniczej), co powoduje wprowadzenie pewnych odstępstw od ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Kolejną konsekwencją przyjęcia działalności leczniczej jako działalności gospodarczej (m.in. lekarz który prowadzi działalność gospodarczą) jest to, że podlega przepisom ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Następstwem tego jest obowiązek stosowania regulacji zawartych w tej ustawie. W szczególności: zasad podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, obowiązków przedsiębiorcy, ewidencji działalności gospodarczej oraz zakresu koncesjonowania.
W dalszej części opracowania zostaną wskazane zarówno ogólne zasady dotyczące działalności gospodarczej oczywiście tylko te mające zastosowanie do działalności leczniczej, jak także odmienności wynikające ze specyfiki działalności leczniczej jako działalności regulowanej.
Należałoby zacząć od definicji przedsiębiorcy. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Biorąc pod uwagę powyższą definicję jak także formy wykonywania działalności leczniczej zgodnie z ustawą o działalności leczniczej lekarz jest przedsiębiorcą w sytuacji gdy wykonuje zawód w formie:
- jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualnej praktyki lekarskiej,
- spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowej praktyki lekarskiej.
W przypadku indywidualnej praktyki lekarskiej jej istotą jest wykonywanie w jej ramach zawodu tylko przez jedną osobę. Grupowa praktyka musi być założona i wykonywana przez co najmniej dwie osoby.
Zarówno praktyki indywidualne, jak i grupowe zależnie od kwalifikacji lekarza (i jego wniosku składanego przy rejestracji) mogą mieć charakter ogólny (np. lekarz rodzinny) lub specjalistyczny (np. praktyka ginekologiczna, kardiologiczna).
Ponadto w ramach praktyk indywidualnych ogólnych i specjalistycznych należy wyodrębnić trzy podtypy (rodzaje) praktyk zawodowych lekarzy:
- praktyka lekarska zwykła (typowa, jest ona prowadzona we własnej lokalizacji),
- praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania,
- praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego (prowadzona na podstawie umowy z tym podmiotem).[1]
W ramach grupowej praktyki lekarskiej mogą być udzielane świadczenia zdrowotne wyłącznie przez lekarzy będących wspólnikami albo partnerami spółki.
W przypadku praktyk wyłącznie w miejscu wezwania art. 20 ustawy o działalności leczniczej wprowadza ograniczenie stanowiąc, że miejscem wezwania nie może być przedsiębiorstwo podmiotu leczniczego.
Nowym rodzajem praktyk ustanowionym w ustawie o działalności leczniczej art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy o działalności leczniczej – jest praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem.[2]
Ustawa o działalności leczniczej wprowadziła zamknięty katalog form prawnych w których można prowadzić działalność leczniczą (działalność gospodarczą). Formami tymi są:
- Jednoosobowa działalność gospodarcza jako praktyka indywidualna,
- Spółka cywilna jako praktyka grupowa,
- Spółka jawna jako praktyka grupowa,
- Spółka partnerska jako praktyka grupowa.
Poniżej zostaną omówione najważniejsze aspekty wszystkich tych form prawnych a następnie obowiązki odnoszące się do wszystkich tych form prawnych wykonywania działalności leczniczej. W dalszej części opracowania zostały pominięte kwestie wewnętrznego (dalszego) podziału na formy wykonywania działalności leczniczej (specjalistyczne, ogólne, w miejscu wezwania itd.), zachowując jedynie podział na indywidualne i grupowe oraz w ramach grupowych na poszczególne formy prawne.
[1] W poprzednim stanie prawnym mogły być zakładane i prowadzone przez lekarzy także praktyki indywidualne i grupowe (z tym że tylko w formie spółki cywilnej lub partnerskiej) o charakterze ogólnym lub specjalistycznym, a ponadto typu zwykłego oraz wyłącznie w miejscu wezwania.
[2] Nowy rodzaj praktyk jest odpowiedzią na zapotrzebowanie na świadczenia zdrowotne w szczególności na oddziałach szpitalnych. Ta nowa instytucja rozwiązuje problem konieczności zakładania praktyki tylko na potrzeby dyżurowania w szpitalu na podstawie umów cywilnych).
