15 września 2009

23. sesja Szkoły Pneumonologii

23. sesja Szkoły Pneumonologii Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc (6 czerwca) poświęcona była chorobom śródmiąższowym płuc. Ogłoszono wyniki dorocznego Konkursu im. prof. J. Misiewicz dla młodych pneumonologów na najlepszą pracę roku. Pierwszą nagrodę w kategorii prac doświadczalnych otrzymał Adam Szpechciński z Samodzielnej Pracowni Diagnostyki Molekularnej i Immunologii Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc za pracę Evaluation of fluorescence-based methods for total vs amplifiable DNA quantification in plasma of lung cancer patients, a w kategorii prac klinicznych Magdalena Grabczak z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego za pracę Does the established cause of chronic cough depend on diagnostic approach. Tradycyjnie nagrodę w postaci stypendium na doroczny kongres European Respiratory Society w Wiedniu ufundowała firma GSK. Jury przyznało wyróżnienie Katarzynie Popko, ubiegłorocznej laureatce konkursu, za pracę Frequency of distribution of inflammatory cytokines IL-1, IL-6 and TNF-á gene polymorphism
in patients with obstructive sleep apnea
.

Wykład im. prof. Janiny Misiewicz wygłosiła prof. Ewa Niżankowska-Mogilnicka z Uniwersytetu Jagiellońskiego, po jej nauczycielu profesorze Szczekliku najczęściej cytowany w świecie polski pneumonolog. Jako konsultant wojewódzki ds. chorób płuc w Małopolsce jest niestrudzonym propagatorem nowoczesnej wiedzy medycznej, organizatorką znanych w całym kraju sesji szkoleniowych dla lokalnej społeczności lekarskiej, a także recenzentką prac w Konkursie im. prof. J. Misiewicz. Tematem jej wykładu było Postępowanie w astmie w świetle wytycznych GINA, BTS, NAEPP-EPR3. Prof. E. Niżankowska przedstawiła 20-letnią historię wytycznych postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w astmie i porównała stanowiska europejskie, amerykańskie i brytyjskie. Ukazała, jak bardzo różni się podejście do tego samego problemu w różnych regionach świata. Kolejne wersje zaleceń stają się coraz obszerniejsze i trudniejsze do wykorzystania w praktyce klinicznej lekarzy pierwszego kontaktu, do których są adresowane.
Pierwszą sesję otworzył wykład prof. Ewy Rowińskiej-Zakrzewskiej definiujący i klasyfikujący choroby śródmiąższowe płuc. Prof. Rowińska zwróciła szczególną uwagę na rzadsze postacie włóknienia płuc, jak DIP, LIP, AIP, NSIP oraz podkreśliła znaczenie wywiadu i badania przedmiotowego w ich rozpoznawaniu. Doc. Urszula Demkow omówiła mechanizmy rozwoju śródmiąższowych chorób płuc, skupiając się szczególnie na patogenezie włóknienia płuc oraz powstawaniu zmian zapalnych i ziarniniakowych w płucach. Wykład dr Renaty Langfort na temat zmian morfologicznych zilustrowany był zdjęciami mikroskopowymi wycinków z płuc. Dr Langfort podkreśliła konieczność ścisłej współpracy patologa i klinicysty w procesie rozpoznawania śródmiąższowych chorób płuc. Na zakończenie przedstawiona została epidemiologia tych chorób, które nie są wcale takie rzadkie jak się sądzi. Szczególnie często występują: samoistne włóknienie płuc, sarkoidoza, alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, zmiany płucne w przebiegu chorób tkanki łącznej, pylice i zmiany polekowe.
Sesję poświęconą możliwościom diagnostycznym poprzedziło powitanie gościa honorowego Szkoły prof. Janusza Kowalskiego, który z wielką pasją wdrażał na polskim gruncie zdobyte w renomowanych zachodniodoeuropejskich ośrodkach doświadczenia w dziedzinie nowoczesnej diagnostyki czynnościowej układu oddechowego, inicjując wykonywanie takich badań, jak: pletyzmografia, zdolność dyfuzyjna i podatność płuc. Wykład dr Iwony Bestry dotyczący zmian radiologicznych w chorobach śródmiąższowych płuc zilustrowany był zdjęciami ukazującymi olbrzymią różnorodność zmian strukturalnych w tych chorobach. Dr Piotr Boros, wychowanek prof. J. Kowalskiego, omówił zaburzenia czynnościowe układu oddechowego w przebiegu chorób śródmiąższowych płuc, zwracając szczególną uwagę na rolę badania pletyzmograficznego w rozpoznawaniu zaburzeń o charakterze restrykcyjnym, przypominając również o konieczności oceny zarówno podatności, jak i zdolności dyfuzyjnej płuc. Wykład doc. Andrzeja Chciałowskiego z Wojskowego Instytutu Medycznego dotyczył inwazyjnych metod diagnostycznych umożliwiających pobranie materiału niezbędnego do ustalenia rozpoznania śródmiąższowej choroby płuc. Prelegent zwrócił uwagę na nowe możliwości, jakie stworzyła ultrasonografia wewnątrzoskrzelowa, wykonywana podczas bronchoskopii (EBUS). Szczegółowo omówił rolę bronchoskopii, a także bardziej inwazyjnych metod: wideotorakoskopii, biopsji igłowej przez ścianę klatki piersiowej i otwartej biopsji płuc w diagnostyce tych chorób. Doc. Adam Barczyk ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego przedstawił rolę płukania oskrzelowo-pęcherzykowego (BAL) w diagnostyce śródmiąższowych chorób płuc, umiejętnie wskazując na walory, jak i ograniczenia tej stosowanej już od 30 lat metody.
Prof. D. Ziora skoncentrował się na problemie rozpoznawania i leczenia samoistnego włóknienia płuc. O ile w ostatnich latach bardzo się rozwinęły metody diagnostyczne, pozwalając na ustalenie rozpoznania nawet bez wykonania biopsji płuca, o tyle wciąż brak skutecznych metod leczenia włóknienia płuc. Trwają jednak liczne badania nad znalezieniem takich leków. Dr Wojciech Piotrowski z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi przedstawił zmiany płucne w przebiegu sarkoidozy, skupiając się na obrazie klinicznym i radiologicznym choroby, omówił także kryteria jej rozpoznania. Dr Elżbieta Puścińska zajęła się pozapłucną lokalizacją zmian w przebiegu tej choroby, wykazując, że praktycznie każdy narząd może być zajęty. Koniecznie trzeba zwrócić uwagę na zajęcie serca, narządu wzroku, układu nerwowego, skóry, wątroby, śledziony, obwodowych węzłów chłonnych i nerek. Dr Anna Goljan-Geremek omówiła strategię postępowania terapeutycznego w sarkoidozie, wskazując, jakich chorych należy kwalifikować do leczenia i jakie schematy są aktualnie zalecane. W większości przypadków dochodzi do samoistnego ustąpienia zmian. Ważne jest zidentyfikowanie tych chorych, u których proces przebiega niepomyślnie.
Ostatnią sesję rozpoczął wykład dr Elżbiety Radzikowskiej, eksperta w dziedzinie chorób śródmiąższowych płuc, która przedstawiła alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych. Opisuje się coraz to nowe postacie alergicznych reakcji w płucach po kontakcie z alergenami pochodzenia organicznego. Rozpoznanie tej choroby często napotyka trudności, szczególnie w postaciach przewlekłych. Wspaniałe wykłady przygotowali goście z Instytutu Medycyny Pracy. Doc. Anna Krakowiak przedstawiła problem zmian śródmiąższowych w płucach na skutek ekspozycji na metale ciężkie: beryl, stront, miedź, żelazo itp. Do narażenia na te pierwiastki dochodzi w bardzo wielu miejscach pracy i liczba zachorowań stale wzrasta. Dr Jacek Gruchała skoncentrował się na klasycznych pylicach: krzemicy, pylicy górników i azbestozie, zwracając uwagę na prawne aspekty rozpoznawania pylic. Prof. Elżbieta Wiatr przedstawiła niedoceniany w Polsce, a z pewnością ważny i częsty problem zmian polekowych. Kilkaset leków, niekiedy powszechnie stosowanych, może spowodować śródmiąższowe zmiany w płucach. Sesję zakończył wykład na temat zmian popromiennych w płucach. Coraz większa skuteczność leczenia chorób nowotworowych, takich jak ziarnica, chłoniak, rak sutka lub płuca powoduje problemy z powikłaniami po leczeniu, do których zalicza się zarówno wczesne zmiany popromienne w postaci zapalenia, jak i późne w postaci włóknienia płuc. Wskazane jest minimalizowanie pola napromienienia, frakcjonowanie dawki i stosowanie minimalnych niezbędnych dawek. Kolejna sesja poświęcona będzie przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc.

Tadeusz M. Zielonka


Tadeusz M. Zielonka
– przewodniczący Warszawsko-
-Otwockiego oddziału PTChP; Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Archiwum