2 czerwca 2013

Dlaczego e-zwolnienia?

Panie dyrektorze, kiedy przewiduje się wprowadzenie elektronicznych zwolnień lekarskich i jakie argumenty przemawiają za tym rozwiązaniem?
Jak przeprowadza się obecnie kontrolę zwolnień lekarskich?

Według założeń ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw wprowadzenie systemu elektronicznych zwolnień przewiduje się na 1 stycznia 2014 r. Projektodawcy zaplanowali jednak okres przejściowy, który ma obowiązywać do 31 grudnia 2014 r. W tym czasie będzie można jeszcze wypisywać zwolnienia lekarskie na dotychczasowych zasadach, na formularzach ZUS ZLA udostępnianych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Projekt ustawy zawiera propozycję, by od 1 stycznia 2015 r. wystawiać je już tylko za pomocą systemu e-zwolnień.
Do elektronicznego systemu wystawiania zaświadczeń ZUS ZLA zostaną włączeni lekarze i pracodawcy. Będzie on zatem tworzył dwa dokumenty elektroniczne – dla pracodawcy i ZUS. Informacja o wystawieniu zwolnienia przez lekarza bezpośrednio trafi do ZUS i pracodawcy. Za pomocą systemu lekarze będą też mogli sprawdzić poprzednie zwolnienia pacjenta, uzyskają również dostęp do danych z centralnych rejestrów ZUS, niezbędnych do prawidłowego wypełnienia zwolnienia. Docelowo zwolnienia w formie papierowej mają być zlikwidowane.
Lekarz wystawiający zwolnienie lekarskie w systemie elektronicznym – na podstawie uzyskanych podczas wizyty od ubezpieczonego pacjenta danych identyfikacyjnych, będzie miał na swoim profilu informacyjnym dostęp do danych ubezpieczonego, jego płatników składek, a także członków rodziny, jeżeli zwolnienie od wykonywania pracy związane jest z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad członkiem rodziny. Dane te będą automatycznie zapisywane w zaświadczeniu lekarskim. Zadaniem lekarza wystawiającego zwolnienie będzie wpisanie danych wynikających z oceny stanu zdrowia pacjenta, tzn. kodu choroby według ICD-10, okresu niezdolności do pracy. Swój profil informacyjny lekarz będzie tworzył za pomocą systemu teleinformatycznego udostępnionego przez ZUS. Wystawiane w ten sposób zaświadczenie lekarskie zmniejszy liczbę błędów wynikających z ręcznego wypełniania dotychczasowych papierowych formularzy ZUS ZLA. Dzięki dostępowi do przeglądu wystawionych zwolnień lekarz uzyska informacje, kiedy, na jaki okres i z powodu jakiego schorzenia zostały wystawione wcześniejsze zaświadczenia lekarskie dla danego pacjenta.
System e-zwolnień usprawni wystawianie zaświadczeń lekarskich, ponieważ lekarz nie będzie musiał pobierać papierowych formularzy z ZUS, wypisywać ręcznie dużej liczby danych i dostarczać zaświadczenia do ZUS. Oznacza to również usprawnienie dla osób ubezpieczonych, które nie będą musiały zaświadczenia lekarskiego doręczać swoim pracodawcom.
Aktualnie kontrolę prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich lekarze orzecznicy wykonują na podstawie przepisów ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, w myśl których kontroli podlegają zaświadczenia lekarskie wystawione osobom objętym tym ubezpieczeniem.
Wyjątek od tej zasady określa ustawa – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawa o prokuraturze, zgodnie z którymi ZUS ma prawo kontrolować prawidłowość i zasadność udzielenia sędziom i prokuratorom zwolnienia lekarskiego od pracy z powodu choroby. W tym zakresie stosuje się przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Kontrola zaświadczeń lekarskich jest przeprowadzana:

  • z inicjatywy lekarza orzecznika, przy wykorzystaniu raportów generowanych przez system informatyczny ZUS,
  • na wniosek pracodawców.

Pracodawcy mają ustawowo zagwarantowane prawo do wystąpienia z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli zaświadczenia lekarskiego.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, po przeprowadzeniu bezpośredniego badania lekarz orzecznik może wystawić zaświadczenie określające wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w kontrolowanym zaświadczeniu lekarskim (ZUS ZLA/K). W takim przypadku zaświadczenie lekarskie za okres od tej daty traci ważność, a ZUS wydaje decyzję o braku prawa do zasiłku chorobowego.

Polscy lekarze należą do najbardziej obciążonych obowiązkami administracyjnymi w UE. Czy słuszne są ich obawy, że wprowadzenie e-zwolnienia wydłuży czas ich pracy, który nie będzie poświęcony pacjentowi?
Myślę, że obawy nie są zasadne. Celem projektu elektronizacji zaświadczeń lekarskich jest poprawa efektywności ich obiegu i obsługi zarówno wewnątrz ZUS, jak i w ramach interakcji z podmiotami zewnętrznymi (lekarzami, płatnikami składek), m.in. przez:

  • redukcję czasu koniecznego do wypełnienia zaświadczenia e-ZLA przez lekarza (zaświadczenia będą wystawiane bezpośrednio na portalu lub za pośrednictwem aplikacji gabinetowych),
  • brak obowiązku przekazywania do ZUS przez lekarza oryginału zaświadczenia, będzie bowiem przekazywane automatycznie na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS,
  • brak obowiązku dostarczania zaświadczenia e-ZLA do płatnika składek przez ubezpieczonego (dostarczanie przez ZUS e-ZLA na profil informacyjny płatnika składek na PUE),
  • lekarze nie będą już musieli pobierać i rozliczać się z pobranych papierowych druków zaświadczeń lekarskich ZUS ZLA,
  • lekarze nie będą mieli już obowiązku przechowywania drugiej kopii zaświadczeń lekarskich przez wymagany obecnie przepisami okres trzech lat.

Czy podziela pan pogląd, reprezentowany przez prezesa NRL Macieja Hamankiewicza, że za wypisywanie zwolnień lekarskich, w tym e-zwolnień, lekarze powinni otrzymywać dodatkowe wynagrodzenie? Jeżeli nie – to dlaczego? Jeżeli tak – to, o jakich kwotach mówimy?
Przede wszystkim należy podkreślić, że żadne przepisy prawne, określające zasady wydawania zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy, nie przewidują takiej możliwości.
Zwracam uwagę, że zgodnie z ustawą z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty orzekanie o stanie zdrowia, a tym samym wystawianie zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy, jest częścią wykonywania zawodu lekarza.
Przepisy ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych gwarantują ubezpieczonym prawo do uzyskiwania nieodpłatnie orzeczeń i zaświadczeń lekarskich, w przypadku m.in. niezdolności do pracy. Ponadto zasady wystawiania zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy i obowiązki lekarzy w tym zakresie zostały określone w przepisach ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zatem w przepisach cytowanych ustaw za wypełnienie zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy nie przewidziano żadnych opłat.
W myśl przepisów ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy jest także jedną z form przekazywania przez lekarza informacji o stanie zdrowia pacjenta.
Wdrożenie projektu elektronicznego systemu wystawiania zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy na obecnym etapie prac i w obecnym stanie prawnym nie przewiduje zmian w zakresie wynagradzania lekarzy za wykonywanie tych czynności.

pytała Ewa Gwiazdowicz-Włodarczyk

Archiwum