28 października 2015

Recepty lekarskie – pytania i odpowiedzi

Dr n. praw. Janusz Jaroszyński
Katedra i Zakład Zdrowia Publicznego – Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Mgr farm. Marta Roszkowska
Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny w Warszawie

Podstawa prawna
1) Ustawa z 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (DzU z 2015 r., poz. 345)
2) Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2015 r., poz. 581, z późn. zm.)
3) Ustawa z 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (DzU z 2008 r., nr 45, poz. 271, z późn. zm.)
4) Ustawa z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (DzU z 2012 r., poz.159, z późn. zm.)
5) Rozporządzenie ministra zdrowia z 8 marca 2012 r. w sprawie recept lekarskich (DzU z 2014 r., poz. 319)
6) Rozporządzenie ministra zdrowia z 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (DzU z 2014 r., poz. 177, z późn. zm.)
Stan prawny na 6.09.2015 r.

Czy recepta in blanco może zostać zrealizowana przez farmaceutę? Jakie błędy na receptach wystawionych przez lekarza może poprawić osoba wydająca lek (farmaceuta lub technik farmaceutyczny)?
Zgodnie z §16 ust. 1 rozporządzenia w sprawie recept, jeżeli na recepcie nie wpisano danych, wpisano je nieczytelnie, błędnie lub niezgodnie z rozporządzeniem w sprawie recept lekarskich, osoba wydająca lek może ją zrealizować w następujących przypadkach:
1) jeżeli na recepcie nie wpisano, wpisano nieczytelnie, błędnie lub niezgodnie z rozporządzeniem:
a) kod uprawnień dodatkowych pacjenta – osoba wydająca lek określa kod na podstawie dokumentów dotyczących pacjenta, przedstawionych przez osobę okazującą receptę, wpisuje go na rewersie recepty oraz składa swój podpis i zamieszcza ten kod w komunikacie elektronicznym przekazywanym do oddziału wojewódzkiego NFZ,
b) postać leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego – osoba wydająca określa ją na podstawie posiadanej wiedzy,
c) dawkę leku lub środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego – osoba wydająca przyjmuje, że jest to najmniejsza dawka dopuszczona do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
d) sposób dawkowania – osoba wydająca wydaje maksymalnie dwa najmniejsze opakowania leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, określone w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, a w przypadku leków, wyrobów medycznych niepodlegających refundacji – dwa najmniejsze opakowania dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
e) numer poświadczenia, o którym mowa w art. 52 ust. 2 pkt. 9 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, albo numer dokumentu uprawniającego do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji oraz symbol państwa, w którym znajduje się zagraniczna instytucja właściwa dla osoby uprawnionej do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji – osoba wydająca ustala go na podstawie odpowiednich dokumentów dotyczących pacjenta, przedstawionych przez osobę okazującą receptę, wpisuje na rewersie recepty oraz składa swój podpis i zamieszcza ten numer w komunikacie elektronicznym przekazywanym do oddziału wojewódzkiego NFZ,
f) datę realizacji recepty „od dnia” – osoba wydająca przyjmuje, że wpisano znak „X”,
g) wiek, w przypadku pacjenta do 18. roku życia, a nie można ustalić wieku na podstawie numeru PESEL – osoba wydająca określa wiek na podstawie innego dokumentu przedstawionego przez osobę okazującą receptę, zamieszcza tę informację na rewersie recepty oraz składa swój podpis,
h) odpłatność:
– w przypadku gdy lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w jednej odpłatności w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, a nie wpisano oznaczenia „X” albo „100 proc.” – osoba wydająca wydaje lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny za odpłatnością dla tego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, określoną w tym wykazie,
– w przypadku gdy lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w więcej niż jednej odpłatności w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, a nie wpisano oznaczenia „X” albo „100 proc.” – osoba wydająca wydaje lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny za najwyższą odpłatnością dla tego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, określoną w tym wykazie,
– w przypadku gdy recepta zawiera kod uprawnienia dodatkowego pacjenta – osoba wydająca wydaje lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny za odpłatnością wynikającą z tego uprawnienia, chyba że zachodzą okoliczności, o których mowa w §16 ust. 1 pkt. 1 lit. a r.r.l., w takim przypadku osoba wydająca wydaje lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny za odpłatnością wynikającą z określonego przez nią uprawnienia dodatkowego pacjenta;
2) jeżeli na recepcie wpisano nieczytelnie lub niezgodnie z rozporządzeniem:
a) numer prawa wykonywania zawodu osoby wystawiającej receptę – osoba wydająca określa go na podstawie posiadanych danych dotyczących osoby wystawiającej receptę, wpisuje na rewersie recepty oraz składa swój podpis i zamieszcza ten numer w komunikacie elektronicznym przekazywanym do oddziału wojewódzkiego NFZ,
b) dane dotyczące osoby uprawnionej albo świadczeniodawcy (lekarza, lekarza dentysty) – osoba wydająca określa je na podstawie posiadanych danych, wpisuje na rewersie recepty oraz składa swój podpis i zamieszcza te dane w komunikacie elektronicznym przekazywanym do oddziału wojewódzkiego NFZ;
3) jeżeli na recepcie wpisano nieczytelnie lub błędnie dane pacjenta, o których mowa w §3 ust. 1 pkt. 2 lit. a, b, f i g r.r.l. (czyli: imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL, numer paszportu lub innego dokumentu ze zdjęciem potwierdzającego tożsamość) – osoba wydająca określa je na podstawie dokumentów przedstawionych przez osobę okazującą receptę, wpisuje na rewersie recepty oraz składa swój podpis i zamieszcza te dane w komunikacie elektronicznym przekazywanym do oddziału wojewódzkiego NFZ;
4) jeżeli na recepcie nie wpisano ilości leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego – osoba wydająca przyjmuje, że jest to jedno najmniejsze opakowanie, określone w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, a w przypadku leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych niepodlegających refundacji – jedno najmniejsze opakowanie dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; określając sposób dawkowania i okres stosowania, osoba wydająca przyjmuje obliczoną na tej podstawie ilość, jako ilość przepisaną przez osobę wystawiającą receptę.
Źródło: §16 ust. 1 rozporządzenia w sprawie recept
Ponadto, zgodnie z §16 ust. 4 rozporządzenia w sprawie recept, osoba wydająca realizuje receptę, na której:
1) nie wpisano lub wpisano błędnie dane podmiotu drukującego, o których mowa w §2 ust. 4 r.r.l.;
2) wpisano błędnie lub niezgodnie z rozporządzeniem adnotację na recepcie wystawionej dla siebie albo dla małżonka, zstępnych lub wstępnych w linii prostej oraz dla rodzeństwa, o której mowa w §3 ust. 3 r.r.l.;
3) zawarte zostały inne niż określone w rozporządzeniu w sprawie recept lekarskich informacje lub znaki niestanowiące reklamy leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych.
Źródło: §16 ust. 4 rozporządzenia w sprawie recept
W związku z powyższym osoba wydająca lek (farmaceuta i technik farmaceutyczny) nie ma prawa zrealizować recepty „in blanco”, czyli takiej, która nie zawiera np. nazwy przepisanego produktu.
Ponadto należy podkreślić, że w rozporządzeniu jest sformułowanie „osoba wydająca może ją zrealizować”.
W praktyce wiele ogólnodostępnych aptek nie realizuje błędnych, nieczytelnych lub wypisanych niezgodnie z przepisami prawa recept. Wynika to przede wszystkim z obawy przed podważeniem zasadności refundacji w przypadku kontroli dokonanej przez NFZ i nałożeniem umownych kar finansowych. W takich sytuacjach lekarze często są proszeni o poprawienie recepty lub naniesienie zmian. Niejednokrotnie pacjenci spotykają się z odmową realizacji takiej recepty, co skutkuje ponowną wizytą u lekarza. Dlatego tak istotna jest znajomość przepisów prawnych dotyczących właściwej preskrypcji, która pozwala zaoszczędzić czas wszystkim.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza