29 kwietnia 2014

Wojciech Rowiński 11.12.1935 – 14.03.2014

Z głębokim smutkiem przyjęliśmy 14 marca 2014 r. wiadomość o śmierci naszego Nauczyciela i Przyjaciela – Profesora Wojciecha Rowińskiego.

Odszedł pionier i współtwórca polskiej transplantologii, wybitny lekarz i nauczyciel akademicki, chirurg i transplantolog.
Od blisko roku Profesor dzielnie zmagał się z chorobą, o której otwarcie mówił, znosił trudy leczenia i nawroty choroby. Mimo wykorzystania wszelkich metod leczenia, niestety choroba okazała się silniejsza. Już od początku choroby w maju ubiegłego roku, kiedy Profesor musiał zrezygnować z większości swoich zwykłych zajęć, zdawaliśmy sobie sprawę, że powstaje ogromna, niemożliwa do wypełnienia luka w naszym środowisku. Dla nas On był tu zawsze, pełen energii, pomysłów, zatroskany o przyszłość transplantologii, o jej rozwój i konieczność stałego działania na jej rzecz. Zawsze pochłonięty pracą.
Był niezwykłą osobowością, uczestnikiem pierwszego w Polsce przeszczepienia nerki 26 stycznia 1966 r. i współtwórcą medycyny transplantacyjnej w kształcie, w jakim znamy ją dzisiaj – wielodyscyplinarnej specjalności medycznej. Najbliżsi współpracownicy Profesora, szczególnie zgromadzeni wokół Polskiej Unii Medycyny Transplantacyjnej, której Profesor przewodził i jednoosobowo zarządzał jej szeroką działalnością, zdawali sobie sprawę, jak wiele zależy w tej działalności od Jego osobistej aktywności.
Profesor Wojciech Rowiński był znakomitym klinicystą, znakomitym diagnostą, cierpliwym i życzliwym dla chorych lekarzem. Był też świetnym i lubianym nauczycielem akademickim i wykładowcą, wychowawcą wielu roczników pielęgniarek, lekarzy, lekarzy dentystów na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym i Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim. Uczył medycyny, chirurgii i transplantologii, ale także uczył myśleć, być otwartym i życzliwym dla chorych, uczył profesjonalizmu.
Profesor od podstaw stworzył Katedrę i Klinikę Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej, rozpoczynając od kilkunastołóżkowego Oddziału Chirurgii Ogólnej w Szpitalu Dzieciątka Jezus (po przeniesieniu klinik chirurgicznych do szpitala przy Banacha w końcu lat 70.) i rozwijając go w wieloosobowy zespół klinicystów dokonujący przeszczepień trzech narządów oraz szerokiego zakresu zabiegów chirurgii ogólnej. Zespołem tym kierował nieprzerwanie ponad 26 lat, do 2006 r., kiedy przeszedł na emeryturę. Był dyrektorem Instytutu Transplantologii ówczesnej Akademii Medycznej w Warszawie w latach 1995-2004. Aż do maja ubiegłego roku Profesor pełnił funkcję konsultanta krajowego w dziedzinie transplantologii klinicznej, będąc pierwszym konsultantem w tej dziedzinie. Pełnił także funkcję przewodniczącego Krajowej Rady Transplantacyjnej – od jej powstania w 1996 r. do 2006.
Profesor Wojciech Rowiński był autorem i redaktorem licznych monografii i podręczników (kilkudziesięciu rozdziałów) i około 300 publikacji naukowych, w większości w impaktowanych czasopismach zagranicznych. Był promotorem kilkunastu doktoratów przygotowanych i obronionych w Klinice, opiekunem kilku przewodów habilitacyjnych i profesorskich.
Jego wychowankowie pracują nie tylko w Klinice, ale także w innych szpitalach w kraju i zagranicą.
W roku 1996 Profesor Wojciech Rowiński stworzył anglo-języczne czasopismo „Annals of Transplantation” (notowane na liście filadelfijskiej), którego był redaktorem naczelnym do 2007 r. Profesor, dzięki odbytym stażom zagranicznym, wiedzy i autorytetowi, miał rozległe kontakty międzynarodowe. Był członkiem kilku prestiżowych towarzystw naukowych: Międzynarodowego Towarzystwa Transplantacyjnego – ITS, Międzynarodowego Towarzystwa Donacji i Pobierania Narządów – ISODP, Międzynarodowego Towarzystwa Przeszczepiania Trzustki i Wysp Trzustkowych – IPITA, Amerykańskiego Towarzystwa Chirurgów Transplantacyjnych (członek zagraniczny z wyboru od 1991 r.) – ASTS/AST, Europejskiego Towarzystwa Przeszczepiania Narządów – ESOT, Europejskiego Towarzystwa Badań Chirurgicznych – ESSR, Towarzystwa Chirurgów Polskich, członkiem założycielem i członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego, członkiem honorowym Czeskiego Towarzystwa Transplantacyjnego.
W latach 2001-2003 pełnił funkcję prezydenta Euro-pean Society for Organ Transplantation (jako jedyny Polak), w latach 1992-1997 i 1999-2005 wchodził w skład Zarządu Głównego Towarzystwa Chirurgów Polskich, a w latach 2007-2009 był prezesem Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego. Profesor Wojciech Rowiński był także członkiem korespondentem Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, Komitetu Patofizjologii i Komitetu Terapii Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk. Uznany i ceniony członek międzynarodowej społeczności transplantologów, był zapraszany na wykłady lub jako Visiting Professor, m.in. do Stanów Zjednoczonych.
Za swoją pracę i zasługi Profesor został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski z Gwiazdą, Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta, Złotym Krzyżem Zasługi. Otrzymał także liczne prestiżowe nagrody i wyróżnienia za działalność naukową i społeczną.
Dzięki Jego kontaktom kilkunastu asystentów odbyło staże w czołowych amerykańskich czy brytyjskich ośrodkach chirurgicznych i transplantacyjnych, co pozwalało na wzbogacanie doświadczenia zespołu i poszerzanie zakresu wykonywanych w Klinice operacji (np. o przeszczepianie wątroby).
Profesor Wojciech Rowiński był też niezwykle aktywny w budowaniu pozycji i struktur transplantologii w kraju i zagranicą. Od początku uczestniczył w tworzeniu ustawy transplantacyjnej i jej aktów wykonawczych, które dały solidne podstawy legislacyjne dla systemu organizacyjnego medycyny transplantacyjnej. We współpracy z czołowymi polskimi transplantologami Profesor przez lata zabiegał o wsparcie instytucjonalne i finansowe ze strony władz państwowych dla medycyny transplantacyjnej. Efektem tych działań był program polityki zdrowotnej Polgraft (2005-2009), a następnie program wieloletni na lata 2011-2020 pod nazwą Narodowy Program Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej. Bez wątpienia ten ważny program nie zostałby ustanowiony bez osobistego zaangażowania i starań Profesora Wojciecha Rowińskiego. Ostatnich kilka lat swojej aktywności Profesor poświęcił utworzeniu Polskiej Unii Medycyny Transplantacyjnej oraz programu „Partnerstwo dla Transplantacji”, realizującego m.in. zadania wyżej wspomnianego programu. „Partnerstwo dla Transplantacji” to wielopłaszczyznowy program promujący transplantologię, rozwinięcie i kontynuacja działań, które Profesor realizował już w latach 80., mobilizując kolejne szpitale do włączania się w procesy identyfikacji zmarłych dawców. Zarówno na początku tej działalności, jak i w ostatnich latach wymagało to licznych wyjazdów, spotkań, wykładów i szkoleń budujących potencjał intelektualny i zaangażowanie w pozyskiwanie narządów do przeszczepienia w lokalnych szpitalach. Profesor był także pomysłodawcą i współtwórcą studiów podyplomowych dla koordynatorów transplantacyjnych na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym.
O oparciu o tę grupę kilkuset lekarzy i pielęgniarek budowana jest w Polsce sieć koordynatorów pobierania i przeszczepiania narządów.
Nauka, edukacja, wychodzenie do społeczeństwa, organizacja – stałe działanie na rzecz transplantologii przez blisko 50 lat. Nieustanne planowanie i podejmowanie wyzwań – małe spotkania i ogólnokrajowe projekty. Będzie nam bardzo brakowało Profesora Wojciecha Rowińskiego i jego charyzmy.
Odszedł nasz Szef. Profesjonalista, cierpliwy i wymagający, ale nie apodyktyczny – choć – jak lubił powtarzać za jednym ze swoich nauczycieli – „kiedy proszę, to nie zawsze znaczy, że proszę”. Uczył nas profesjonalizmu, warsztatu naukowego, uczył nas myśleć i stymulował do działania na rzecz transplantologii nie tylko przy stole operacyjnym. W znacznie szerszym wymiarze. Stwarzał możliwości kształcenia się i rozwoju. Czy potrafiliśmy sprostać tym propozycjom? Czy będziemy potrafili kontynuować rozpoczęte przez Niego projekty?
W pierwszych latach tworzenia Kliniki, w znacznie węższym niż obecnie zespole, bardzo często Profesor spędzał kilkanaście godzin dziennie w Klinice, pytał o chorych, pomagał dyżurnym, przypominał o pisaniu pierwszych artykułów i doktoratów. Czasem też po prostu zaglądał do naszych pokoi i – jeśli nie widział „twórczego zapału” – dobrotliwie przypominał: „Doba ma tylko 1440 minut, wykorzystaj je mądrze”.
Pozostaje nam wielka pustka. Odszedł nasz Szef, nasz Przyjaciel.
Żegnaj, Wojtku…

prof. dr hab. n. med. Roman Danielewicz

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza