2 maja 2003

KOSZYK ŚWIADCZEŃ LEKARZA STOMATOLOGA

Proponuję taką przebudowę koszyka świadczeń stomatologicznych gwarantowanych w ramach NFZ, aby jego konstrukcja najlepiej odpowiadała wymogom finansowym, epidemiologicznym i demograficznym polskiej populacji.

Coraz mniej środków finansowych przeznacza się na refundację świadczeń gwarantowanych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. Z drugiej strony, coraz większe koszty wiążą się z ich udzielaniem. Nieuchronnie prowadzi to do załamania się opieki zdrowotnej w Polsce. Niepewność, która towarzyszy transformacji kas chorych w jeden centralistyczny Fundusz (patrz: PULS nr 92 z grudnia 2002 r., str. 18 i 19), oraz postępująca pauperyzacja naszego społeczeństwa wywołują niepokój, że sytuacja może się stać dramatyczna. Problem ten, oczywiście, dotyczy także stomatologii. Na całym świecie jest ona luksusem, jest to jednak luksus konieczny. Istnieją też skuteczne mechanizmy ubezpieczeniowo-zdrowotne umożliwiające opiekę stomatologiczną na odpowiednim poziomie przy jednoczesnym odciążeniu finansowym ubezpieczonych.
Zarówno obecny system opieki stomatologicznej, proponowany w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, jak i ten poprzedni, realizowany przez kasy chorych, mimo stosunkowo dużych nakładów finansowych nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Sytuacja ta jest wynikiem koncentrowania się na leczeniu skutków próchnicy, chorób przyzębia i nieprawidłowości zgryzowych, a nie na profilaktyce stomatologicznej. Tymczasem profilaktyka stomatologiczna jest niewspółmiernie tańsza od leczenia planowego lub doraźnego. Również z punktu widzenia epidemiologii proponowany obecnie system refundacji świadczeń nie jest korzystny.
Proponuję zatem taką przebudowę koszyka świadczeń stomatologicznych gwarantowanych w ramach NFZ, aby jego konstrukcja najlepiej odpowiadała wymogom finansowym, epidemiologicznym i demograficznym polskiej populacji.

  1. Koszyk świadczeń gwarantowanych powinien obejmować m.in.: obowiązkową profilaktykę stomatologiczną dla dzieci i młodzieży do 18. roku życia. Niedopełnienie obowiązku profilaktyki powinno wykluczać możliwość bezpłatnego korzystania z planowych świadczeń stomatologicznych w ramach NFZ. Programy profilaktyczne powinny obejmować: a) w zakresie próchnicy twardych tkanek zębów: badania przesiewowe, fluoryzację kontaktową, lakowanie zębów 1. trzonowych; b) w zakresie ortodoncji oraz chorób przyzębia: badania przesiewowe. Niezbędne są także spotkania uświadamiająco-motywacyjne, których szczegółowy przebieg powinna określić komisja specjalistów.
  2. Omawiane świadczenia powinny obejmować opiekę stomatologiczną – w pełnym zakresie – dla: dzieci i młodzieży do 18. roku życia oraz dla osób upośledzonych i niepełnosprawnych przez całe życie (zgodnie ze ścisłym wykazem jednostek chorobowych wpływających na stopień upośledzenia lub niepełnosprawności). Powinny też obejmować procedury – szczegółowo określone przez komisję specjalistów – z zakresu: a) chirurgii stomatologicznej; b) stomatologii zachowawczej; c) protetyki stomatologicznej (łącznie z uzupełnieniami protetycznymi i leczeniem implantologicznym w ściśle określonych stanach chorobowych); d) protetyki poresekcyjnej (w ściśle określonych stanach chorobowych); e) periodontologii (z zabiegami sterowanej regeneracji tkanek w ściśle określonych stanach chorobowych); f) ortodoncji (z wykonaniem aparatów stałych w ściśle określonych stanach chorobowych); g) zabiegów wykonywanych w znieczuleniu ogólnym (w ściśle określonych stanach chorobowych).
  3. Wśród omawianych świadczeń należy wymienić doraźną pomoc stomatologiczną: walkę z bólem oraz stanami zagrażającymi życiu – dla wszystkich ubezpieczonych, a także pomoc udzielaną doraźnie – której procedury zostaną szczegółowo określone przez komisje specjalistów – w zakresie: a) stomatologii zachowawczej; b) chirurgii stomatologicznej; c) chorób błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia.
  4. Opieka stomatologiczna dla ubezpieczonych korzystających z rent i emerytur, nieczynnych zawodowo, powinna objąć niektóre procedury – szczegółowo określone przez komisje specjalistów – z zakresu: a) protetyki stomatologicznej – wykonanie protez akrylowych częściowych lub całkowitych raz na 5 lat; b) leczenie chorób przyzębia – z wyłączeniem zabiegów chirurgicznych na przyzębiu.
  5. Należałoby również wprowadzić dodatkowe, dobrowolne, ubezpieczenia zdrowotne komercyjne, które obejmowałyby procedury nieprzysługujące w ramach ubezpieczenia w NFZ.

Ograniczenie zakresu podstawowych świadczeń zdrowotnych lekarza stomatologa dla pewnej grupy ubezpieczonych wpłynie na możliwość rozszerzenia świadczeń dla dzieci i dla ubezpieczonych w wieku emerytalnym – zgodnie z optymalnym poziomem dostępności i jakości świadczeń oraz realnymi możliwościami finansowymi.
Ograniczenie to powinno nastąpić przy jednoczesnym zapewnieniu wszystkim ubezpieczonym sfinansowania opieki stomatologicznej w indywidualnie wybranym zakresie. Ograniczenie zakresu świadczeń stomatologicznych refundowanych w ramach NFZ bez uruchomienia mechanizmów zastępczych, polegających na wprowadzeniu dobrowolnych, komercyjnych, ubezpieczeń zdrowotnych – doprowadziłoby do znacznego ograniczenia dostępności doświadczeń i załamania opieki stomatologicznej w Polsce.
Wprowadzenie opisanych zasad finansowania leczenia stomatologicznego w ramach NFZ pozwoliłoby utrzymać koszty opieki stomatologicznej na obecnym poziomie, zapewniając jej dostępność i wysoką jakość. Długofalowo umożliwiłoby to znaczną redukcję kosztów dzięki dużemu naciskowi na profilaktykę i leczenie chorób przyzębia. Z punktu widzenia polityki zdrowotnej państwa proponowane rozwiązania umożliwiłyby zapewnienie nowoczesnej opieki stomatologicznej na odpowiednim poziomie, co jest istotne ze względu na niekorzystne zjawiska demograficzne (starzenie się społeczeństwa), a w rezultacie – systematyczny spadek liczby ubezpieczonych pozostających w wieku produkcyjnym.
Całkowite wydzielenie podstawowych świadczeń zdrowotnych i świadczeń ponadpodstawowych skutkować będzie odstąpieniem od korzystania ze świadczeń gwarantowanych w ramach systemu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego pewnej, bardziej majętnej, grupy ubezpieczonych, decydującej się na leczenie ponadstandardowe w pełni płatne lub refundowane w ramach ubezpieczeń komercyjnych. Dotychczas grupa ta najczęściej korzystała z możliwości łączonego finansowania świadczeń ze środków ubezpieczenia zdrowotnego i własnych. Fakt ten może wpłynąć na zwiększenie dostępności do podstawowych świadczeń zdrowotnych dla najuboższej lub najbardziej potrzebującej grupy ubezpieczonych.
Zmniejszenie grupy ubezpieczonych decydujących się na leczenie stomatologiczne w ramach NFZ może mieć korzystny wpływ na planowanie opieki stomatologicznej w przyszłości, wprowadzenie dodatkowych ubezpieczeń komercyjnych i akceptację ich przez opinię społeczną.
Zaproponowałem leczenie niektórych chorób błony śluzowej jamy ustnej w trybie doraźnym. Do chorób tych należą między między innymi: postać ustna liszaja płaskiego Wilsona, leukoplakia, rumień wysiękowy wielopostaciowy, afty nawracające, zapalenia błony śluzowej. Wiele z tych chorób zalicza się do stanów przedrakowych lub mogących stanowić pierwotne objawy chorób ogólnoustrojowych, bezpośrednio zagrażających życiu ubezpieczonego, a ujawniających się po latach (np. pęcherzyca, pemphigoid, linijna Ig A dermatoza, celiakia i inne).

Maciej NOWAK

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza