6 stycznia 2005

Dostosowujemy prawo medyczne do UE

Rozmowa z Leszkiem KUBICKIM, profesorem prawa, redaktorem naczelnym „Państwa i Prawa”

Panie Profesorze, dlaczego powinny być zmienione przepisy regulujące problemy związane z transplantacją?
Bezpośrednią przyczyną podjęcia prac była potrzeba dostosowania polskiego ustawodawstwa do ustawodawstwa Unii Europejskiej. W tym zakresie w UE obowiązują niezwykle szczegółowe dyrektywy, które jesteśmy zobowiązani wypełnić.
Ta potrzeba dotyczy zwłaszcza wyraźnie sprecyzowanych w ustawodawstwie Unii standardów jakościowych placówek i instytucji medycznych uczestniczących w procesie transplantacyjnym, a w szczególności koncesjonowanych placówek, które mogą pobierać i wszczepiać narządy. Wiele przepisów dotyczy banków tkanek i komórek oraz przeszczepów szpiku. Standardy jakościowe w tej dziedzinie muszą być jednakowe w całej Unii.

Dlaczego jednak jest to projekt nowej ustawy, a nie nowelizacja ustawy z 1996 r.?
Szczegółowość i liczba dyrektyw unijnych sprawiają, że zespół przygotowujący projekt zdecydował się na opracowanie nowej ustawy. Ograniczenie się tylko do nowelizacji poprzedniej, przy tak wielkiej liczbie zmian, sprawiłoby, że byłaby ona mało czytelna. A prawo dotyczące istotnych spraw musi być przejrzyste dla obywatela. Jednak przy tworzeniu nowej wersji wykorzystano doświadczenia, zebrane w trakcie kilkuletniego funkcjonowania poprzedniej ustawy transplantologicznej. W projekcie nowej utrzymano podstawowe zasady starej. Jedną z ważniejszych jest zasada domniemanej zgody przy przeszczepie ex mortuo. Uważam, że w warunkach polskich, jak i wszystkich kulturowo nam bliskich społeczeństwach, tylko przy obowiązywaniu tej zasady możliwe jest stosowanie takiej formy terapii. Utrzymane zostało również kryterium śmierci mózgu jako warunku niezbędnego do dokonania przeszczepu ex mortuo.
W związku z postulatami zgłaszanymi przez praktyków rozszerzyliśmy zakres możliwości dokonywania przeszczepów ex vivo, powiększając krąg potencjalnych dawców. Dotychczasowa ustawa o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów ograniczała krąg dawców do ścisłego pokrewieństwa i szczególnego stosunku powinowactwa. W nowej ustawie uwzględnia się możliwość dopuszczenia innych osób, bliskich emocjonalnie osobie potrzebującej organu czy komórki, które chcą być dawcami. Ponieważ jednak w tej sytuacji rodzi się duże niebezpieczeństwo sprzedaży organów, przewiduje się wprowadzenie kontroli sądowej w tego typu przypadkach. Projekt nowej ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów zawiera także szereg zmian natury organizacyjnej – wzmacnia się pozycja nadzorcza ministra właściwego ds. zdrowia nad procedurami transplantacyjnymi i wyposaża go w możliwość wykorzystania w tym celu takich organów, jak Krajowa Rada Transplantacyjna, Centrum Bankowania Tkanek.

Prof. Leszek Kubicki jest członkiem zespołu, który opracował projekt nowej ustawy. W skład zespołu wchodzą ponadto: prof. Piotr Kaliciński – przewodniczący, prof. Wojciech Rowiński, prof. Janusz Wałaszewski, prof. Wiesław Wiktor Jędrzejczak, prof. Anna Dziedzic-Gocławska, dr Zbigniew Włodarczyk, prof. Eleonora Zielińska, mec. Konrad Borowicz, Ewa Danielewska – sekretarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza