18 marca 2007

Epitafium

W lutym 1998 r. – w 1. rocznicę śmierci prof. Leszka Tomaszewskiego – Główna Biblioteka Lekarska zorganizowała sesję i wystawę poświęconą Jego pracom oraz dokonaniom naukowym, dydaktycznym i społecznym.
30 stycznia 2007 r. minęła 10. rocznica śmierci śp. Leszka Tomaszewskiego.

Pamięć o tych, którzy odeszli,
przedłuża ich obecność pośród nas.

Urodził się 11 września 1919 r. w Rawie Ruskiej. W 1938 r. rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.
W okresie okupacji hitlerowskiej, studiując, utrzymywał się jako karmiciel wszy w Instytucie Weigla. W tym czasie należał do konspiracyjnej organizacji NOW-AK (Wydział Propagandy). Pod pseudonimami: „Dr Judym”, „Królik” pracował w dziale drukarskim „Słowa Polskiego”. W 1944 r. był poszukiwany przez NKWD. Wówczas, wraz z kolegami z konspiracji, opuścił Lwów na zawsze.

Na przełomie lat 1944/45, po kilkumiesięcznej tułaczce, zostaje asystentem w Zakładzie Chemii Fizjologicznej UMCS w Lublinie. W 1946 r. otrzymuje dyplom lekarza na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1946-1949 pracuje w Klinice Dziecięcej Wydziału Lekarskiego w Gdańsku. W 1948 r. uzyskuje stopień doktora medycyny.
Jego rozwój naukowy zostaje przerwany w 1949 r. powołaniem do wojska, bezterminowym – „przymusowym” – jak zawsze podkreślał. Zostaje wówczas skierowany jako pediatra na wyspę Wolin, do obozu dla rodzin greckich, które rząd PRL przyjął po upadku powstania komunistycznego w Grecji. W 1951 r. zostaje przeniesiony do Warszawy, gdzie przez 5 lat pracuje na stanowisku organizacyjnym w Wojskowym Oddziale Służby Zdrowia. Jednocześnie jest starszym asystentem w Zakładzie Chemii Fizjologicznej AM. W 1956 r. – wyszedłszy z wojska „na usilną, własną prośbę” – żeni się z Elżbietą Protasiuk, absolwentką Wydziału Lekarskiego AM w Warszawie. W 1958 i 1960 r. przychodzą na świat ich dwaj synowie: Andrzej i Krzysztof.

W latach 1956-1972 Leszek Tomaszewski kierował Laboratorium Analityki Klinicznej w Zespole Klinik Pediatrycznych AM w Warszawie przy ul. Działdowskiej. W latach 1965-1966 jako stypendysta Instytutu Zdrowia USA pracował pod kierunkiem prof. Samuela Bessmana w Szpitalu Johna Hopkinsa w Baltimore.
W 1968 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego medycyny i stanowisko docenta w AM. W 1972 r. w Instytucie Biofarmacji AM w Warszawie stworzył od podstaw Katedrę i Zakład Biochemii Klinicznej – gdzie powstała zupełnie nowa specjalizacja dla studentów Wydziału Farmacji. W 1979 r. ponownie przez 6 miesięcy był stypendystą Instytutu Zdrowia USA w Los Angeles. Jesienią 1982 r. otrzymał tytuł profesora.
W swoim dorobku naukowym pozostawił ponad 250 prac eksperymentalnych, klinicznych i metodycznych, opublikowanych w polskich i zagranicznych czasopismach naukowych, oraz 3 podręczniki z zakresu metodyki i analizy badań biochemicznych. Jego prace naukowe obejmowały m.in.: badania nad przemianami aminokwasów w wieku rozwojowym: proteolizę; wchłanianie, bodźcowanie wchłaniania, ocenę puli aminokwasowej w rozwoju ontogenetycznym i głodzie białkowym, aminoacidurię. Opracował próby obciążeniowe; nowe – mikrochemiczne – metody badania moczu i krwi, szczególnie ważne w patologii wcześniaków i noworodków; oryginalny test jednogodzinny wchłaniania d-ksylozy; metodę oznaczania płynu pozakomórkowego. Jego osiągnięcia to także: opracowanie klirensu alfa1-antytrypsyny; wykazanie niedoboru witaminy B12 w bezpłodności; oryginalne metody przesiewowe dla oznaczania chlorków i tłuszczów w kale.
Ponadto publikował prace dotyczące organizacji i ochrony zdrowia, zwracające uwagę na koszty diagnozy we współczesnej medycynie; na koszty dydaktyki studiów wyższych; na zjawiska patologii społecznej, w szczególności na alkoholizm i narkomanię.
W wielu artykułach, zwłaszcza z początku lat 90., poruszał problemy historyczne i społeczne, odnoszące się najczęściej do Lwowa i ziem południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej.
Prof. Leszek Tomaszewski należał do Polskich Towarzystw Naukowych: Biochemicznego, Pediatrycznego i Diagnostyki Laboratoryjnej (którego był współzałożycielem), a także do Międzynarodowego Towarzystwa Gastroenterologii Pediatrycznej. Należał też do Towarzystwa Miłośników Lwowa, Towarzystwa Czterech Kontynentów i in.
Za prace naukowe i osiągnięcia dydaktyczne otrzymał wiele nagród i dyplomów od rektora AM i ministra zdrowia.
Uhonorowany Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Odznaką „Zasłużonego Pracownika Służby Zdrowia”.

W 1989 r., w wieku 70 lat, przeszedł na emeryturę. Ostatnie lata życia poświęcił opracowaniu dokumentów i wspomnień konspiracyjnych młodzieży studiującej medycynę we Lwowie. W 1992 r. odbył podróż swego życia – do Australii i Nowej Zelandii (opłacając koszty tego przedsięwzięcia z wieloletnich oszczędności). Podróż ta zaowocowała dziennikami pt. „Szukanie Polski na antypodach”, przyjętymi, podobnie jak wspomnienia konspiracyjne, do Działu Rękopisów Biblioteki Narodowej.
Swój ukochany Lwów odwiedził zaledwie dwa razy. W 1973 r. chciał synom pokazać to piękne miasto z 600-letnią historią polskości. Grobu Rodziców nie mógł jednak już odnaleźć. Po raz drugi żegnał się ze Lwowem w 1996 r., kiedy to wraz z Polskim Towarzystwem Biochemicznym uczestniczył w uroczystości wmurowania tablicy pamiątkowej poświęconej prof. Jakubowi Parnasowi, którego był studentem i asystentem. Z Cmentarza Orląt Lwowskich przywiózł na grób swój grudkę ziemi.
Świadomość nieubłaganej choroby nowotworowej przewodu pokarmowego przyszła niebawem. Przyjął ją z wielkim spokojem, dając wyraz pogodzenia się z prawami natury i wolą bożą. Był człowiekiem głęboko wierzącym.
Spoczywa w grobie rodzinnym na Cmentarzu Północnym w Warszawie.

Był człowiekiem o wielkim sercu, miłującym Ojczyznę, zdolnym do wiernych przyjaźni.
Wielka godność i prawość, a także głęboki patriotyzm cechowały wszystkie Jego uczynki.

Elżbieta Tomaszewska

***

Dr n. med. Janina
RUSZCZYŃSKA-POPEK
(1924-2006)

1 grudnia 2006 r. pożegnaliśmy naszą Koleżankę z okresu studiów lekarskich w latach 1947-1952
– dr n. med. Janinę Ruszczyńską-
-Popek, adiunkta Kliniki Reumoortopedii Instytutu Reumatologii
w Warszawie.

Przed rozpoczęciem studiów na Wydziale Lekarskim UW ukończyła okupacyjną szkołę pielęgniarską. W czasie Powstania Warszawskiego z niezwykłą odwagą i poświęceniem pracowała jako siostra operacyjna w szpitalu przy ul. Chocimskiej.

W 1947 r. zdała egzaminy na studia medyczne. Została starościną naszego roku. Starościna Janka była dla nas przykładem i oparciem. Niezwykle energiczna, uśmiechnięta, skromna i poważna, zawsze przodująca w nauce, życiu społecznym i kontaktach koleżeńskich. Organizatorka ochotniczych kółek pomocy społecznej przy Kole Medyków.
W 1952 r., po uzyskaniu dyplomów, przystąpiliśmy do pracy. Janka dbała o to, aby utrzymywać między nami kontakty koleżeńskie. Zaraz po dyplomie rozpoczęła pracę w Klinice Ortopedii Akademii Medycznej, prowadzonej przez prof. Adama Grucę. Uzyskała specjalizację I
i II stopnia. Prowadziła pracę naukową
i dydaktyczną. Zajęcia ze studentami
i koło naukowe były Jej pasją.
Po przejściu do nowo utworzonego Instytutu Reumatologii i uzyskaniu doktoratu w Klinice Reumoortopedii objęła funkcję konsultanta i jako adiunkt pracowała tam aż do emerytury. Znaczący wkład Jej pracy widoczny był
w prowadzonym przez Nią Pododdziale Reumoortopedii Dziecięcej. Poza kliniką pracowała jeszcze w kilku poradniach międzyszkolnych.

W 1964 r. spotkało Ją wielkie nieszczęście. Zmarła Jej 8-letnia córka Małgosia, a sześć tygodni później Jej 42-letni mąż Włodek Popek. Byliśmy wtedy – duża grupa oddanych Jej przyjaciół – zrozpaczeni i bezradni wobec nieuleczalnych chorób Jej bliskich.
Złamana nieszczęściem Janka wszystkie możliwe siły poświęciła wówczas 7-letniemu synowi Tomkowi – i medycynie. Podjęła się współorganizowania Oddziału Reumopatologii Dziecięcej w Szpitalu Uzdrowiskowym w Cieplicach Zdroju,
z którym współpracował Warszawski Instytut Reumatologii. Objęła funkcję konsultanta reumoortopedii dla dzieci ze schorzeniami tkanki łącznej.
Wyjeżdżała do Cieplic najrzadziej co miesiąc – badała i konsultowała dzieci z całej Polski. Kierowała je na leczenie operacyjne do Instytutu przy ul. Spartańskiej. Dzieci z różnymi stanami reumatoidalnego zapalenia stawów oraz innych kolagenoz były pod Jej stałą kontrolą i opieką przez ponad 30 lat.

W czerwcu 1972 r. spotkaliśmy się na dwudziestoleciu uzyskania dyplomu i od tego czasu, co pięć lat, organizowaliśmy jubileuszowe spotkania, w których Janka uczestniczyła aktywnie. Była również czynnym organizatorem jubileuszowego spotkania z okazji pięćdziesięciolecia uzyskania dyplomu w Akademii Medycznej, w czerwcu 2002 r.
Dobrze, że nasza Starościna odebrała razem ze „swoja grupą” z rąk władz naszej uczelni dyplom „W Uznaniu Zasług dla Polskiej Medycyny”. W stwierdzeniu: „w ciągu pięćdziesięciolecia pracy zawodowej przestrzegała wiernie przysięgi hipokratesowej, była ofiarnym pracownikiem ochrony zdrowia, stała się chlubą polskiej społeczności lekarskiej i wzorcem do naśladowania dla następnych pokoleń lekarzy” zawiera się prawda o całym życiu naszej Janki.
Przez ostatnie cztery lata wielokrotnie spotykaliśmy się w Klubie Lekarza przy ul. Raszyńskiej w Warszawie. W lipcu 2006 r. postanowiliśmy, kilkunastoosobowa grupa zorganizowana przez Jankę, przygotować jubileuszowe spotkanie na pięćdziesięciopięciolecie naszej pracy lekarskiej.
Niestety, na ostatnim spotkaniu opłatkowym nie było już Jej z nami. Zmarła 27 listopada 2006 r.

Kiedy odprowadzaliśmy naszą Jankę
w piękny grudniowy ranek, w bardzo licznym kondukcie, poza wielką rzeszą przyjaciół pojawił się Jej były pacjent – powstaniec warszawski, pseudonim „Godzięba”. Podał synowi i wnukowi Janki kserokopię z tytułową stroną Kwartalnika Historyczno-Wspomnieniowego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej pt. „Okruchy wspomnień z walki i martyrologii AK”.
W rozdziale „Godzina W i później” znaleźliśmy informacje, których tak bardzo nam brakowało w Jej życiorysie z okresu Powstania Warszawskiego. Zawsze odpowiadała: „Nie jestem bohaterem, nie walczyłam z bronią w ręku, nawet nie miałam pseudonimu, który warto wpisywać w pamięć”. A jednak – siostra operacyjna Janina Ruszczyńska w zorganizowanej szybko sali operacyjnej szpitala zakaźnego pełniła służbę-dyżur, nie opuszczając go od 1 sierpnia do 12 września 1944 r. Następnie, po wysadzeniu mostów na Wiśle 10 września, brała udział w zorganizowanym naprędce transporcie rannych powstańców na Okęcie, do budynku szkoły przy ul. Warszawskiej. Trwała przy rannych do końca Powstania i tu zakończył się Jej dyżur.

Żegnaj, Janeczko. Pozostawiłaś po sobie pamięć swoich czynów, wdzięczność i miłość swoich pacjentów i grona oddanych Ci przyjaciół.

W imieniu Koleżanek i Kolegów
ze studiów
Maria Łyżwa-Prawecka

***

Wanda MIERZEJEWSKAWSKA

15 stycznia 2007 r. w Ciechanowie zmarła, w wieku 62 lat, lekarz dentysta Wanda Mierzejewska,
z domu Sokolnicka.

Urodziła się w Warszawie. W 1967 r. ukończyła Akademię Medyczną w Gdańsku. Do 1975 r. pracowała w Warszawie, a następnie – do ostatnich tygodni życia – w Ciechanowie.
Pozostawiła męża – lekarza weterynarii oraz córkę i syna (bliźnięta – prawnicy).
Jej wczesne odejście pozostawiło ból i smutek w sercach wszystkich, którzy Ją znali.
Waldemar Mierzejewski

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza