17 lipca 2007

Obecny stan geriatrii oraz propozycje jego rozwoju

Jako społeczeństwo zaawansowane w rozwoju cywilizacyjnym, solidaryzujące się z najsłabszymi, powinniśmy stworzyć osobom w wieku podeszłym szczególne preferencje w szybkim dostępie do wszystkich usług medycznych. Jakiekolwiek opóźnienia w tym zakresie są nie do odrobienia – grożą poważnymi konsekwencjami, kalectwem, a nawet przedwczesną utratą życia.
To szczególne traktowanie starszych pacjentów powinno również wynikać ze względów humanitarnych i etycznych. Wprowadzane przez nas zasady postępowania stają się wzorem dla następnych pokoleń.

Geriatria i związana z nią opieka lekarska nad pacjentami w wieku podeszłym pozostaje w sferze niezakończonych poczynań organizacyjnych, bez zdefiniowanych, wyraźnych koncepcji. Wstępnym etapem działań prowadzących do rozwoju geriatrii w Polsce jest, w moim przekonaniu, poprawa usług medycznych świadczonych osobom starszym. Przede wszystkim należałoby bezzwłocznie usunąć niedogodności wynikające z wprowadzania kolejnych reform służby zdrowia.

Z przykrością muszę stwierdzić, że zmniejszyła się dostępność do specjalistycznych poradni lekarskich, pod których opieką znajdował się pacjent w wieku podeszłym, wydłużył się czas oczekiwania na poradę lekarską oraz wzrosły koszty leczenia. Niedogodności te są szczególnie dotkliwe dla osób starszych, które najczęściej korzystają z usług medycznych i im najwięcej przepisuje się leków. Trudności w korzystaniu ze świadczeń medycznych zaostrzają charakterystyczne dla tego okresu życia problemy: upośledzenie zdolności do wykonywania codziennych czynności życiowych, postępujące zniedołężnienie, a czasem niepełnosprawność
i inwalidztwo, zmniejszenie zdolności intelektualnych wynikające ze zmian w ośrodkowym układzie nerwowym, współistnienie wielu chorób, osamotnienie rodzinne i środowiskowe.
Najważniejszym obecnie zadaniem jest, w moim przekonaniu, wprowadzenie obowiązkowego nauczania geriatrii studentów VI roku wydziałów lekarskich uniwersytetów medycznych i akademii medycznych, dzięki czemu lekarze rozpoczynający swoje życie zawodowe będą zaznajomieni z najważniejszymi problemami geriatrycznymi. Ukierunkuje to ich dalsze kształcenie się w tej dziedzinie oraz wytworzy progeriatryczny stosunek do pacjentów w wieku podeszłym. Nauczanie geriatrii powinno być prowadzone
w klinicznych oddziałach geriatrycznych. Oddziały te mogłyby być tworzone poprzez przemianowanie jednej z licznych klinik chorób wewnętrznych w kliniki geriatrii – lub w kliniki geriatrii i chorób wewnętrznych – bądź w kliniki chorób wewnętrznych i geriatrii. Kliniczne oddziały geriatryczne powinny być również akredytowanymi ośrodkami kształcenia specjalistów w tej dziedzinie.

W poprawie usług dużą rolę powinni odgrywać specjaliści geriatrzy. Potrafią oni całościowo spojrzeć na problemy pacjenta w wieku podeszłym, szybko rozpoznać chorobę, wykorzystując przy tym właściwą liczbę badań dodatkowych, ustalić prawidłowe leczenie, w którym nie ma polipragmazji. Celem leczenia stosowanego przez geriatrów jest także przywrócenie poprzedzających chorobę zdolności do wykonywania codziennych czynności.
Z punktu widzenia obciążeń finansowych państwa, NFZ i społeczeństwa jest to korzystne, gdyż obniża koszty leczenia, zapobiega nawrotom i zaostrzeniom choroby, zmniejsza częstość powtórnych hospitalizacji, obciążenie rodzin, opiekunów i pracowników opieki zdrowotnej.

Podwyższenie poziomu wykształcenia geriatrów zwiększyło nie tylko ich prestiż zawodowy, ale również umożliwiło obejmowanie motywujących stanowisk, takich jak:
– ordynatorzy oddziałów geriatrycznych mogących powstawać w dużych szpitalach, poprzez przemianowanie jednego z kilku oddziałów chorób wewnętrznych;
– konsultantów w przyszpitalnych poradniach konsultacyjnych, świadczących również usługi konsultacyjne dla lekarzy rodzinnych;
– ordynatorów oddziałów dla przewlekle chorych;
– ordynatorów bądź lekarzy naczelnych zakładów opiekuńczo-leczniczych;
– ordynatorów bądź lekarzy naczelnych jednocześnie kilku publicznych lub prywatnych domów opieki;
– konsultantów – służących swoją wiedzą wszystkim lekarzom.

Usługi świadczone przez lekarzy geriatrów zostały zaakceptowane przez NFZ i należy sądzić, że znajdą one aprobatę regionalnych władz państwowych i samorządów lokalnych. W moim przekonaniu, liczba geriatrów powinna być dostosowywana do aktualnie istniejących i stopniowo pojawiających się właściwych dla nich miejsc pracy. Jednakże nie powinna być limitowana liczba lekarzy specjalizujących się w geriatrii na koszt własny w ramach wolontariatu.
Można przypuszczać, że wraz ze wzrostem zamożności naszego społeczeństwa zostanie zapewniona dostateczna liczba miejsc w zakładach opiekuńczo-leczniczych oraz w publicznych i licencjonowanych prywatnych domach opieki zobligowanych do utrzymywania wysokich standardów usług. Dla poprawy opieki medycznej w instytucjach publicznych konieczne jest właściwe wynagradzanie pracowników świadczących usługi osobom w podeszłym wieku, ustalone na podstawie umowy społecznej, uwzględniającej wysokość wynagrodzenia w stosunku do innych grup zawodowych opłacanych z budżetu państwa.

Celem kształtowania progeriatrycznych postaw naszego społeczeństwa – w systemie wychowania i kształcenia powinny być wyeksponowane takie wartości, jak poszanowanie starszego człowieka oraz należne mu przywileje społeczne, wynikające z postępu cywilizacyjnego, humanitaryzmu, zasad etycznych oraz solidaryzmu społecznego.

Prof. dr hab. med. Krzysztof Galus – kierownik Kliniki Geriatrii Akademii Medycznej w Warszawie, były konsultant krajowy w dziedzinie geriatrii

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza