24 lutego 2008

Muzy i my – Pamiętnik przetrwania

Cóż, potrzeba prywatności nauczyła nas
kryć się we wnęce swej samotności

Doris Lessing

Literacką Nagrodę Nobla w 2007 r. dostała angielska pisarka Doris Lessing.

Urodzona w 1919 r. w Iranie. Gdy miała 15 lat, wyprowadziła się z domu i zaczęła samodzielne życie.
Od konfliktów w świecie dorosłych uciekała w krainę fantazji. Zadebiutowała powieścią „Śpiew traw” (1949). Potem ukazywały się kolejne: „Dzieci gwałtu”, „Piąte dziecko” i wiele innych. W Anglii jej utwory cieszą się ogromną popularnością – mają też entuzjastyczne recenzje.
„Pamiętnik przetrwania” uważany jest za jedną z kluczowych pozycji w dorobku pisarki. Wydany w Anglii w 1975 r. U nas drukowany w 1980 r. Wtedy nie wzbudzał szczególnego zainteresowania. No, ale skoro jest Nagroda Nobla, postanowiłam się zapoznać z książkami Lessing.
Po kilku stronach lektury „Pamiętnika przetrwania” wydawało mi się, że są to wspomnienia autorki. Czas – nasza rzeczywistość; Anglia, ale może też inny kraj. Potem okazało się, że jest to powieść z gatunku science fiction. Narratorka – starsza kobieta – relacjonuje swoje obserwacje z okna mieszkania. A dzieje się wiele dziwnych rzeczy. Zjawiają się grupy młodzieży i dzieci, które tworzą bandę groźnych napastników, uzbrojonych w kije, łuki i kamienie. Zniechęceni dotychczasowym porządkiem i zakazami moralnymi, tworzą nowe struktury społeczne. Ubrani w kolorowe łaszki, przypominają dawne „dzieci kwiaty”, ale różnią się od nich niespotykaną agresją. Spokojni mieszkańcy migrują na północ kraju, w poszukiwaniu dawnego, tradycyjnego stylu życia.
Kobieta z okna patrzy z przerażeniem na jej rozsypujący się świat. W swych marzeniach – siłą woli – rozsuwa ściany domu, przechodzi do sąsiadów i dalej, do ogrodu, do świata roślin. Życie kobiety zmienia się z chwilą przybycia obcego mężczyzny, który zostawia jej pod opieką 12-letnią dziewczynkę, Emily, jak również jej psa.
Powieść jest pełna fantastyki. Mimo pozoru baśniowości, w stylu „Baśni” braci Grimm, nie jest jednak łatwa, a myśl autorki – o porzuceniu przyjętych norm egzystencji i ogólnym zdziczeniu społeczeństw – budzi smutne refleksje.

Z ciekawością będę śledzić recenzje tej książki.

Doris Lessing,
„Pamiętnik przetrwania”,

Wydawnictwo Literackie, Kraków 2007

Anna BIEŻAŃSKA

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza