7 maja 2010

Stomatologia

Czynniki wzrostowe

Andrzej Wojtowicz

Zabiegi sterowanej regeneracji kości (guided bone regeneration, GBR), korygowanie defektów kostnych szczęk, mają na celu przywrócenie bazy do odbudowy protetycznej oraz stworzenie możliwości instalacji wszczepu (implantu) dentystycznego. Odbudowa pionowa (wertykalna), przy wykorzystaniu dotychczas stosowanych metod i materiałów kościopochodnych, syntetycznych i naturalnych jest ograniczona, pozwala na ok. 2 mm odbudowy wysokości tkanki kostnej. To zbyt mało, aby skorygować i wyleczyć defekt kostny, zastosować leczenie implantologiczne i odbudowę protetyczną.
W celu efektywnej regeneracji kości oraz jej odbudowy, wymagane jest zastosowanie bardziej aktywnych metod i materiałów. Czynnikiem regulującym te właściwości kości są własne komórki macierzyste pacjenta, pobrane i wyizolowane ze szpiku (aspiracja z talerza biodrowego w znieczuleniu miejscowym). Umieszcza się te komórki w sterylnym nośniku w postaci sztywnej gąbki z materiału mineralnego (Bio-Oss, oczyszczony minerał kości wołowych, stosowany od 40 lat), w nośniku z beta trójfosforanu (syntetyczny minerał) lub z procesowanych w banku tkanek elementów ludzkiej kości zawierającej kolagen i minerał. Może także być wykorzystana masa płytkowa PRP (plateler rich plasma), źródło czynników wzrostowych m.in. płytkopochodnego czynnika wzrostu PDGF, autogenna lub syntetyczny, rekombinowany PDGF BB (GEM 21S, Osteohealth).
Zaproponowana metodologia opiera się na wcześniejszych procedurach stosowanych od wielu lat, bezpiecznych dla pacjenta. W odbudowaną w ten sposób kość, po upływie 3 do 6 miesięcy, wszczepiany jest implant dentystyczny.
W Stanach Zjednoczonych wykorzystuje się obecnie GF (growth factors) – czynniki wzrostowe w inżynierii tkankowej szkieletu. W Europie stosujemy nadal GBR GTR (guided bone regeneration, guided tissue regeneration). Przyjdzie nam jeszcze poczekać na dostępność czynników wzrostowych aplikowanych na odpowiednich nośnikach. BMP2 w postaci Infuze (koszt 4000 USD) aplikuje się jako gąbkę kolagenową ex tempore wraz z granulatem autogennym. PDGF w postaci GEM 21 S (koszt ok. 300 USD) stosuje się w połączeniu z beta trójfosforanem BTCP, z pozostawieniem przestrzeni, błona zaporowa raczej nierekomendowana, jako blok dyfuzji w obie strony. Efekty działań syntetycznych, rekombinowanych czynników Progenix spine (do regeneracji kręgów), o nieco wyższej od fizjologicznej aktywności, są spektakularne – a przynajmniej takie widzieliśmy w operacjach dr. Sashy Jovanovic. Te syntetyczne preparaty można nabyć w Izraelu. Prof. Massimo Simion prowadzi nad nimi badania w Mediolanie. Jego wizyta w Warszawie, w marcu br., była okazją do wymiany doświadczeń. W USA wykorzystanie GF uzyskało aprobatę Food Drug Administration po 10 latach stosowania, odkąd John Wozney (Whyatt) zaprezentował efekty leczenia segmentalnych defektów szkieletu u zwierząt, a następnie u ludzi. To ogromna nadzieja dla neurochirurgii, ortopedii i implantologii.
W Szwajcarii dopuszczono czynnik wzrostowy, rekombinowany – Emdogain, Straumann, rekombinowana amelogenina płodowa cielęca – który wykazuje działanie in vitro i in vivo. W przeprowadzonych przeze mnie i prof. K. Włodarskiego (WUM) badaniach in vitro, został potwierdzony wrost liczby komórek nabłonkowych i preosteogennych fibroblastycznych w hodowlach in vitro. Aplikacja Emdogain wymaga nośnika – syntetycznego polietylenoglikolu. Aplikacja GF wydaje się być ważna. Stosowanie w GF błon zaporowych może hamować wzajemne efekty parakrynne sąsiadujących komórek i tkanek. Istnieje grupa klinicystów, którzy nie stosują GBR czy GF, lecz autogenne – bone-block.
W Polsce, z inicjatywy dr. W. Tomkiewicza oraz mojej, powstała grupa „opinion-leaderów”. Grupa ta wymienia się opiniami na podstawie własnej udokumentowanej wiedzy na temat działania GF w porównaniu z GBR. Badania i aplikacje międzyośrodkowe zwiększają liczbę przypadków i stają się wieloośrodkowymi badaniami – co jest główną zasadą ITI (International Team of Implantology).

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza