19 listopada 2010

Jakość w ochronie zdrowia

Galerii Porczyńskich w Warszawie, z inicjatywy Biura Polityki Zdrowotnej Urzędu m.st. Warszawy, 8 października 2010 r., odbyła się konferencja, dotycząca problematyki jakości w ochronie zdrowia. Na konferencji poruszone zostały aspekty prawne pozyskiwania przez publiczne zakłady opieki zdrowotnej środków finansowych na realizację świadczeń zdrowotnych, zagadnienia związane z prawami pacjenta, problemy dostępu do informacji medycznej.

Maciej Dercz, radca prawny BPZ, zaprezentował przepisy prawne regulujące możliwości pozyskiwania przez publiczne zakłady opieki zdrowotnej środków finansowych na realizację świadczeń zdrowotnych. Art. 68 ust. 2 Konstytucji przyznaje obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych. Jednocześnie prelegent wskazał, że choć Konstytucja nie mówi wprost, że władze publiczne mają obowiązek finansowania świadczeń zdrowotnych ze środków publicznych, to jednak z szerszego kontekstu norm ustawy zasadniczej taki obowiązek wynika.

Kolejne wystąpienie poświęcone było nowym uregulowaniom prawnych dotyczącym praw pacjenta. Tomasz Rek, radca prawny w BPZ, w swoim wykładzie poruszył najważniejsze rozwiązania wprowadzone ustawą z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (DzU z 2009 r. nr 52, poz. 417, ze zm.). Przedstawił także problematykę dotyczącą: zasad udostępniania dokumentacji medycznej, obowiązków podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, instytucji Rzecznika Praw Pacjenta oraz postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjenta. Podkreślił, że nie jest to jedyny akt prawny regulujący te kwestie, a ich treść zawarta jest w wielu innych ustawach, np. regulujących zawód lekarza czy dotyczących zwalczania chorób zakaźnych. Prelegent przywołał definicję pojęcia „pacjent” zawartą w art. 3 ust. 1 pkt 4 ustawy o prawach pacjenta, która swoim zakresem obejmuje osobę zwracającą się o udzielenie świadczeń zdrowotnych lub korzystającą z tych świadczeń udzielanych przez podmiot świadczący usługi zdrowotne, lub osobę wykonującą zawód medyczny. Takie zdefiniowanie pacjenta sprawia, że określone prawa przysługują nie tylko w sytuacji bezpośredniego korzystania ze świadczeń zdrowotnych, ale również w momencie zapisywania się na wizytę lekarską. Zakres tych praw jest jednak różny w zależności od tego, do jakiej podgrupy przynależeć będzie dana osoba. Zakres praw będzie inny dla „pacjenta małoletniego”, „pacjenta małoletniego, który nie ukończył 16 lat”, „pacjenta ubezwłasnowolnionego”, „pacjenta chorego psychicznie”, „pacjentki” czy też „pacjentki w ciąży lub w czasie porodu i połogu”. Tomasz Rek zwrócił również uwagę na fakt, iż zakłady opieki zdrowotnej mimo, iż mają obowiązek zawrzeć, zgodnie z ustawą z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (DzU z 2007 r. nr 14, poz. 89, ze zm.), w regulaminie porządkowym zakładu prawa i obowiązki pacjenta – często nie dostosowują zapisów tego aktu do aktualnego stanu prawnego.
Dariusz Hajdukiewicz, dyrektor Biura Polityki Zdrowotnej, skoncentrował się na przedstawieniu podstawowych praw pacjenta w zakresie informacji medycznej, aspektach prawnych, sposobie przekazywania przez lekarzy informacji pacjentom i innym osobom uprawnionym. Przedstawił zarówno przepisy prawa, jak również scharakteryzował najważniejsze uprawnienia pacjenta, na które składają się prawa: do informacji o swoim stanie zdrowia i wskazania osoby, która także będzie je posiadała, do tajemnicy o stanie zdrowia, uzyskania informacji o swoich prawach, bycia niepoinformowanym i dostępu do dokumentacji medycznej (informacji o stanie zdrowia pacjenta). Wśród problemów związanych z realizacją praw pacjentów wymienił te, które są związane z prawem do nieuzyskania informacji. Podkreślił, że wola pacjenta w tej sytuacji musi być wyartykułowana w sposób oczywisty i jednoznaczny, a lekarz musi to prawo uszanować. Wskazał również na ograniczenia z tym związane, zwłaszcza te wynikające z obowiązku informowania pacjenta o chorobie zakaźnej i zagrożeniu, jakie ta choroba stanowi dla niego i jego otoczenia. Obowiązek ten dotyczy nie tylko pacjenta, ale też osób trzecich: małżonka, partnera itd. Sporo uwagi poświęcił zagadnieniu „przywileju terapeutycznego”, polegającemu na tym, że lekarz może subiektywnie decydować w uzasadnionych przypadkach o zakresie udzielanej informacji. Biorąc pod uwagę rokowania co do zdrowia pacjenta, kierując się jego dobrem, lekarz może przekazać mu informacje w ograniczonym zakresie. Zaznaczył, że sytuacja ta nie może prowadzić do okłamywania chorego. Zainteresowanie zgromadzonych wzbudziła również ta część wypowiedzi, która poruszała prawne aspekty związane z niepodjęciem leczenia lub odstąpieniem od niego. W drugiej części konferencji przedstawiciele publicznych zakładów opieki zdrowotnej, dla których m.st. Warszawa jest organem tworzącym, zaprezentowali swoje doświadczenia i dokonania w zakresie podnoszenia standardu udzielanych świadczeń zdrowotnych.

Głos w dyskusji zabrali: Paweł Dorosz (dyrektor SZPZLO Warszawa-Bemowo), Małgorzata Zarachowicz (zastępca dyrektora SPZOZ Warszawa-Ursynów), Lucyna Kasprowicz (dyrektor SPZOZ Warszawa Wola-Śródmieście), Małgorzata Zaława-Dąbrowska (dyrektor SPZZLO Warszawa-Żoliborz), Bogdan Chazan (dyrektor Szpitala Ginekologiczno-Położniczego im. Św. Rodziny), Wojciech Puzyna (dyrektor Szpitala Specjalistycznego Św. Zofii), Jadwiga Saganowska (zastępca dyrektora Szpitala Wolskiego im. dr Anny Gostyńskiej SPZOZ) i Wanda Filipiak (starsza pielęgniarka koordynująca Szpitala Wolskiego im. dr Anny Gostyńskiej SPZOZ), a także Alina Chraboł-Sura (dyrektor SZPZLO Warszawa Praga-Północ).
Wśród najważniejszych inicjatyw, jakie zostały wprowadzone w celu poprawienia jakości świadczonych usług, większość prelegentów wymieniła: modernizację infrastruktury zakładu, stałe podnoszenie kwalifikacji personelu, poszerzanie zakresu udzielanych usług, monitoring jakości udzielanych świadczeń, informatyzację zakładu, wdrożenie, utrzymywanie i ciągłe doskonalenie Systemu Zarządzania Jakością. W większości placówek na potwierdzenie wysokiego poziomu świadczonych usług wdrożono systemy zarządzania jakością ISO, a kilka jednostek zostało laureatami Polskiego Godła Promocyjnego „Teraz Polska”.

Podkreślono, że uzyskanie certyfikatu przez zakład opieki zdrowotnej nie może stanowić celu samego w sobie. Ma on przede wszystkim służyć potwierdzeniu wysokiego poziomu udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej przez daną placówkę. Zwrócono również uwagę na tak istotną sprawę, jaką jest przekonanie personelu do słuszności wyznaczonych celów i w ten sposób włączenie go w proces restrukturyzacji. Poprawa jakości świadczonych usług ma niebagatelny wpływ na liczbę udzielanych porad, w konsekwencji przekładając się na wzrost dochodów zakładu. Czasem, w pierwszej fazie, powoduje to odpływ „klientów”, ale po pewnym czasie wracają oni do placówki.

oprac. kb

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza