14 czerwca 2011

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Onkologicznej

W cyklu przedstawiającym placówki Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prezentujemy Katedrę i Klinikę Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Onkologicznej Centralnego Szpitala Klinicznego przy ul. Banacha w Warszawie. Jej kierownikiem jest prof. dr hab. n. med. Ireneusz W. Krasnodębski.

Klinika powstała w styczniu 1956 r. jako Katedra i III Klinika Chirurgiczna AM w Warszawie na bazie Oddziału Chirurgicznego VIB Szpitala Dzieciątka Jezus przy ul. Oczki. Ordynatorem tego oddziału był prof. dr hab. n. med. Jan Zaorski, wielki propagator resekcji żołądka w leczeniu choroby wrzodowej metodą swego słynnego nauczyciela Ludwika Rydygiera, legendarny organizator i szef tajnego nauczania medycyny w Warszawie w czasie okupacji. Pierwszym kierownikiem kliniki został prof. dr hab. n. med. Jan Raczyński (1956-1969), współpracownik prof. Jana Zaorskiego jeszcze z okresu międzywojennego. Następnym – prof. dr hab. n. med. Bruno Szczygieł (1969-1999) – twórca szeroko znanej w kraju szkoły chirurgicznej, uwzględniającej żywienie poza- i dojelitowe w okresie okołooperacyjnym. W 1974 r. klinika zmieniła nazwę na Katedrę i Klinikę Chirurgii Gastroenterologicznej. W 1975 r. w Klinice Chirurgii Gastroenterologicznej Instytutu Chirurgii AM w Warszawie powstał pierwszy Zespół Leczenia Poza- i Dojelitowego. Rok później, podczas 48. Zjazdu Towarzystwa Chirurgów Polskich, z inicjatywy prof. Jana Nielubowicza odbyła się sesja „Hiperalimentacja w chirurgii”. Prowadził ją wówczas docent dr hab. n. med. Bruno Szczygieł.
Doświadczenia zbierane przez Zespół Leczenia Pozajelitowego prof. Szczygieł przedstawił w referacie „Problemy leczenia krytycznie chorych w chirurgii” na 51. Zjeździe TChP w 1983 r., a członkowie zespołu: dr n. med. M. Pertkiewicz i dr n. med. T. Korta, zaprezentowali referat pt. „Organizacja i zasady działania zespołów żywienia pozajelitowego w Instytucie Chirurgii”.
Następnie powołano Sekcję Żywienia Pozajelitowego Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, której pierwszym przewodniczącym został prof. Szczygieł. Kolejnym krokiem w rozwoju było wprowadzenie tego sposobu żywienia u chorych leczonych w warunkach domowych. W 1992 r. w Centrum Zdrowia Dziecka rozpoczęto żywienie dzieci tą metodą. W 1998 r. sekcja przekształciła się w samodzielne Polskie Towarzystwo Żywienia Poza- i Dojelitowego, które w ogromnym stopniu przyczyniło się do rozpropagowania wśród polskich lekarzy leczenia żywieniowego.
Od lat 70. do przejścia na emeryturę w 2000 r. zastępcą kierownika kliniki był prof. dr hab. n. med. Stanisław Świtka, który jako jeden z pierwszych chirurgów w Polsce rozpoczął chirurgiczne leczenie nowotworów trzustki. Zainteresowania prof. Świtki obejmowały także chirurgię nienowotworowych i nowotworowych chorób żołądka i jelita grubego, a także miastenii gravis.
15 lipca 1975 r. klinika została przeniesiona ze Szpitala Dzieciątka Jezus do pomieszczeń w nowym szpitalu klinicznym przy ul. Banacha, a już 18 lipca wykonano tu pierwsze cztery operacje. Obok leczenia chirurgicznego jednym z ważniejszych zainteresowań naukowych i leczniczych pracowników placówki stawały się problemy leczenia żywieniowego. Stosowano je u chorych: wyniszczonych, przygotowywanych do operacji i po rozległych zabiegach, wymagających przedłużonego głodzenia, z powikłaniami pooperacyjnymi i u wielu innych. W uznaniu osiągnięć w tej dziedzinie i dorobku naukowego pracowników Rada I Wydziału Lekarskiego AM w 1997 r. zmieniła nazwę placówki na Katedrę i Klinikę Chirurgii Gastroenterologicznej i Żywienia. W 1999 r. jej kierownikiem został prof. dr hab. n. med. Ireneusz Wojciech Krasnodębski, który kieruje nią do dziś.
Z inicjatywy prof. Krasnodębskiego w 2005 r. powstała Sekcja Żywienia Poza- i Dojelitowego Towarzystwa Chirurgów Polskich, która co roku organizuje konferencje naukowe cieszące się wielkim zainteresowaniem wśród lekarzy. Podczas tych spotkań obok wykładów mają miejsce warsztaty żywieniowe dla chirurgów, a także pielęgniarek. Na ostatnim zjeździe, który odbył się w marcu 2011 r., doświadczenia z zakresu żywienia pozajelitowego prezentowali m.in. lekarze z Ośrodka Leczenia Oparzeń w Łęcznej.

Działalność usługowo-lecznicza
Obecnie działalność lecznicza placówki koncentruje się na zagadnieniach chirurgicznego leczenia chorób nowotworowych przewodu pokarmowego, a w szczególności raka trzustki, żołądka, jelita grubego; powikłań przewlekłego i ostrego zapalenia trzustki; chorób pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych; nieswoistych chorób zapalnych jelit, oraz na stosowaniu żywienia pozajelitowego i dojelitowego u chorych chirurgicznych, wytwarzaniu dostępu do przewodu pokarmowego m.in. drogą przezskórnej endoskopowej gastrostomii i leczeniu chirurgicznym chorób przewodu pokarmowego z zastosowaniem technik laparoskopowych.
Chirurgia trzustki i leczenie wszystkich schorzeń tego organu: ostrego i przewlekłego zapalenia, raka oraz guzów neuroendokrynnych, stało się specjalnością kliniki. Zwiększono liczbę zabiegów, wprowadzono wiele usprawnień technicznych, zmieniono podejście do leczenia, zwłaszcza guzów nowotworowych.
Prof. Krasnodębski mówi: – Leczenie chirurgiczne raka trzustki należy do najtrudniejszych dziedzin medycyny. Nasza walka o poprawę wyników zależy od zwiększenia wykrywalności początkowych stadiów tego nowotworu, poprawy jakości badań przedoperacyjnych i skuteczności leczenia operacyjnego. Zdecydowana większość chorych z podejrzeniem raka trzustki powinna być poddawana operacji, z intencją wykonania zabiegu resekcyjnego lub ewentualnie paliatywnego. Pozwala to zwykle również ustalić rozpoznanie, co nie zawsze jest możliwe drogą biopsji przezskórnej. Zaniechanie ustalenia pełnego rozpoznania jest mniej korzystne niż poddanie chorego poważnemu zabiegowi.
Poza rakiem trzustki przedmiotem naszych zainteresowań są również inne nowotwory przewodu pokarmowego, w tym rak jelita grubego, którego leczymy m.in. metodą laparoskopową, oraz nieswoiste choroby zapalne jelit: choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
W klinice leczy się ok. 2,4 tys. chorych rocznie i wykonuje ok. 1500 operacji, w tym 250-300 metodami laparoskopowymi. Pacjenci to głównie mieszkańcy Mazowsza, ale też chorzy z całej Polski, wymagający specjalistycznego leczenia chirurgicznego. Pacjenci leczeni są w trybie stacjonarnym, a także ambulatoryjnie, w poradni przyszpitalnej. Ponadto pracownicy kliniki udzielają konsultacji w sprawach pacjentów współpracujących z kliniką szpitali.

Działalność naukowo-badawcza
Do najważniejszych tematów naukowych, którymi zajmuje się kadra medyczna kliniki, należą: postępowanie radykalne w leczeniu nowotworów przewodu pokarmowego, a zwłaszcza raka trzustki; nowe czynniki rokownicze, metody diagnostyczne oraz lecznicze w ostrym i przewlekłym zapaleniu trzustki; określanie znaczenia markerów biologicznych w ocenie stopnia zaawansowania, radykalności leczenia nowotworów, a także prognozowania dalszych losów chorych po leczeniu operacyjnym; zastosowanie terapii biologicznej i leczenia chirurgicznego w nieswoistych chorobach zapalnych jelit; zakażenia w chirurgii oraz ich skuteczne leczenie z zastosowaniem najnowszych antybiotyków; leczenie chirurgiczne guzów stromalnych (GIST); ocena przyczyn i częstości występowania powikłań po operacjach przewodu pokarmowego oraz ocena jakości życia chorych po różnego rodzaju resekcyjnych zabiegach operacyjnych.
Tylko w ciągu ostatnich siedmiu lat pracownicy kliniki opublikowali 82 prace naukowe w czasopismach polskich i anglojęzycznych, byli autorami rozdziałów w podręcznikach akademickich, opracowaniach naukowych i skryptach dla studentów. Na konferencjach naukowych w kraju i za granicą wygłosili kilkaset referatów.
Klinika współpracuje naukowo z kilkoma jednostkami WUM i PAN. Zaburzenia immunologiczne u chorych chirurgicznych z zakażeniami i po rozległych urazach operacyjnych są przedmiotem badań prowadzonych wspólnie z Zakładem Immunologii i Żywienia WUM oraz Zakładem Badawczo-Leczniczym Chirurgii Transplantacyjnej Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN.

Działalność dydaktyczna
W klinice kształcą się studenci I Wydziału Lekarskiego oraz Wydziału Nauki o Zdrowiu. Studentów V roku I Wydziału Lekarskiego naucza się chirurgii ogólnej, studentów II roku – pielęgniarstwa (studia dzienne), a I roku (studia pomostowe) – chirurgii i pielęgniarstwa chirurgicznego. Ponadto w zakresie chirurgii ogólnej kształci się studentów III roku ratownictwa medycznego, a w zakresie propedeutyki chirurgicznej – studentów III roku higieny stomatologicznej.
Działający w Studenckim Kole Naukowym biorą udział we wszystkich formach pracy lekarskiej oraz w realizacji programów badawczych. Blisko połowa asystentów zatrudnionych w klinice wywodzi się z SKN. Prace naukowe, które przygotowali samodzielnie bądź współtworzyli członkowie koła, były prezentowane na naukowych konferencjach studenckich, a także wielokrotnie wyróżniane nagrodą rektora AM i rektorów innych uczelni medycznych.
Współpraca z Kliniką Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Naczyniowej Szpitala Neuwerk w Monchengladbach w Niemczech zaowocowała wymianą lekarzy w ramach szkolenia podyplomowego oraz organizowaniem kursów z zakresu technik laparoskopowych. Ostatni odbył się w kwietniu 2011 r. i cieszył się dużym zainteresowaniem ze strony licznie przybyłych chirurgów z całego kraju.
Aktualny skład osobowy zespołu kliniki: kierownik kliniki: prof. dr hab. n. med. Ireneusz W. Krasnodębski; pracownicy ze stopniem dr hab. n. med.: dr hab. n. med. Maciej Słodkowski; starszy wykładowca: lek. Mieczysław Jankowski; adiunkci: dr n. med. Włodzimierz Cebulski, dr n. med. Andrzej Chaber, dr n. med. Bohdan Dąbrowski, dr n. med. Tomasz Guzel, dr n. med. Gustaw Lech, dr n. med. Waldemar Pawłowski, dr n. med. Bronisław Petsch, dr n. med. Marek Wroński; asystenci: lek. Andrzej Krajewski, lek. Marek Olewiński, lek. Monika Wojtasik; pracownicy na etacie szpitala: lek. Shaker Alseifi, lek. Dominika Karkocha, lek. Andrzej Kluciński; rezydenci: lek. Marcin Makiewicz, lek. Jan Maryański, lek. Daniel Morończyk, lek. Łukasz Wysocki.

Małgorzata Skarbek

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza