2 czerwca 2017

Narastający problem chorób oczu w obliczu starzenia się społeczeństwa

Okulistyka

Artykuł powstał na podstawie raportu „Choroby oczu – problem zdrowotny, społeczny oraz wyzwanie cywilizacyjne w obliczu starzenia się populacji”, opublikowanego przez Instytut Ochrony Zdrowia.

Polska weszła w fazę intensywnego starzenia się populacji. Obecnie średnia wieku wynosi 39,9 roku (wg Eurostatu), ale w 2035 r. sięgnie 48,6 roku, a w 2050 – 52,2 roku (wg GUS). Zachodzące zmiany będą miały bardzo istotny wpływ na wzrost zapotrzebowania na świadczenia zdrowotne w niektórych dziedzinach medycyny. Doskonałym przykładem są choroby oczu. Nasz kraj należy jeszcze do grupy państw, które mają stosunkowo młodą populację. Sytuacja w najbliższych latach istotnie się zmieni, gdyż ludność naszego kraju należy do  najszybciej starzejących się w Europie. Starzenie się mieszkańców wpłynie na wszystkie sfery funkcjonowania państwa, a także społeczeństwa. Dotyczy to również obszaru zdrowia. Okulistyka jest jedną z dziedzin medycyny, w której w związku z zachodzącymi zmianami demograficznymi należy spodziewać się wzrostu zapotrzebowania na świadczenia medyczne. Najczęstszą przyczyną zaburzeń widzenia są wady refrakcji. Według danych GUS w 2014 r. ponad 52 proc. dorosłych mieszkańców Polski używało okularów lub szkieł kontaktowych w celu korekcji ostrości widzenia. O ile w grupie osób w wieku 30–39 lat odsetek ten wynosi blisko 27 proc., o tyle w grupie 50–59 lat sięga 76 proc. Trudności z widzeniem zgłasza co czwarta (24 proc.) dorosła osoba w Polsce. W przypadku seniorów problemy nie tylko występują częściej, ale również mają poważniejszy charakter. Na duże kłopoty z widzeniem skarży się blisko 5 proc. sześćdziesięciolatków i ponad 9 proc. siedemdziesięciolatków. W grupie osób powyżej 80. roku życia ten odsetek przekracza już 17 proc. Wpływ wieku na częstość występowania chorób oczu potwierdza również analiza hospitalizacji. Według danych NIZP-PZH na 10 tys. osób w wieku 65 lat i więcej przypada rocznie ponad 355 leczonych w szpitalach z powodu chorób oczu (dane za 2014 r.). Dla porównania w grupie 55–64 lat jest ich cztery i pół razy mniej (78/10 tys.). Informacja ta nabiera szczególnej wagi, jeśli uwzględni się, że według przewidywań GUS w 2035 r. osoby powyżej 65. roku życia będą stanowiły ponad 24 proc. ludności Polski, a w 2050 blisko 33 proc. Dla porównania obecnie jest ich nieco ponad 16 proc. Jako przykład choroby oczu silnie uwarunkowanej wiekiem można podać zwyrodnienie plamki żółtej (ang. age–related macular degeneration – AMD; ICD-10:H35.3). To nabyta, przewlekła choroba, która rozwija się w części siatkówki odpowiedzialnej za widzenie centralne (zwanej właśnie plamką żółtą). Występuje w dwóch postaciach: suchej i wysiękowej. Postać wysiękowa ma zdecydowanie bardziej gwałtowny przebieg oraz gorsze rokowania niż postać sucha. Stanowi 10–20 proc. przypadków AMD. Na zwyrodnienie plamki żółtej narażone są osoby po 50. roku życia. Choroba powoduje ponad 50 proc. przypadków upośledzenia wzroku (w tym ślepoty) w krajach rozwiniętych. Według szacunków problem zwyrodnienia plamki żółtej dotyczy około 1,9 mln osób w Polsce, z czego u ponad 30 proc. jest w stadium zaawansowanym. Co roku postać suchą AMD diagnozuje się u około 200 tys. rodaków, a postać wysiękową u około 20 tys. Starzenie się populacji będzie miało istotny wpływ na liczbę przypadków AMD. Z prognoz opublikowanych w „Lancet Global Health” wynika, że w skali świata liczba cierpiących na którąś postać zwyrodnienia plamki żółtej zwiększy się ze 170 mln w 2014 r. do blisko 288 mln w 2040. Szacunki dla Europy mówią o wzroście z 55 mln do 69,3 mln, a więc o 26 proc. Podobna analiza dla Polski została przedstawiona w raporcie Instytutu Ochrony Zdrowia na temat chorób oczu. Oparto ją na danych z metaanalizy dotyczącej częstości występowania AMD w Europie według grup wieku oraz przewidywanej liczby ludności w naszym kraju. Zgodnie z przeprowadzoną symulacją grupa osób z jakąkolwiek postacią zwyrodnienia plamki żółtej zwiększy się z 2,7 mln1  obecnie do 3,5 mln w roku 2040 oraz 3,6 mln w 2060. Jeżeli ograniczyć analizę wyłącznie do postaci wysiękowej AMD, to w okresie 2016–2060 liczba chorych wzrośnie z 273 tys. do 359 tys., czyli o ponad 31 proc. Jednocześnie trzeba pamiętać, że zgodnie z prognozami w analizowanym okresie całkowita liczba ludności Polski zmniejszy się z 38,4 mln do 33,2 mln. Również w przypadku innych często występujących chorób oczu uwarunkowanych wiekiem, takich jak jaskra, retinopatia cukrzycowa, zaćma, można spodziewać się istotnego zwiększenia liczby przypadków. Będzie to naturalne następstwo procesu starzenia się populacji. Samego procesu nie da się zatrzymać (możliwe jest tylko spowolnienie zachodzących zmian), ale ogromne znaczenie ma zapobieganie jego negatywnym następstwom lub przynajmniej ich ograniczanie. W przypadku chorób oczu można to osiągnąć m.in. dzięki efektywnej profilaktyce, wczesnemu rozpoznawaniu, a także dostępności skutecznego leczenia oraz rehabilitacji.

Filip Raciborski

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza