2 kwietnia 2020

Aktualności prawnomedyczne

Filip Niemczyk, adwokat

Specustawa o szczególnych  rozwiązaniach  dotyczących koronawirusa

2 marca 2020 r. Sejm RP uchwalił ustawę o szczególnych rozwiązaniach dotyczących zapobiegania i zwalczania COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz likwidowania wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.1  Przygotowany i przyjęty w trybie pilnym projekt wprowadza wiele rozwiązań o charakterze nadzwyczajnym, m.in. możliwości:

– wybudowania, przebudowania i rozbiórki obiektów budowlanych z pominięciem przepisów prawa budowlanego, planowania przestrzennego i ochrony zabytków w związku z przeciwdziałaniem COVID-19,

– dokonywania zamówień, których przedmiotem są towary i usługi niezbędne do przeciwdziałania COVID-19, bez stosowania prawa zamówień publicznych, jeśli zajdzie wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub jeśli wymagać tego będzie ochrona zdrowia publicznego,

– wydania przez pracodawcę polecenia pracownikom dotyczącego podjęcia pracy zdalnej przez określony czas,

– otrzymania dodatkowego zasiłku opiekuńczego dla rodziców, na okres nie dłuższy niż 14 dni, w przypadku zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły,

– nałożenia na podmiot leczniczy, będący spółką z większościowym lub wyłącznym udziałem Skarbu Państwa, oraz samodzielne publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej obowiązku realizacji szczególnych zadań polegających na zmianach w strukturze organizacyjnej, przekazania produktów leczniczych, wyrobów medycznych, aparatury i sprzętu innym podmiotom.

Ustawa wprowadza ponadto zasady finansowania świadczeń opieki zdrowotnej związanych z przeciwdziałaniem COVID–19. Świadczenia te będą finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia ze środków pochodzących z budżetu państwa, z części, której dysponentem jest minister zdrowia. Nadto ustawa wprowadza szczególne uprawnienie wojewody do wydawania wiążących poleceń dla wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej, a za pośrednictwem prezesa Rady Ministrów – także dla przedsiębiorców.

Specustawa wprowadza także zmiany w dotychczas obowiązujących przepisach. Rozszerza uprawnienia głównego inspektora sanitarnego oraz wojewódzkich inspektorów wobec hurtowni farmaceutycznych, a także upoważnia do wydawania zaleceń i wytycznych obowiązujących wszystkie osoby przebywające na terytorium RP. Zmiany w ustawie z 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (DzU z 2019 r., poz. 499) polegają m.in. na możliwości reglamentacji produktów leczniczych i wyrobów medycznych przypadających na jednego pacjenta w drodze decyzji ministra zdrowia. W ustawie z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (DzU z 2008 r. nr 234, poz. 1570 ze zm.) specustawa wyodrębnia nowe kategorie: strefa zero, strefa buforowa, strefa zagrożenia, zagrożony obszar, miejsce kwarantanny. Przy czym zapisy specustawy korespondują z regulacją o przymusowej hospitalizacji, którą ustawa o zapobieganiu i zwalczaniu chorób zakaźnych zawiera. Kolejna zmiana dotyczy możliwości czasowego ograniczenia lub zawieszenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty oraz uczelni wyż-szych na obszarze kraju lub jego części, w zależności od stopnia zagrożenia. Projektodawcy wskazali, że nie jest możliwe oszacowanie kosztów wprowadzanych regulacji z uwagi na to, że obecnie nie da się przewidzieć liczby osób zarażonych wirusem i konsekwencji wynikających z wystąpienia zarażenia. 4 marca 2020 r. specustawa była przedmiotem prac w Senacie.2

Naczelna Rada Lekarska o kierunkach zmian w ustawie o prawach pacjenta

13 lutego 2020 r. NRL zajęła stanowisko3  w zakresie kierunków zmian w ustawie z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta (DzU 2009 nr 52, poz. 417) w związku z pracami Zespołu ds. Opracowania Propozycji Ustawowych Regulacji Dotyczących Praw i Obowiązków Pacjentów przy Ministrze Zdrowia. Obok postulatu szerszego włączenia środowiska lekarskiego w trwające prace zaprezentowano kilka istotnych propozycji merytorycznych. Samorząd postuluje w szczególności, aby obok praw pacjenta wyodrębnić ustawowo jego obowiązki, wśród których wymienić należy obowiązek powiadamiania o niemożności skorzystania z umówionej wizyty, a także zakaz zatajania wobec lekarza informacji o stanie zdrowia i dotychczasowym leczeniu. Wyodrębnienie kategorii obowiązków pacjenta ma sprzyjać współpracy lekarza z pacjentem, co jest podstawą powodzenia procesu terapeutycznego. Zdaniem NIL naruszenie obowiązków przez pacjenta powinno wiązać się z konsekwencjami, nawet w postaci odstąpienia od wykonania świadczenia zdrowotnego w danym podmiocie, o ile oczywiście nie zachodzi sytuacja zagrożenia życia. Konkluzją stanowiska jest uwaga, że ustawa powinna w tytule zawierać zarówno prawa, jak i obowiązki pacjenta.

W moim przekonaniu, mówiąc o obowiązkach pacjenta, nie należy tracić z pola widzenia faktu, że chory jest słabszą stroną w relacji ze służbą zdrowia. Jednak nagannych zachowań, naruszających elementarne prawa lekarza, tolerować nie można, a powszechnie obowiązujące przepisy powinny zakładać możliwość stosownej reakcji.

Rzecznik praw obywatelskich w sprawie pozbawienia wolności w szpitalu psychiatrycznym

RPO  złożył kasację do Sądu Najwyższego w sprawie, w której mężczyzna został umieszczony bez swojej zgody w szpitalu psychiatrycznym na podstawie sfałszowanego wpisu do dokumentacji medycznej.4 Sądy I i II instancji doszły do przekonania, że nieprawdziwy wpis o rzekomej próbie samobójczej nie zrodził dla umieszczonego w szpitalu negatywnych skutków prawnych. Ze stanowiskiem takim nie zgodził się rzecznik, który wskazał, że skutkiem nieprawdziwego wpisu było faktyczne pozbawienie wolności obywatela i jego przetrzymywanie – wbrew woli – w szpitalu psychiatrycznym, mimo ewidentnego braku przesłanek ujętych w ustawie z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (DzU z 1994 r. nr 111, poz. 535). Podkreślono również, że przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody narusza podstawowe, gwarantowane konstytucyjnie wolności i prawa, związane z przyrodzoną i niezbywalną godnością człowieka (art. 30 konstytucji), w tym również wolność i nietykalność osobistą (art. 31 i 41 konstytucji).

Dyrektor szpitala zapowiada roszczenia wobec pracowników

Wśród doniesień prasowych5 zwróciła moją uwagę informacja dotycząca wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18 lutego 2020 r., który zasądził na rzecz pacjentki jednego ze szpitali powiatowych 2 mln zł odszkodowania. Podstawą odpowiedzialności cywilnej było ustalenie, że dwie lekarki opiekujące się pacjentką podczas porodu dopuściły się zaniedbań, których skutkiem było czterokończynowe porażenie mózgowe noworodka. Zasądzona kwota przekracza wysokość sumy gwarantowanego ubezpieczenia OC szpitala, a w konsekwencji dotknie bezpośrednio budżet placówki. Dyrektor zapowiedział, że będzie dochodził roszczenia regresowego wobec personelu winnego błędu. Stanowisko dyrektora szpitala jest w moim przekonaniu błędne. Zgodnie z art. 120 §1 kodeksu pracy, w razie wyrządzenia przez pracownika podczas wykonywania obowiązków zawodowych szkody osobie trzeciej, do naprawienia szkody zobowiązany jest wyłącznie pracodawca. Błąd w sztuce medycznej jest zdarzeniem zawinionym, ale polega na braku staranności lub lekkomyślności, co oznacza, że popełniony jest zawsze nieumyślnie. Odpowiedzialność finansowa pracownika w takiej sytuacji ograniczona jest wyłącznie do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego w dniu wyrządzenia szkody, niezależnie od skali skutków popełnionego błędu. W konsekwencji powództwo szpitala wobec pracowników powyżej kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia powinno zostać oddalone. 

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza