28 października 2022

Aktualności prawnomedyczne (listopad 2022)

Medycyna laboratoryjna, finansowanie biegłych sądowych, orzecznictwo o niepełnosprawności i ochrona zdrowia psychicznego – to kwestie, których uregulowaniami prawnymi zajmowano się w ostatnich tygodniach.

tekst FILIP NIEMCZYK – adwokat

Ustawa o medycynie laboratoryjnej

Kompleksowe uregulowanie warunków wykonywania czynności z zakresu medycyny laboratoryjnej, zasad wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego, reguł kontroli laboratoriów oraz norm działania samorządu diagnostów laboratoryjnych – to cele podpisanej  19 października 2022 r. przez prezydenta ustawy o medycynie laboratoryjnej.*  Wejdzie ona w życie w ciągu miesiąca od dnia ogłoszenia i zastąpi dotychczas obowiązującą ustawę z 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej.*

W świetle nowych przepisów tytuł diagnosty laboratoryjnego będą mogły uzyskać wyłącznie osoby, które ukończyły studia wyższe na kierunku analityka medyczna lub medycyna laboratoryjna. Uprawniony do samodzielnego wykonywania czynności medycyny laboratoryjnej w laboratorium będzie diagnosta laboratoryjny, lekarz mający prawo wykonywania zawodu i specjalizację I lub II stopnia w dziedzinie analityki, mikrobiologii lub diagnostyki laboratoryjnej, lekarz mający specjalizację II stopnia w dziedzinie mikrobiologii i serologii, lekarz z tytułem specjalisty w dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej lub mikrobiologii lekarskiej.

Diagności laboratoryjni będą mieli możliwość wykonywania zawodu w ramach regulowanej ustawą praktyki zawodowej. Oznacza to w szczególności, że tytułem diagnosty laboratoryjnego posługiwać może się jedynie osoba mająca prawo wykonywania tego zawodu, którego szczegółowy tryb otrzymania lub uznania określa ustawa. Diagnosta laboratoryjny powinien wykonywać swój zawód z należytą starannością, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z wykorzystaniem wskazań aktualnej wiedzy medycznej. W tym ostatnim zakresie na diagnostów laboratoryjnych nałożono obowiązek ustawicznego kształcenia, realizowany przez doskonalenie zawodowe lub szkolenie specjalizacyjne, który skorelowany został z prawem do płatnego urlopu szkoleniowego w wymiarze sześciu dni w roku.

Nowa regulacja umożliwia osobom o innych niż wymienione kwalifikacjach wykonywanie czynności z zakresu medycyny laboratoryjnej pod nadzorem diagnostów. Będą to w szczególności ci, którzy posiadają tytuł zawodowy technika analityki medycznej, tytuł zawodowy licencjata uzyskany na kierunku analityka medyczna, oraz osoby, które ukończyły jednolite studia magisterskie lub studia pierwszego i drugiego stopnia w zakresie biologii, biologii medycznej, mikrobiologii lub biotechnologii.

Ustawa określa również kompetencje i sposób działania Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych, zakres uprawnień i obowiązków związanych z pełnieniem funkcji kierownika laboratorium, zasady wizytacji laboratoriów, a także zawiera przepisy umożliwiające wykonywanie zawodu diagnosty laboratoryjnego w formie jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka diagnosty laboratoryjnego i grupowa praktyka diagnostów.

Apel ORL w Gdańsku

22 września 2022 r. ORL w Gdańsku wystąpiła z apelem do prezesa Rady Ministrów i ministra sprawiedliwości o niezwłoczne podwyższenie wynagrodzenia biegłych lekarzy i lekarzy dentystów, którzy wydają opinie z dziedziny medycyny na potrzeby postępowań cywilnych i karnych. Autorzy apelu zwrócili uwagę, że jedną z głównych przyczyn deficytu specjalistów podejmujących się wydawania opinii z dziedziny medycyny dla sądów i prokuratur jest brak godziwego wynagrodzenia.

Aktualnie stawka podstawowa za godzinę pracy biegłego jest niezwykle niska i wynosi od 22,90 do 32,39 zł netto. Wyższa jest w przypadku biegłych ze stopniem naukowym doktora (45,63 zł), doktora habilitowanego (55,11 zł) i profesora (70,32 zł). Zdaniem ORL w Gdańsku żadna z tych kwot nie stanowi realnej zapłaty za wysokospecjalistyczną wiedzę lekarską, a czas poświęcony na wydanie opinii oznacza skrócenie czasu, który lekarz przeznacza na leczenie pacjentów.

Autorzy apelu postulują w związku z tym pilne zwiększenie kwoty wynagrodzenia biegłych o co najmniej 50 proc. Wnioski i postulaty zawarte w apelu są w moim przekonaniu w pełni uzasadnione. W postępowaniach cywilnych i karnych czas oczekiwania na wydanie opinii z zakresu medycyny liczony jest w miesiącach, a niejednokrotnie przekracza rok. Wpływa to znacząco na czas trwania tych postępowań, a w rezultacie ogranicza prawo obywatela do sądu i rozpoznania jego sprawy w rozsądnym terminie. Niskie stawki powodują również, że w niektórych dziedzinach trudno w ogóle znaleźć biegłego, który podejmie się wydania opinii, co dodatkowo wydłuża czas trwania postępowań i generuje koszty dla stron, związane chociażby z koniecznością dojazdu na badanie lekarskie do odległej miejscowości.

RPO pyta o reformę systemu orzecznictwa o niepełnosprawności

Rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do ministra rodziny i polityki społecznej o przekazanie informacji dotyczącej stanu prac nad reformą systemu orzecznictwa oraz podanie terminu jej zakończenia. W wystąpieniu zwrócił uwagę, że w Polsce funkcjonuje aż sześć systemów orzekania o niepełnosprawności, w tym cztery ustalające uprawnienia do świadczeń rentowych (w ramach ZUS, KRUS, MSWiA i MON), piąty, który orzeka o stopniu niepełnosprawności, i szósty – określający zakres potrzeb związanych z kształceniem specjalnym. Rezultatem jest konieczność poddawania się badaniom przez różne zespoły orzecznicze, które biorą pod uwagę różne aspekty stanu zdrowia. Dla osób chorych wiąże się to z dużymi utrudnieniami, chociażby w zakresie pozyskiwania i kompletowania dokumentacji medycznej z przebiegu leczenia. Rzecznik zwraca przy tym uwagę, że obowiązujące przepisy są niejednokrotnie sprzeczne, dezorientują osoby z niepełnosprawnościami i utrudniają im korzystanie ze swoich praw. Dodatkowym, istotnym aspektem opisywanej sytuacji są prognozy demograficzne dla naszego kraju i związana z nimi konieczność wprowadzenia rozwiązań systemowych w zakresie opieki długoterminowej.

Odpowiedział rzecznikowi pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych. Wskazał, że stworzenie ogólnokrajowego, kompleksowego systemu orzekania, skoncentrowanego w jednej instytucji orzeczniczej, wymaga gruntownych zmian funkcjonującego przez 20 lat systemu, w tym zmiany ponad 80 ustaw, oraz wiąże się z ogromnymi wydatkami finansowymi dla państwa. Niezbędne reformy zostaną wobec tego podzielone na etapy. Pierwszym będzie zmiana systemu orzekania o niepełnosprawności realizowanego przez powiatowe i wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. Drugi etap zakłada podjęcie działań mających na celu wprowadzenie nowego modelu orzekania opartego na dwóch stopniach niepełnosprawności, a także opracowanie i wdrożenie nowych narzędzi do oceny stopni niepełnosprawności u dzieci i dorosłych. Trzeci etap prac polegać będzie na scaleniu i ujednoliceniu systemu orzecznictwa pozarentowego, rentowego oraz dla celów edukacyjnych w ramach jednego systemu orzekania wraz z utworzeniem nowej struktury organów orzekających. Zakończenie pierwszego etapu przewidziane zostało na 1 stycznia 2024 r. Czas realizacji pozostałych nie został określony.

Projekt nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego

Ministerstwo Zdrowia poinformowało* o rozpoczęciu prac nad nowelizacją ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.* Celem nowelizacji jest m.in. wprowadzenie zmian w terminologii wykorzystanej w przepisach ustawy, która jest archaiczna i może przyczyniać się do stygmatyzacji osób dotkniętych zaburzeniami psychicznymi. Projekt przewiduje zmiany w przepisach dotyczących przedłużenia przez lekarza stosowania przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji. Proponuje się również, aby pomieszczenia przeznaczone do obserwacji osoby unieruchomionej wyposażano w monitoring umożliwiający stały nadzór nad taką osobą oraz kontrolę wykonania czynności związanych z unieruchomieniem. Zaproponowano również, aby w sprawach dotyczących przyjęcia bez zgody lub wypisania ze szpitala psychiatrycznego osoby przyjętej bez zgody uczestnikiem postępowania z mocy prawa był szpital psychiatryczny.

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza