28 lutego 2024

Poczet lekarzy siedleckich

Kontynuujemy prezentację wybranych biogramów z książki Witolda Oknińskiego „Leczyli nie tylko siedlczan”.

 

 

Konspirant z szydełkiem – Feliks Hłasko

Urodził się 30 maja 1894 r. w Hromoszczy, w powiecie drysieńskim, guberni witebskiej. Był synem Ignacego i Jadwigi z Hermanów. W roku 1913 ukończył gimnazjum w Rydze, a następnie studia medyczne w Moskwie (1918). Bezpośrednio po studiach został powołany do Armii Czerwonej. W połowie 1919 r. trafił na front wschodni i przez rok był lekarzem wojskowym w szpitalu garnizonowym w Ufcie. W połowie 1920 przeniesiono go na front zachodni, pracował w szpitalu wojskowym w Brańsku. W końcu 1921 r. został zwolniony z Armii Czerwonej na własną prośbę. Było to możliwe, gdyż miał status obcokrajowca. Powrócił do Polski i dołączył do rodziny, która przesiedliła się już wcześniej.

 

W 1922 nostryfikował dyplom lekarski i z końcem tego roku zaczął pracować jako lekarz w Warszawie, m.in. jako asystent Kliniki Chirurgicznej w Szpitalu św. Ducha oraz Kliniki Ginekologiczno-Położniczej przy Szpitalu Dzieciątka Jezus. W 1933 r. wygrał konkurs na ordynatora Oddziału Chirurgii w Szpitalu Miejskim w Siedlcach, ogłoszony przez miejscowy magistrat, i rozpoczął pracę na tym stanowisku. W sierpniu 1937 r. ofiarował szpitalowi specjalne łóżko urazowe systemu dr. Sokołowskiego służące do leczenia wszelkiego rodzaju złamań, którego wartość wynosiła około 400 zł. Po wybuchu II wojny światowej uczestniczył w kampanii wrześniowej jako lekarz czołówki sanitarnej. 13 września 1939 r., podczas potyczki pod Tomaszowem Lubelskim, trafił do niewoli. Udało mu się zbiec w przebraniu i wrócić do Siedlec. Powrócił do pracy jako ordynator oddziału chirurgicznego. W czasie okupacji współpracował z żołnierzami podziemia, niezależnie od tego, z jaką organizacją byli związani. Udzielał pomocy rannym i chorym partyzantom. Pracował też w szkole, w Liceum Gospodarczym – miał tam wykłady z zakresu anatomii i higieny. Przyjeżdżał do szkoły małym samochodem. Jedna z uczennic zapamiętała, że zamiast krawata nosił na łańcuszku dwa pomponiki zrobione szydełkiem z kolorowych włóczek. Po wkroczeniu do Siedlec Armii Czerwonej i powstaniu Wojska Polskiego wstąpił w 1944 r. ponownie do wojska. Otrzymał przydział do Szpitala Armii nr 68, zwolniony z wojska dopiero pod koniec 1946 r. mógł wrócić do lekarskich obowiązków w cywilu.

 

W czerwcu 1953 r. został uznany za specjalistę I stopnia w zakresie ginekologii, a w następnym roku za specjalistę II stopnia w zakresie chorób chirurgicznych. Na początku lat 60. XX w. łączył stanowisko ordynatora oddziału chirurgii ze stanowiskiem dyrektora szpitala miejskiego. Okresowo był kierownikiem punktu krwiodawstwa przy szpitalu miejskim. W czerwcu 1963 r. wystąpił o zwolnienie ze stanowiska dyrektora i pozostawienie w funkcji ordynatora. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej w lipcu 1963 r. wyraziło zgodę na odwołanie dr. Hłaski ze stanowiska dyrektora szpitala z 31 sierpnia 1963 r., a także zgodzono się na przedłużenie pracy na stanowisku ordynatora do 31 maja 1964 r. W lipcu 1964 r. PWRN Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej nie wyraził zgody na dalsze zatrudnienie dr. Hłaski jako ordynatora ze względu na przekroczenie 70 lat. Zalecono rozwiązanie stosunku pracy i zaproponowano pracę w lecznictwie otwartym oraz zorganizowanie konkursu na ordynatora. Konkurs nie odbył się i dlatego okres ordynatury został przedłużony do 31 grudnia 1964 r. Od 1 stycznia 1965 r. dr Feliks Hłasko pracował w Poradni Chirurgicznej Przychodni Obwodowej w Siedlcach. Współpracownicy szanowali i podziwiali dr. Hłaskę za zdecydowanie, szybkie i trafne decyzje, które niejednokrotnie ratowały ludzkie życie. Wspierał młodych lekarzy w podnoszeniu kwalifikacji i dzielił się z nimi swoim doświadczeniem. Nie należał do partii, ale jego pozycja zawodowa pozwalała mu na zachowanie niezależności, np. przez lata skutecznie przeciwstawiał się zakusom zwolnienia z pracy w szpitalu sióstr zakonnych. Żoną doktora była Stefania Hłasko z domu Pawlikowska (1905–1971). Ich dzieci to: córka Barbara, ur. 1930 r. – lekarka i syn Olgierd (1931–1996) – lekarz chirurg, praktykujący w Siedlcach.

 

Dr Feliks Hłasko zmarł 22 czerwca 1966 r. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Cmentarnej, w nowej części (sektor XII, rząd B, grób nr 7). W Siedlcach dr Feliks Hłasko ma ulicę swojego imienia na mocy uchwały Rady Miasta z 27 maja 1999 r.

 

Pseudonim „Norwid” – Antoni Zygmunt Niepokój

Używał imienia Zygmunt. Urodził się 20 maja 1897 r. w Zaleszczykach. Był synem Andrzeja i Romualdy z domu Nadybskiej. Ukończył Gimnazjum Klasyczne w Czerniowcach. W 1915 r., tuż po maturze, został wcielony do armii austriackiej i po ukończeniu szkoły oficerskiej walczył na froncie. W 1918 r. jako porucznik wstąpił do armii polskiej we Francji, a w następnym roku na terenie Polski zgłosił się do wojska Józefa Hallera. Walczył w obronie Lwowa i Hrubieszowa.

 

Po odzyskaniu niepodległości odbył studia medyczne na UJ w Krakowie – dyplom w 1927 r. W czasie studiów korzystał ze stypendium wojskowego. Jako lekarz pracował w Poznaniu, Przemyślu i Siedlcach. To ostatnie wymienione miasto było miejscem pracy dr. Niepokoja według Rocznika Lekarskiego Rzeczypospolitej Polskiej na 1938 r., który obrazował stan rozmieszczenia lekarzy z 15 maja 1938 r. Natomiast poprzedni Rocznik, na 1936 r., wymienia doktora (kpt. lek.) w gronie lekarzy 9. Pułku Artylerii Lekkiej w Białej Podlaskiej. We wrześniu 1939 walczył w stopniu majora, pełniąc funkcję szefa sztabu sanitarnego 9. Podlaskiej Dywizji Piechoty. Walkę zakończył 5 października 1939 r. w armii gen. Kleberga.

 

W czasie okupacji hitlerowskiej pełnił w Siedlcach funkcję lekarza miejskiego i epidemiologa, a także lekarza więziennego. Był członkiem Powiatowej Rady Zdrowia. Działał w konspiracji (ps. „Norwid”), był szefem Ekspozytury Wywiadu Wojskowego nr 2 w Siedlcach. Jego gabinet lekarski mieścił się w Siedlcach przy ul. Piłsudskiego 24. 31 stycznia 1943 r. został poinformowany o zbliżającym się do Siedlec transporcie wysiedlonych mieszkańców Zamojszczyzny. Razem z burmistrzem Siedlec Stanisławem Zdanowskim i sędzią Marianem Piesiewiczem udał się na rampę kolejową, aby zorganizować akcję przyjęcia wysiedlonych. Dzięki jego działaniom udało się ocalić część ludności żydowskiej z siedleckiego getta. Doskonale znał język niemiecki, co ułatwiało mu kontakt z władzami okupacyjnymi. Przewiózł do Warszawy własnym samochodem znalezione części rakiety V-2.

 

Po wojnie pracował w PKP. Został aresztowany i przez dziewięć miesięcy przebywał w więzieniu, a Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z 16 stycznia 1950 r. skazał go na karę trzech lat więzienia (sygn. akt K.K. 281/49). Z tego powodu został skreślony z listy członków Okręgowej Izby Lekarskiej w Sopocie. W ostatnim okresie życia pracował jako lekarz uzdrowiskowy w Dusznikach i Polanicy Zdroju – w Polanicy w sanatoriach nr 6 i 7, a w miejscowym ośrodku wychowawczym leczył dzieci w latach 1957–1960. W Klubie Sportowym „Unia” był lekarzem sportowym. Pracę w uzdrowisku zakończył w kwietniu 1972 r., a w maju ukończył 75 lat.

 

Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Orderem Oficerskim Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzantów, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Medalem Wojny Obronnej 1939 r. i innymi odznaczeniami. Doctor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

 

Dr Zygmunt Niepokój zmarł w Polanicy Zdroju 7 września 1984 r. Został pochowany na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie. Syn doktora, Bogusław, ps. „Storch”, należący do Batalionu AK „Parasol”, został rozstrzelany przez Niemców w lipcu 1944 r. w Krakowie za udział w zamachu na gen. SS Wilhelma Koppe. Jego matka, a żona doktora, Jadwiga z Wyżykowskich, w ramach represji została aresztowana i wysłana do obozu w KL Ravensbrück. Z powojennych związków małżeńskich dr Niepokój miał dwóch synów.

 

Lekarz więzienny – Anastazy Tomasz Sawicki

Urodził się 9 stycznia 1847 r. w Krynicy, w parafii Suchożebry. Był synem Antoniego, wówczas ekonoma krynickiego folwarku, i Felicjany z Talarowskich. Miał młodszego brata Bronisława Wilhelma (1860–1931), późniejszego lekarza, m.in. organizatora nowoczesnego oddziału chirurgii pediatrycznej, ordynatora Oddziału Chirurgicznego w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie, od 1919 r. honorowego profesora UW, członka zespołu redakcyjnego „Gazety Lekarskiej”.

 

Anastazy ukończył progimnazjum w Białej Podlaskiej, po czym kontynuował naukę w Siedlcach. W 1866 r. zapisał się na Wydział Lekarski Szkoły Głównej w Warszawie. Studia ukończył w roku 1871 na Uniwersytecie w Warszawie. Przez trzy lata był etatowym asystentem prof. Andrejewa w szpitalnej klinice. Następnie zdał egzamin na doktora medycyny. Po krótkotrwałej praktyce lekarskiej w Białej Podlaskiej osiedlił się w Siedlcach, gdzie praktykował aż do śmierci w 1908 r.

 

Pod jego kierunkiem praktykę felczerską rozpoczął Józef Alberg, późniejszy felczer miejski i w Ubezpieczalni Społecznej, rozstrzelany 24 sierpnia 1942 r. podczas likwidacji Szpitala Żydowskiego w Siedlcach.

 

Anastazy Sawicki w ciągu ostatnich lat życia pełnił obowiązki lekarza więziennego i lekarza miejskiego. Już jako doświadczony lekarz jeździł do Moskwy na kursy bakteriologiczne i pracował tam jako student. W 1878 r. wspólnie z Tymoteuszem Łuniewskim, przez Niemcy i Belgię, odbył podróż na Wystawę Światową w Paryżu. Droga powrotna prowadziła przez Szwajcarię, Włochy i Austrię.

 

Urządził bibliotekę specjalną i laboratorium mikroskopowe, co było wówczas w Siedlcach wielką nowością. Posadę lekarza miejskiego objął z nadzieją, że uda się coś zrobić dla podniesienia opłakanych warunków sanitarnych Siedlec i w tym celu zajął się przede wszystkim badaniem wody w studniach. Podczas jednej z epidemii cholery nawiedzających Siedlce przekonał magistrat do konieczności utrzymywania stróżów miejskich, których zadaniem byłoby porządkowanie ulic i podwórek. Jednak ostateczna decyzja należała do władz w Petersburgu, które negatywną decyzję podjęły po półtora roku. Ogłosił drukiem: „Przyczynek do nauki o przemianie materii” w „Gazecie Lekarskiej” i „Wynik rozbioru wody studziennej w m. Siedlce” w „Zdrowiu”.

 

Dr Anastazy Sawicki zmarł 11 czerwca 1908 r. w Siedlcach. Po jego śmierci adwokat Julian Toczyski wystąpił z inicjatywą utworzenia stypendium jego imienia i poddał tę myśl Michalinie Markiewiczowej, która w testamencie przeznaczyła na ten cel 2000 rubli. Zródłem tego stypendium miały być odsetki od zgromadzonego kapitału, a stypendium miał otrzymywać corocznie jeden uczeń szkoły polskiej. W 1910 r. fundusz założycielski wspierali swoimi darowiznami lekarze: Zygmunt Michałowski, Józef Szawelski, Stanisław Grabiński, S. Koczorowski, W. Świrski, Bronisław Chąciński, Marian Wierzejski, Ignacy Maluszycki, Mieczysław Krassowski, Eugeniusz Wiszniewski, Gabryel Habrowski, Kazimierz Podoski, Stanisław Sitkowski, Walenty Antoniak, Chmielewski, Zygmunt Domański.

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza