26 sierpnia 2024

PRAWO: Aktualności prawnomedyczne

Rzecznik praw pacjenta przejął sprawy wojewódzkich komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych i rozpoczął wypłaty z Funduszu Kompensacyjnego.

 

tekst FILIP NIEMCZYK, adwokat

Od 1 lipca 2024 r. na mocy Ustawy z 16 czerwca 2023 o zmianie Ustawy o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta oraz niektórych innych ustaw* zlikwidowane zostały wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, które od 2012 r. funkcjonowały w ramach struktury urzędów wojewódzkich. Postępowania, które toczyły się przed komisjami, a nie zostały niezakończone do 30 czerwca 2024, przejął rzecznik praw pacjenta. Biuro rzecznika poinformowało,* że jest tych spraw 370. Obecnie trwa gromadzenie ich akt z poszczególnych urzędów wojewódzkich.

Likwidacja komisji wynika z wprowadzenia we wrześniu 2023 r. nowej procedury związanej z działalnością Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych, którą zajmuje się rzecznik praw pacjenta. Dopiero 18 czerwca 2024 weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie sposobu ustalania wysokości świadczenia kompensacyjnego z tytułu zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia albo śmierci pacjenta,* w którym określono wysokość stawek stosowanych w przypadku różnych typów zdarzeń. Rzecznik poinformował,* że w ciągu tygodnia od wejścia w życie wspomnianego rozporządzenia przyznał świadczenia pacjentom i ich bliskim w wysokości ponad 1 mln zł.

Pośród pierwszych decyzji rzecznika dotyczących świadczeń znalazła się sprawa dziecka cierpiącego na rzadką chorobę wrodzoną – achondroplazję. W trakcie operacji wykonywanej w związku z nieprawidłowym rozwojem kośćca doszło do uszkodzenia ważnego nerwu, co spowodowało niedowład nogi wymagający wieloletniej rehabilitacji. Poszkodowanej zostało przyznane świadczenie w wysokości 96 tys. zł. Otrzyma także dokument uprawniający do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej. Inna decyzja dotyczyła śmierci 44-letniego pacjenta, który po wypadku samochodowym trafił w ciężkim stanie do szpitala. Jego leczenie na oddziale intensywnej terapii utrudniło zakażenie trzema szczepami bakterii. Z tego powodu stan pacjenta drastycznie się pogorszył, co doprowadziło do jego śmierci. Dwoje małoletnich dzieci zmarłego otrzymało po 90 tys. zł, a jego żona – 80 tys. zł.

 

Zmiana rozporządzenia dotyczącego recept

20 lipca 2024 r. weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia zmieniające rozporządzenie w sprawie recept.* Nowe przepisy umożliwią osobie realizującej receptę określenie postaci jednostki dawkowania produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, a także wydanie dwukrotnie większej niż dotychczas liczby opakowań produktu leczniczego albo wyrobu medycznego, w przypadku nieokreślenia na recepcie sposobu dawkowania w wymagany sposób. Zasady te nie będą miały zastosowania do recept, na których przepisano produkt leczniczy zawierający środek odurzający lub substancję psychotropową, w zakresie których sposób dawkowania musi być podany zgodnie z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.*

 

Monitoring w gabinetach lekarskich

Rzecznik praw obywatelskich poinformował* o wpływających do jego biura skargach dotyczących zakresu znowelizowanych przepisów ustawy o działalności leczniczej,* które poszerzają uprawnienia kierowników podmiotów leczniczych w zakresie stosowania monitoringu wizyjnego w pomieszczeniach, w których udzielane są świadczenia zdrowotne. Zgodnie z art. 23 ustawy kierownik podmiotu może określić w regulaminie organizacyjnym sposób obserwacji pomieszczeń, w których są udzielane świadczenia zdrowotne, jeżeli jest to konieczne w procesie leczenia pacjentów lub zapewnienia im bezpieczeństwa, dzięki urządzeniom rejestrującym obraz, uwzględniając konieczność poszanowania intymności i godności pacjenta (m.in. przekazywanie obrazu z monitoringu w sposób uniemożliwiający ukazywanie intymnych czynności fizjologicznych), potrzebę zastosowania monitoringu w danym pomieszczeniu oraz konieczność ochrony danych osobowych. Przepisy pozwalają na przechowywanie nagranego obrazu, uzyskanego w wyniku monitoringu, przez czas nie dłuższy niż 3 miesiące od dnia nagrania.

W związku ze wskazanymi przepisami rzecznik zwrócił się 13 czerwca 2024 r. do ministra zdrowia z pismem, w którym podkreślił, że wykorzystywanie monitoringu w podmiotach leczniczych trzeba uznać za istotną ingerencję w prawo do prywatności pacjenta. W ocenie rzecznika regulacje dopuszczające zastosowanie monitoringu w każdym pomieszczeniu, w którym udzielane są świadczenia zdrowotne, wskazanym przez kierownika podmiotu leczniczego, budzą uzasadnione wątpliwości z perspektywy proporcjonalności dopuszczalnych ograniczeń prawa do prywatności i ochrony danych osobowych, w tym określonych przepisami Konstytucji RP.

Ministerstwo Zdrowia udzieliło odpowiedzi 3 lipca 2024 r.,* w której wskazano, że przesłanką do rozszerzenia możliwości stosowania monitoringu w podmiotach prowadzących działalność leczniczą było zwiększenie bezpieczeństwa pacjentów. Można tu podać wiele przykładów. Monitoring prowadzony w czasie rzeczywistym na oddziałach może wpłynąć na szybszą reakcję personelu np. jeśli pacjent przewróci się na korytarzu lub w sali chorych. Nagrania pola operacyjnego mogą służyć analizie jakościowej udzielanego świadczenia. Monitoring pozwala także ograniczać występowanie działań niepożądanych, związanych z podażą tlenu u pacjentów przebywających na oddziałach nadzoru pooperacyjnego, anestezjologii, intensywnej terapii. Monitoring pomieszczenia zabiegowego może być pomocny w przypadku absencji personelu oraz jest narzędziem do zarządzania zasobami bloku operacyjnego. Służy kontroli przestrzegania zasad profilaktyki epidemiologicznej, ale również zapewnia bezpieczeństwo pacjentów hospitalizowanych na oddziałach psychiatrycznych.

Ministerstwo Zdrowia podkreśliło, że w świetle aktualnej regulacji w każdym przypadku kierownik musi zważyć wartości: z jednej strony bezpieczeństwo pacjenta, z drugiej – poszanowanie jego intymności i prywatności. Omawiane przepisy zawsze muszą być odczytywane, interpretowane i stosowane zgodnie z duchem i literą konstytucji, w szczególności przepisów dotyczących poszanowania godności człowieka oraz ochrony prawnej życia prywatnego.

 

Rzecznik praw obywatelskich w sprawie lekarzy sądowych i stawek wynagrodzenia biegłych

RPO zwrócił się w ostatnim czasie do Ministerstwa Sprawiedliwości w dwóch istotnych kwestiach dotyczących udziału lekarzy w wymiarze sprawiedliwości.

Pierwszym zagadnieniem* jest brak lekarzy sądowych, którzy posiadają uprawnienia do wydawania zaświadczeń potwierdzających zdolność albo niezdolność do stawiennictwa na rozprawach i posiedzeniach sądów. W rezultacie obywatele nie mają realnej możliwości usprawiedliwienia niestawiennictwa w toku postępowania sądowego z powodu choroby, a w rezultacie narażeni są na negatywne konsekwencje procesowe niestawiennictwa. Ministerstwo Sprawiedliwości udzieliło odpowiedzi,* z której wynika, że w okręgach Sądów Okręgowych w Gorzowie Wielkopolskim, Ostrołęce, Rybniku, Rzeszowie, Słupsku, Sosnowcu, Suwałkach i Zielonej Górze nie ma aktualnie żadnego lekarza sądowego, co niewątpliwie związane jest niskimi stawkami wynagrodzenia oraz wysokimi wymaganiami w zakresie kompetencji. Ministerstwo zapowiedziało podjęcie prac, których wynik będzie zależeć m.in. od możliwości budżetowych państwa.

Drugim zagadnieniem* jest problem wynagrodzeń niewspółmiernie niskich do nakładu pracy oraz wiedzy wymaganej od biegłego sądowego. Rzecznik zwrócił uwagę, że rolą ustawodawcy jest dbanie o sprawność postępowań sądowych, także przez zapewnienie odpowiedniej liczby biegłych o należytym profesjonalizmie. Zignorowanie tego problemu przez ostatnie dziesięciolecia doprowadziło do obniżenia rangi i prestiżu zawodu, jak również pauperyzacji biegłych. W rezultacie rzecznik zwrócił się o analizę problematyki i ponowne rozważenie zainicjowania działań legislacyjnych, które rozwiązałyby tę kwestię.

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza