2 listopada 2020

Miesiąc z wąsami

Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów z 2017 r. najczęściej występującym nowotworem złośliwym u mężczyzn jest rak prostaty. Jest też drugą przyczyną zgonów na nowotwory złośliwe w męskiej populacji. O profilaktyce i leczeniu raka prostaty mówi dr hab. n. med. Artur A. Antoniewicz, konsultant krajowy w dziedzinie urologii, kierownik Oddziału Urologii i Onkologii Urologicznej Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego w Warszawie, i zachęca:– Zapuszczajmy wąsy w listopadzie! Rozmawiała Anetta Chęcińska.

U ilu osób rocznie diagnozuje się nowotwór prostaty? Czy przypadków przybywa?

Rak gruczołu krokowego stanowi około 20 proc. przypadków nowotworów złośliwych u mężczyzn. Ta grupa chorych w Polsce stale rośnie i obecnie liczy blisko 140 tys. mężczyzn. Rocznie rozpoznaje się 16 tys. nowych przypadków. Co ważne, liczba zgonów z tego powodu jest w miarę stabilna i wynosi 5–6 tys. rocznie. Dowodzi to, że metody diagnostyki i leczenia są coraz doskonalsze. Rozpoznanie raka prostaty nie oznacza wyroku, bowiem wskaźnik zgony/zachorowania wynosi 0,3, czyli trzykrotnie mniej chorych umiera niż pojawia się nowych przypadków. Powodzenie leczenia zależy od jak najwcześniejszego rozpoznania choroby – w momencie, kiedy nie daje jeszcze żadnych objawów. Jest to możliwe dzięki badaniom profilaktycznym, wykonywanym raz do roku u mężczyzn po pięćdziesiątce, w postaci badania gruczołu palcem przez odbyt oraz testu krwi na PSA (swoisty antygen sterczowy).

Listopad jest miesiącem akcji Movember, która ma na celu zwrócenie uwagi na problem profilaktyki nowotworowej mężczyzn. Dlaczego takie kampanie są potrzebne?

Doroczna akcja Movember, czyli wąsopad (od połączenia angielskich słów wąsy i listopad), podejmowana jest na całym świecie w trosce o zdrowie mężczyzn. Wymyślono ją w Australii w 2003 r. Początkowo chodziło o uświadomienie młodym mężczyznom konieczności samobadania jąder w celu wykrycia nowotworu złośliwego, który jest wyczuwalny jako nierówny, ciężki i twardy guz w obrębie jądra. Dzięki akcji można uczulić na problem i uniknąć podstępnego rozwoju ciężkich postaci nowotworu, który rozwija się najczęściej u młodych mężczyzn. Innym zagadnieniem, na który akcja zwraca uwagę, jest aktywność fizyczna. Zaleca się, aby w ciągu miesiąca mężczyzna popierający akcję przebiegł lub przeszedł minimum 60 km. Celem jest podniesienie świadomości wpływu aktywności fizycznej na zdrowie. Wspomniane działania mają szczególne znaczenie, gdyż panowie zgłaszają się do lekarza zbyt późno, głównie z przyczyn psychologicznych, ale również z obawy lub z powodu niewiedzy. Akcje zwiększające wiedzę zdrowotną społeczeństwa służą właśnie temu, aby zmienić postawę wobec własnego zdrowia. Popieram przesłanie akcji Movember i zachęcam: zapuszczajmy wąsy w listopadzie.

Kto powinien kierować mężczyzn na badania profilaktyczne? Jakie badania należy wykonać i kiedy?

Nie jest ławo odpowiedzieć jednoznacznie na to pytanie, szczególnie w dobie pandemii COVID-19, która skutecznie paraliżuje działania systemu ochrony zdrowia na całym świecie. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się wprowadzanie jednej dodatkowej wizyty lekarskiej w POZ raz w roku w celu oceny stanu zdrowia i podjęcia rozmowy na tematy zdrowotne, a w razie potrzeby – zbadania gruczołu krokowego per rectum i oznaczenia PSA. Dotyczy to szczególnie mężczyzn, w których najbliższej rodzinie (u męskich wstępnych lub rodzeństwa) wystąpił rak prostaty. Doświadczenia innych krajów dowodzą, że najodpowiedniejszy dla podjęcia tych pierwszych, profilaktycznych działań jest gabinet lekarza rodzinnego. Urolog przejmuje opiekę nad pacjentem, gdy wynik badań profilaktycznych okaże się nieprawidłowy.

Jakie są metody leczenia osób z rakiem gruczołu krokowego?

W Polsce stosowane są podstawowe metody radykalnego leczenia raka gruczołu korkowego: leczenie chirurgiczne i radioterapia, oraz metody leczenia paliatywnego, m.in. hormonoterapia i chemioterapia. Badania naukowe skutkują coraz nowszymi terapiami i lekami. W przypadkach raka uogólnionego stosowane są leki w ramach tzw. programu lekowego C61 (m.in. abirateron, enzalutamid oraz rad-223).

Męskie problemy onkologiczne to nie tylko prostata.

Oczywiście. Promujemy wykonywanie USG jamy brzusznej, które m.in. pozwala rozpoznać raka nerki, zwracamy uwagę na znaczenie krwiomoczu jako objawu wiodącego w kierunku raka pęcherza moczowego. Gdy mocz jest czerwony, zawsze należy wykonać diagnostykę pęcherza – USG i cystoskopię.

Z jakimi problemami mierzy się urologia i urologia onkologiczna w Polsce?

Obecnie zasadniczy ciężar rozpoznawania i leczenia nowotworów złośliwych układu moczowego osób obojga płci i układu rozrodczego męskiego spoczywa na urologu. Zdecydowana większość chorych leczonych radykalnie przebywa na oddziałach i w klinikach urologii (jest ich 130), z których duża część ma w nazwie „oddział urologii i urologii onkologicznej”, aby uświadamiać społeczeństwu, że skutecznie leczymy w nich nowotwory metodami chirurgicznymi. Tak rzecz się ma w odniesieniu do raka nerki (optymalnym sposobem leczenia jest wycięcie guza z pozostawieniem zdrowej nerki), raka pęcherza moczowego i raka stercza (radykalne wycięcie gruczołu krokowego).

Do ośrodków onkologicznych najczęściej trafiają pacjenci z chorobą uogólnioną lub kwalifikowani do tzw. radioterapii radykalnej w przebiegu raka stercza. Urologia pełni kluczową rolę w poprawie wyników leczenia tych nowotworów. W związku z tym należy na jej rozwój przeznaczać środki inwestycyjne, które pozwolą szybko uzyskać wskaźniki porównywalne z notowanymi w innych krajach europejskich. Oczekujemy decyzji resortu zdrowia w kwestii wysokości refundacji podstawowych procedur urologicznych (tzw. retaryfikacji), wprowadzania nowych procedur do koszyka świadczeń gwarantowanych MZ (m.in. chirurgii robotowej, cystoskopii giętkiej, biopsji fuzyjnej) oraz wsparcia zaplecza logistycznego (koordynacji opieki nad pacjentem). Wymienione działania mają służyć poprawieniu wyników leczenia, przynajmniej podniesieniu ich do poziomu europejskiego i osiągnięciu wskaźnika pięcioletnich przeżyć w raku gruczołu krokowego na poziomie 94 proc. (obecnie około 78 proc.). Nie mam najmniejszych wątpliwości, że cel ten jest osiągalny.

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza