13 listopada 2018

Końcówki po liczebnikach

Język nasz giętki

Prof. Piotr Müldner-Nieckowski

Wraca moda na dodawanie literowych końcówek po liczebnikach pisanych cyframi. Trzeba to przerwać, zanim rozwinie się w epidemię. Niedobra moda, niezgodna z polską ortografią. Osoby lepiej wykształcone, ze świadomością językową, wiedzą, że taka pisownia kompromituje. Poprawny zapis został ustalony niemal 100 lat temu i do dzisiaj nic się w tej sprawie nie zmieniło. To, że mnóstwo ludzi pisze źle, błędu nie usprawiedliwia.

Niepoprawne są zapisy (gwiazdką * tradycyjnie oznaczamy formy błędne) *20-ta rocznica, na *136-tej stronie, *6-ciu zawodników, rok *2018-sty itp. Końcówki takie pojawiają się
w tekstach najczęściej jako zakończenie liczebnika porządkowego, tj. ciągu cyfr stanowiących numer pozycji w jakimś wykazie (*10-ty Konkurs Pisania), ale nie należy tak pisać również żadnego innego typu liczebnika, także głównego (*11-tu studentów, 18-cie pań). Wszyscy (!) doskonale wiedzą, że końcówkami są tutaj odpowiednio „-tu” oraz „-cie”, nie trzeba tego podkreślać.

W wypadku liczebników porządkowych można po cyfrach zastosować kropkę dla odróżnienia od liczebników głównych, aby czytający od razu (jeszcze przed uświadomieniem sobie sensu zapisu) wiedział, że dany liczebnik jest związany z wymienianiem, wyliczaniem. Kropek nie musimy stawiać po każdym liczebniku porządkowym, bo w utartych wyrażeniach jest to wiadome bez oznaczania. Na przykład numer rocznicy zapisujemy z kropką (100. rocznica odzyskania niepodległości), ale już numeru strony kropką opatrywać nie trzeba. Wiadomo, że zawsze jest to numer kolejny i pełni funkcję umieszczenia w jakimś porządku albo na jakiejś liście (piszemy więc: 100 strona, na 100 stronie itd.).

To samo dotyczy daty, jeśli miesiąc jest pisany słownie. Numery pisane cyframi są z założenia liczbami porządkowymi. Wie to każdy czytający i natychmiast, bez zastanowienia, poprawnie ustali, jakie końcówki danym liczbom należy przypisać, aby bezbłędnie je zrozumieć i wymówić. Piszemy poprawnie: 23 maja 2018 r. i, jak widać, po numerach dnia i roku kropek nie ma. Kropki występują natomiast w datach w całości pisanych cyframi: 23.05.2018, ale tu pełnią funkcję interpunkcyjną, oddzielającą grupy cyfr, a nie informacji o porządkowości liczb.

Warto też wiedzieć, że zapis liczb cyframi jest zaliczany do skróceń tekstowych. O ile cyfry bywają wręcz pożądane w pracach naukowych, szczególnie obracających liczbami jako wartościami zmiennych (a tak jest np. w tekstach medycznych), także w informacjach prasowych, instrukcjach obsługi, o tyle w poezji, prozie, dramacie, eseju
unika się ich i często uważa za niepożądane. Cyfry są brzydsze od liter, utrudniają czytanie szybkie i ciągłe w połączeniu z emocją odbioru, gdy nie jest wymagana funkcja uczenia się (trwałego zapamiętywania). Dlatego w powieści znajdziemy zapisy raczej typu rok dwa tysiące, a nie rok 2000. 

 

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza