27 października 2023

Aktualności prawnomedyczne

autor: FILIP NIEMCZYK, adwokat

Zmiany dotyczące monitoringu w podmiotach leczniczych

 

Od 6 września 2023 r., wraz z wejściem w życie przepisów ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta oraz niektórych innych ustaw,* obowiązują nowe reguły stosowania monitoringu wizyjnego w podmiotach leczniczych. Dotychczas przepisy ustawy o działalności leczniczej* zezwalały placówkom instalować kamery w pomieszczeniach ogólnodostępnych, jeżeli było to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa pacjentom i pracownikom, a w tych, w których są udzielane świadczenia zdrowotne oraz przebywają pacjenci, w szczególności w salach szpitalnych, pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych, przebieralniach i szatniach – tylko jeżeli wynika to z przepisów odrębnych. Nowelizacja umożliwia szpitalom, zakładom opiekuńczo-leczniczym, zakładom pielęgnacyjno-opiekuńczym, zakładom rehabilitacji leczniczej oraz hospicjom instalowanie monitoringu także w pomieszczeniach, gdzie są udzielane świadczenia zdrowotne. Co szczególnie istotne, rejestracja obrazu nie będzie wymagała zgody pacjenta, musi jednak uwzględniać zachowanie intymności i poszanowanie jego godności (m.in. nie może obejmować intymnych czynności fizjologicznych), spełniać rzeczywistą potrzebę zastosowania monitoringu w danym pomieszczeniu oraz gwarantować ochronę danych osobowych. Za prawidłowość korzystania z monitoringu odpowiada kierownik danego podmiotu.

 

W związku z nowymi przepisami kompleksową publikację dotyczącą zasad wykorzystania monitoringu w podmiotach leczniczych wydało Biuro Rzecznika Praw Pacjenta.* Dokument będzie niewątpliwie istotny w praktyce korzystania z urządzeń rejestrujących obraz w podmiotach leczniczych oraz dla prowadzonych w związku z jego wykorzystaniem postępowań przed rzecznikiem praw pacjenta lub prezesem Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Autorzy publikacji zwrócili uwagę na zalety monitoringu wizyjnego, np. zapewnienie stałej zdalnej obserwacji chorych i skrócenie czasu reakcji personelu na pogorszenie się ich stanu zdrowia. Monitoring może istotnie przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa pacjentów. Obecnie kwestie możliwości stosowania monitoringu wizyjnego są rozproszone, bo znajdują się w kilku aktach prawnych o różnej randze.* Brzmienie przepisów i różnice terminologiczne powodują liczne wątpliwości interpretacyjne, a w efekcie ich rozumienie i praktyka stosowania są różne w różnych podmiotach leczniczych.

 

Spośród wielu wskazówek dotyczących stosowania monitoringu, jakie zawiera wspomniana publikacja, warto wymienić dwa przypadki: sal szpitalnych i innych miejsc przebywania pacjentów (np. korytarzy oddziału), gdzie wprowadzenie monitoringu wizyjnego w czasie rzeczywistym powinno odbywać się tylko, gdy istnieje tego medyczne uzasadnienie. Przechowywać nagrania obrazu zarejestrowanego przez system monitoringu wizyjnego, zawierającego dane osobowe, można wyłącznie przez trzy miesiące. Mając na względzie prawo pacjenta do prywatności, rzecznik rekomenduje wyznaczenie pokojów odwiedzin lub innych obszarów przeznaczonych do kontaktu pacjenta z bliskimi, które nie będą monitorowane.

 

Monitoring w pomieszczeniu zabiegowym lub sali operacyjnej prowadzony powinien być w sposób zapewniający pacjentowi intymność, bez rejestracji jego wizerunku. Identyfikacja chorego i personelu medycznego, który uczestniczył w procedurze, następować powinna w oparciu o metadane, takie jak: numer kamery rejestrującej obraz, numer pacjenta, czas rozpoczęcia i zakończenia monitoringu. Nagranie zarejestrowanego obrazu wolno dołączać do dokumentacji medycznej wyłącznie na podstawie decyzji lekarza, jeśli obraz ujawnia okoliczności istotne dla procesu diagnostyczno-terapeutycznego.

 

Rzecznik praw pacjenta o szybkich konsultacjach online

RPP pacjenta poinformował,* że wydał dziewięć decyzji potwierdzających stosowanie praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów przez placówki medyczne, które za pośrednictwem serwisów internetowych oferują konsultacje lekarskie, w tym możliwość szybkiego uzyskania e-recepty wyłącznie na podstawie wypełnianej przez pacjenta ankiety online. Dalszych siedem spraw jest w toku. Uzasadnienie decyzji stanowi stwierdzenie, że priorytetem każdej placówki medycznej ma być bezpieczeństwo pacjentów. Lekarz powinien dokładnie ocenić stan zdrowia pacjenta, ustalić jego problem zdrowotny, wdrożyć właściwe leczenie, zaordynować leki i wypisać recepty. Wszystkie decyzje należy podejmować po badaniu pacjenta, które może odbyć się także na odległość. Szybkie wypisanie e-recepty wyłącznie na podstawie wypełnionej przez pacjenta ankiety on-line, bez badania, jest zdaniem rzecznika naruszeniem zbiorowych praw pacjenta.

 

Placówki objęte wspomnianymi decyzjami zostały zobowiązane do zaniechania opisanych praktyk. Jeśli nie zastosują się do decyzji, rzecznik nałoży na nie kary w wysokości nawet 500 tys. zł.

 

Rzecznik praw obywatelskich o bezpłatnych lekach

Na przełomie sierpnia i września rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do Ministerstwa Zdrowia* o wyjaśnienie problemów lekarzy specjalistów, związanych z wystawianiem recept na darmowe leki dla osób powyżej 65. roku życia oraz do 18. roku życia. Rzecznik wskazał, że docierają do niego informacje, z których wynika, iż do wystawiania recept ze stuprocentową refundacją dla dzieci i seniorów nie są już uprawnieni lekarze przyjmujący prywatnie. Zdaniem rzecznika w takiej sytuacji doszło do nieuzasadnionego różnicowania lekarzy i pacjentów.

 

W kolejnym wystąpieniu* rzecznik zwrócił się do Ministerstwa Zdrowia o zajęcie stanowiska dotyczącego bezpłatnych leków dla uchodźców z Ukrainy w wieku do 18 lat oraz po 65. roku życia. Zgodnie bowiem z art. 37 ust. 1 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa,* obywatel Ukrainy przebywający w Polsce legalnie jest uprawniony do korzystania z opieki medycznej na zasadach i w zakresie, w jakim przysługuje ona osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym.

 

Ministerstwo Zdrowia opublikowało komunikat,* w którym odniosło się do wielu kwestii związanych z nowymi regułami wypisywania recept na bezpłatne leki. Wskazano w szczególności, że zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami recepta z uprawnieniem „DZ” i „S” nie może być wystawiona przez lekarzy zatrudnionych w hospicjach i hospicjach domowych, lekarzy realizujących świadczenia gwarantowane z zakresu świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej, lekarzy z centrów zdrowia psychicznego i szpitali psychiatrycznych oraz z gabinetów prywatnych. Recepty wystawione przez wymienionych lekarzy dla pacjentów ubezpieczonych są realizowane ze zniżką wynikającą z wykazu leków refundowanych. Wyjaśniono również, że obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z konfliktem zbrojnym oraz którym nadano numer PESEL, przysługuje prawo do bezpłatnego zaopatrzenia w leki na tych samych zasadach, co osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski bez związku z konfliktem zbrojnym, prawo do bezpłatnych leków przysługuje wyłącznie, jeśli są ubezpieczeni w Polsce.

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza