27 listopada 2023

Czy elektromobilność jest kluczem do poprawy jakości powietrza w miastach i zdrowia społeczeństwa?

W dzisiejszym dynamicznym świecie troska o środowisko staje się priorytetem, a elektromobilność coraz odważniej zmienia nasze podejście do transportu. wciąż więcej uwagi poświęca się jej korzystnemu wpływowi nie tylko na środowisko naturalne, ale i na zdrowie ludzi. W miarę jak coraz więcej pojazdów elektrycznych pojawia się na naszych ulicach, społeczeństwo dokładniej widzi nie tylko rewolucję ekologiczną, ale również jej korzyści dla własnego zdrowia.

 

autor: ANNA SKARBEK-ŻABKIN

Wyprowadzenie zanieczyszczeń z miast

 

Unijne wymogi dotyczące poprawy jakości powietrza oraz światowe statystyki tempa zwiększania się liczby pojazdów elektrycznych jednoznacznie wskazują, w którą stronę będzie się rozwijać motoryzacja. Dynamika wzrostu sprzedaży samochodów elektrycznych w Unii Europejskiej dowodzi, że proekologiczny trend jest wspólny dla większości krajów Unii. Poszczególne rynki różni tylko dostęp do infrastruktury ładowania samochodów elektrycznych i możliwości finansowe społeczeństw. Ponadto z roku na rok zwiększa się społeczna świadomość w zakresie ochrony zdrowia i środowiska. Wszyscy są zgodni, że do najbardziej palących problemów w Polsce należy smog, który w największym stopniu spowodowany jest przez stare domowe kotły grzewcze i lokalne kotłownie węglowe. Powstaje jednak również w wyniku emisji szkodliwych substancji przez pojazdy spalinowe, zwłaszcza koncentracji zanieczyszczeń w mieście i zjawiska tzw. niskiej emisji, czyli emisji pyłów i szkodliwych gazów na wysokości do 40 m. Smog to zjawisko atmosferyczne powodowane przez wymieszanie się mgły z dymem i spalinami.

 

Z roku na rok emisja z każdego nowego samochodu, zarówno elektrycznego, jak i spalinowego, zmniejsza się. W przypadku pojazdów elektrycznych wynika to ze zmian sposobu wytwarzania energii i wykorzystania odnawialnych jej źródeł. Natomiast redukcja emisji z silników spalinowych jest efektem zaostrzania europejskich norm w tym zakresie. Z analizy publikacji wynika, że nawet w przypadku realizacji „scenariusza węglowego” (zasilania pojazdów elektrycznych energią pozyskiwaną z elektrowni węglowych) pojazdy elektryczne emitują w cyklu życia o 30 proc. zanieczyszczeń mniej.

 

Alarmujące statystyki

 

Według Europejskiej Agencji Środowiska już niemal wszyscy mieszkańcy europejskich miast oddychają zanieczyszczonym powietrzem, przekraczającym normy WHO. Zanieczyszczone powietrze przyczynia się do 4,2 mln zgonów rocznie na całym świecie: około 24 proc. związanych z chorobami serca, 25 proc. z powodu udarów mózgu, 43 proc. związanych z chorobami płuc, m.in. przewlekłą obturacyjną chorobą płuc i rakiem płuc. W 2018 r. EAŚ szacowała, że zanieczyszczenie powietrza doprowadziło do około 417 tys. przedwczesnych zgonów w krajach europejskich.

 

Polska znajduje się w czołówce państw, w których powietrze jest złej jakości, a stężenie groźnych substancji najwyższe. Do najbardziej niebezpiecznych należą benzo(a)piren i pyły zawieszone PM2,5 i PM10.

 

Badania naukowe jednoznacznie potwierdzają związek między zanieczyszczeniem powietrza a różnymi schorzeniami zdrowotnymi, np. chorobami układu oddechowego, serca i naczyń krwionośnych oraz problemami neurologicznymi. W miastach, gdzie ruch drogowy jest intensywny, obserwuje się znaczny wzrost przypadków astmy, POChP i innych schorzeń związanych z oddychaniem. Emisja spalin ma również negatywny wpływ na rozwój dzieci, zwiększając ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych, m.in. astmy i alergii.

 

W tym kontekście elektromobilność stanowi alternatywę dla korzystania z tradycyjnych pojazdów napędzanych silnikami spalinowymi. Elektryczne samochody emitują znacznie mniej szkodliwych substancji, co wpływa na poprawę jakości powietrza. Potwierdzają to badania przeprowadzone na obszarach, gdzie elektromobilność zyskuje na popularności.

 

Zanieczyszczenia pochodzące z transportu drogowego

 

Tradycyjne pojazdy spalinowe emitują mikroskopijne cząstki stałe, które są istotnym zagrożeniem dla zdrowia. Te drobne cząstki, znane jako PM2,5 i PM10, mają zdolność penetracji głęboko w układ oddechowy, co może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Jak już wspomniano, badania wykazują związek między ekspozycją na cząstki stałe a nasileniem się chorób układu oddechowego. Ponadto z badań epidemiologicznych wynika, że długotrwała ekspozycja na PM2,5 może zwiększać ryzyko chorób układu krążenia, np. zawału serca i udaru mózgu.

 

Spaliny wytwarzane przez tradycyjne pojazdy zawierają wiele toksycznych związków chemicznych. Wśród najważniejszych zanieczyszczeń znajdują się tlenki azotu (NOx) oraz węglowodory aromatyczne, takie jak benzen, uznawany za substancję rakotwórczą.

 

Z rur wydechowych pojazdów spalinowych wydostają się:

  • tlenki azotu (NOx), które są produktem spalania paliwa w wysokiej temperaturze w silnikach pojazdów. Obejmują one tlenek azotu (NO) i dwutlenek azotu (NO2). Ich obecność w powietrzu jest związana z powstawaniem ozonu troposferycznego, który może powodować podrażnienia dróg oddechowych oraz przyczyniać się do nasilenia się chorób układu oddechowego;
  • ­węglowodory aromatyczne – związki będące składnikami olejów napędowych i paliw. Są potencjalnie rakotwórcze, ponieważ posiadają pierścień aromatyczny. Przykładowo benzen jest znany z toksyczności i związku z występowaniem nowotworów, zwłaszcza układu krwionośnego;
  • ­dwutlenek siarki (SO2) powstający w wyniku spalania paliw zawierających siarkę. Może przyczyniać się do powstawania kwasów deszczowych, co ma negatywny wpływ na ekosystemy wodne i glebę. Ciało ludzkie absorbuje dwutlenek siarki przez błony śluzowe nosa i gardła. Może on powodować łagodne podrażnienie górnych dróg oddechowych, ale przy długotrwałym oddziaływaniu na organizm człowieka przyczynia się do uszkodzenia układu oddechowego. Ponadto może zwiększać podatność na infekcje oraz wywoływać poważne stany zapalne;
  • ­dwutlenek węgla (CO2), który powstaje w wyniku niecałkowitego spalania paliwa. To gaz bezwonny, ale bardzo toksyczny, ponieważ blokuje zdolność krwi do przenoszenia tlenu, co może prowadzić do zatrucia i śmierci;
  • benzen – kancerogenny związek chemiczny, emitowany podczas spalania benzyny. Wpływa negatywnie na układy krwionośny i nerwowy.

 

Redukcja emisji tych związków jest kluczowa w dbałości o zdrowie publiczne. Można ją osiągnąć przez wykorzystywanie bardziej ekologicznych technologii, np. produkowanie pojazdów elektrycznych, które nie emitują spalin.

 

Jak wiadomo, negatywny wpływ motoryzacji na środowisko nie ogranicza się do emisji substancji niepożądanych. Istotnym czynnikiem jest również hałas.

 

Według informacji udostępnionych przez Europejską Agencję Środowiska aż 113 mln obywateli Europy narażonych jest na ciągły hałas na poziomie co najmniej 55 decybeli przez całą dobę. Ponad połowa mieszkańców obszarów miejskich żyje w hałasie powodowanym przez ruch uliczny zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy. W Polsce 11,6 proc. osób mieszkających w miastach i 5,7 proc. na obszarach wiejskich jest wystawionych na hałas drogowy przekraczający 55 dB. Szacuje się, że rocznie długotrwałe narażenie na hałas środowiskowy w Europie skutkuje 12 tys. przedwczesnych zgonów i przyczynia się do 48 tys. nowych przypadków choroby niedokrwiennej serca. Nadmierny hałas dotyka nawet 22 mln osób, powodując u nich przewlekłe wysokie rozdrażnienie. 6,5 mln osób boryka się z zaburzeniami snu, a blisko 12,5 tys. uczniów ma trudności w nauce.

 

Rekomendacje dla lekarzy i decydentów – promocja elektromobilności w kontekście zdrowia publicznego

 

Edukacja społeczeństwa na temat wpływu tradycyjnych pojazdów spalinowych na zdrowie publiczne oraz korzyści płynących z przejścia na pojazdy elektryczne może przyczynić się do zmiany postaw i zachęcić do zrównoważonych wyborów. Lekarze i decydenci powinni wspierać inicjatywy zwiększające społeczną świadomość korzyści zdrowotnych związanych z elektromobilnością. Ponadto należy rozważyć wprowadzenie programów zachęt i ulg podatkowych dla osób i firm korzystających z pojazdów elektrycznych. Działania te mogą stymulować upowszechnianie elektromobilności, przyspieszając transformację rynku motoryzacyjnego w kierunku bardziej ekologicznych rozwiązań. Kolejnym działaniem, jakie lekarze i decydenci powinni rozważyć, jest wspieranie inicjatyw rozwoju infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych. Dostępność stacji ładowania jest kluczowa dla społecznej akceptacji elektromobilności. Większa liczba punktów ładowania podniesie popularność pojazdów elektrycznych, co wpłynie na poprawę jakości powietrza.

 

Ważna jest również współpraca między sektorem zdrowia a branżą motoryzacyjną. Może obejmować organizowanie konferencji, warsztatów i innych form dialogu, które ułatwią wymianę informacji między lekarzami a producentami pojazdów, przyczyniając się do dostosowania technologii motoryzacyjnych do zdrowotnych potrzeb społeczeństwa.

 

Podsumowanie

 

W dyskusjach o elektromobilności poruszane są głównie dwa wątki: ochrona środowiska oraz osiągi pojazdów elektrycznych. Niewiele jest publikacji poruszających zagadnienie wpływu zanieczyszczeń z transportu drogowego na zdrowie ludzi. A to niezwykle ważny wątek w dywagacjach o zasadności zastępowania pojazdów spalinowych samochodami o alternatywnych napędach.

 

Odpowiedzialne podejście do mobilności nie tylko zmniejsza emisję szkodliwych substancji, ale także wpływa na poprawę stanu zdrowia społeczeństwa. Długo eksploatowane samochody spalinowe nie tylko zatruwają powietrze, ale również powodują hałas. Elektromobilność charakteryzuje się ciszą, niższym poziomem wibracji oraz brakiem zanieczyszczeń, dzięki czemu przyczynia się do podniesienia jakości życia na obszarach miejskich.

 

Autorka jest dr. inż. nauk technicznych, ekspertem w dziedzinie zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska.

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza