7 października 2003

Nowoczesna technologia w telemedycynie

(Pierwszą część artykułu zamieściliśmy w „Pulsie nr 9/2003”)

Wideokodery
Wideokodery to nowoczesne urządzenia telekomunikacyjne, które umożliwiają interaktywną, audiowizualną komunikację po cyfrowych liniach ISDN, liniach satelitarnych lub internetowych. Nowoczesne systemy wideokomunikacyjne zapewniają doskonałą, naturalną jakość obrazu i głosu. Obsługa urządzeń i oprogramowania jest coraz łatwiejsza, a ceny i koszty eksploatacji – znacznie zmniejszone. Te wysokiej klasy urządzenia znajdują coraz większe zastosowanie w telemedycynie oraz w szkoleniach i współpracy na odległość. Stanowią optymalne rozwiązanie systemowe dla specjalistycznych telekonsultacji, zdalnego diagnozowania, zdalnego monitorowania chorych w domu, a także do rozszerzenia zakresu współpracy – do wykładów i szkoleń – między odległymi regionalnymi ośrodkami medycznymi i centrami specjalistycznymi w kraju i na świecie. Pozwalają również na przesyłanie danych z instrumentów medycznych, takich jak: USG, CT, EKG, ECG, MRI, stetoskopy elektroniczne, różnego typu kamery specjalistyczne, mikroskopy, skanery etc.
Urządzenia pozwalają na jednoczesną, interaktywną wideokonferencję kilku ośrodków regionalnych – przy wysokiej jakości obrazu i dźwięku. Zapewniają przeprowadzenie konsylium, wykładu, szkolenia lub kursu dla uczestników znajdujących się w różnych, odległych klinikach, szpitalach czy uczelniach. Przynosi to duże oszczędności czasowe i finansowe (nie ma np. wydatków związanych z wyjazdami) oraz umożliwia większej ilości osób korzystanie z wykładów, seminariów i konferencji.
Wideokodery mogą być kompaktowe, dołączane do TV lub projektora multimedialnego. Występują również w formie wideotelefonów czy rozbudowanych dwumonitorowych systemów wolno stojących. Wideokodery nowej generacji spełniają międzynarodowe standardy transmisji obrazu, głosu i danych. Multimedialne oprogramowanie umożliwia uruchomienie aplikacji Microsoft NetMeeting, np. wraz z tablicą elektroniczną (whiteboard), jak również uruchomienie prezentacji w PowerPoint z równoczesną wideotransmisją (dwa monitory).

Kamery specjalistyczne
Istnieje szeroka gama kamer specjalistycznych używanych w różnych dziedzinach telemedycyny. Stale wprowadza się adaptacje istniejących oraz nowe urządzenia. Przykłady:

  • dermaskop – w dermatologii, występujący w dwóch formach: prosta kamera bez wzmocnienia i wideomikroskop z selekcją wzmocnienia i polaryzacji światła
  • otoskop, nasopharyngoscope – w laryngologii i w praktyce ogólnej
  • kamera okulistyczna (ophthalmoscope)
  • laparoskop – w chirurgii, internie, ginekologii
  • sigmoidoskop, gastroskop, kolonoskop – w internie
  • kolposkop – w ginekologii
  • wideomikroskopy – w telepatologii; specjalistyczne oprogramowanie umożliwia pojedyncze zdjęcia, sekwencje zdjęć oraz manipulacje obrazów (powiększenia, zoom, rotacje itd.).

Należy podkreślić, że sygnały wizyjne z tych kamer mogą być z łatwością podłączone do wideokoderów i przesłane w dowolne miejsce, pod warunkiem że po drugiej stronie jest również podobny wideokoder odbiorczy. Krytycznym elementem we wszystkich aplikacjach obrazowych w telemedycynie jest posiadanie nie tylko odpowiedniej kamery, ale również adekwatnego systemu oświetlającego z możliwie „bialym”, równomiernie rozproszonym światłem.

Urządzenia pomiarowe, rejestrujące i monitorujące
Warto wymienić najczęściej stosowane:

  • cyfrowe aparaty fotograficzne i kamery z superczułymi modułami CCD, rozdzielczością od 1 do 6.3 Megapixel
  • skaner cyfrowy – w teleradiologii; umożliwia cyfrowe zapamiętanie i przesyłanie zdjęć z rozdzielczością do 4000×4000 elementów obrazu
  • ECG/EKG – w kardiologii i w praktyce ogólnej; 12-kanałowy (niekiedy z wbudowanym stetoskopem elektronicznym)
  • mierniki glukozy z zapisem – diabetologia
  • miernik oddechu (astma) – pulmonologia
  • teleaudiometr – do pomiarów słuchu
  • stetoskop elektroniczny – w kardiologii, pulmonologii i w praktyce ogólnej (różne pasma częstotliwości)
  • sphygmo-manometer – w kardiologii i praktyce ogólnej; do zdalnych pomiarów ciśnienia i pulsu.

Wymienione urządzenia mają elektroniczne wyjścia pomiarowe, a wyniki przesyłane są zwykle do centrum monitorującego przez linie telefoniczne, ISDN, Internet, Intranet lub telefony komórkowe.
Istnieją też różne specjalistyczne programy monitorujące i wspomagające (medical expert systems).

Marian Baraniecki
Autor jest prezesem Sekcji Telemedycyny Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, członkiem American Telemedicine Association

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza