23 lutego 2004

Nasza Akademia – Zakład Stomatologii Zachowawczej

W szpitalach klinicznych Akademii Medycznej w Warszawie obok katedr i klinik istnieją także inne jednostki organizacyjne, m. in. zakłady stomatologiczne. W tym numerze w cyklu „Nasza akademia” prezentujemy Zakład Stomatologii Zachowawczej, mieszczący się w Warszawie przy ul. Miodowej 18.

Zakład – podobnie jak cały Oddział Stomatologiczny Wydziału Lekarskiego AM – jest spadkobiercą tradycji przedwojennego Państwowego Instytutu Dentystycznego. Organizatorem i pierwszym po wojnie kierownikiem zakładu był prof. Janusz Krzywicki. W 1979 r. kierownictwo objęła prof. dr hab. Maria Wierzbicka, która prowadzi placówkę do chwili obecnej.
Zakład zajmuje pięć wyodrębnionych sal klinicznych, w których odbywają się zajęcia dydaktyczne – ćwiczenia dla studentów – leczenie podstawowe patologii zębów i przyzębia, a także dwa gabinety: diagnostyki próchnicy i chorób przyzębia oraz diagnostyki i leczenia zaawansowanej patologii endodontyczno-periodontologicznej. Ma także skomputeryzowaną pracownię planowania i analiz programów opieki stomatologicznej, z oprogramowaniem do analiz epidemiologicznych.
Zakład wyposażony jest w szereg nowoczesnych urządzeń, takich jak np. mikroskop operacyjny, wykorzystywany jako pomoc dydaktyczna w szczególnie trudnych przypadkach endodontycznych, dzięki niemu leczenie kanałowe jest prowadzone bardzo precyzyjnie. Lepsza wizualizacja pola zabiegowego pozwala trafniej przewidzieć wynik leczenia. Dokumentację kliniczną pracy z wykorzystaniem tego mikroskopu archiwizuje się, co daje możliwość oceny jego przydatności w konwencjonalnej endodoncji. Możliwość 40-krotnego powiększenia pola zabiegowego i znacznie lepsze oświetlenie niż za pomocą lamp powszechnie używanych w stomatologii pozwalają na istotną poprawę jakości zabiegów. Obraz widoczny w detalach, w dobrym oświetleniu, daje większą pewność prowadzonego leczenia, a tym samym wpływa na pomyślniejsze rokowanie.
Dzięki posiadaniu halimetru (urządzenia do pomiaru stężenia lotnych związków siarki w jamie ustnej i w wydychanym powietrzu) zakład diagnozuje i leczy pacjentów cierpiących na halitozę, czyli nieświeży oddech (fetor ex ore). Zjawisko to występuje nie tylko u osób z chorobami przyzębia, ale niekiedy także u całkowicie zdrowych. Leczenie halitozy obejmuje instruktaż i zabiegi higieniczne jamy ustnej oraz stosowanie środków bakteriobójczych i bakteriostatycznych w celu zmniejszenia populacji drobnoustrojów. W zakładzie znajdują się m.in. urządzenia FLORIDA PROBE, czyli automatyczna sonda do komputerowej rejestracji stanu klinicznego przyzębia, oraz DIAGNODENT, w którym zjawisko fluorescencji wykorzystywane jest w diagnostyce i monitorowaniu efektów nieinwazyjnego leczenia próchnicy.

Działalność usługowo-medyczna
Gros zabiegów wykonywanych w zakładzie to leczenie zachowawcze zębów. Przeprowadzają je studenci Oddziału Stomatologicznego AM w ramach ćwiczeń klinicznych, pod kierunkiem pracowników naukowych. Pacjenci przyjmowani są codziennie. Ponadto pracownicy zakładu pełnią codziennie dyżury pierwszej pomocy, podczas których przyjmowani są pacjenci z ostrym bólem, wymagający natychmiastowej pomocy stomatologicznej. W placówce leczą się głównie mieszkańcy Warszawy, bardzo często są to osoby, których nie stać na korzystanie z płatnych świadczeń stomatologicznych. W zakładzie prowadzone są także konsultacje periodontologiczne.
W Zakładzie Stomatologii Zachowawczej rocznie diagnozuje się i leczy ok. 14 tys. pacjentów, wykonuje ok. 40 tys. zabiegów, w tym ok. 10-12 tys. wypełnień.
Postępowanie medyczne obejmuje: mikrobiologiczną, biochemiczną i kliniczną diagnostykę czynników ryzyka próchnicy, konwencjonalne (tradycyjne) leczenie próchnicy zębów oraz nowoczesne – z użyciem żelu Cariselv (bez mechanicznego opracowywania ubytku wiertarką), zapobieganie próchnicy i zapaleniom dziąseł, oparte na profesjonalnym, mechanicznym usuwaniu płytki, opracowywanie kanałów korzeniowych zęba z użyciem ultradźwięków, standaryzowane opracowywanie i wypełnianie kanałów korzeniowych, sterowaną regenerację przyzębia z użyciem różnych materiałów i technik chirurgicznych.
W zakładzie realizowany jest program nieinwazyjnego leczenia próchnicy z wykorzystaniem ozonu. Ozon od lat używany jest w medycynie do dezynfekcji i odkażania ran. Zastosowany w stomatologii umożliwia eliminację bakterii próchnicotwórczych na powierzchni zębów, a tym samym zahamowanie procesu próchnicowego.
Od dwóch lat zakład prowadzi bardzo interesujące badania kliniczne nad bezpieczeństwem i skutecznością stosowania pasków wybielających oraz różnych odmian żelu wybielającego. Preparaty te służą do usuwania przebarwień zębów oraz korygowania ich naturalnego koloru.

Działalność dydaktyczna
W ramach szkoleń przeddyplomowych Zakład Stomatologii Zachowawczej prowadzi ćwiczenia kliniczne i zajęcia seminaryjne dla studentów wszystkich lat (zajęcia kliniczne z profilaktyki próchnicy i zapaleń dziąseł rozpoczynają się w semestrze letnim na I roku studiów, a z leczenia konwencjonalnego próchnicy – w semestrze zimowym na III roku) oraz wykłady z zakresu stomatologii zachowawczej, uwzględniające najnowsze tendencje i kierunki naukowe. Zajęcia obejmują 420 godzin rocznie. Po piątym roku kończy je teoretyczny i praktyczny egzamin dyplomowy. Przy zakładzie działa Studenckie Koło Naukowe, które prezentuje prace na zjazdach i konferencjach.
W placówce prowadzone są teoretyczne i praktyczne kursy ze stomatologii zachowawczej, ergonomii stomatologicznej, endodoncji i promocji zdrowia (dla lekarzy specjalizujących się w różnych dziedzinach stomatologii) oraz cały kurs specjalizacyjny: wykłady, opieka merytoryczna i kliniczna (dla lekarzy robiących specjalizację ze stomatologii zachowawczej i periodontologii).
Pracownicy zakładu prowadza wykłady i zajęcia na kursach organizowanych przez Polskie Towarzystwo Stomatologiczne, CMKP, Centrum Dentystyczne w Płocku i Uniwersytet III Wieku. Są też zapraszani jako wykładowcy na kursy organizowane przez Międzynarodową Federację Stomatologów, Międzynarodowe Towarzystwo Stomatologii Estetycznej, Brytyjskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej, Bałkańskie Towarzystwo Stomatologiczne.

Działalność naukowa
Pracownicy placówki prowadzą badania naukowe w wielu kierunkach. W centrum uwagi znajdują się choroby zębów i przyzębia, a tematy prac dotyczą różnych aspektów diagnostyki, leczenia i profilaktyki. Są to m.in.: badania mikroflory poddziąsłowej, ocena skuteczności antybiotykoterapii ogólnej w zapaleniach przyzębia, badania różnych immunomodulatorów w leczeniu zapaleń przyzębia, ocena i wdrażanie nowych programów profilaktycznych chorób zębów i przyzębia.
Zakład uczestniczył w opracowywaniu i wdrażaniu programu edukacji prozdrowotnej dla klas pierwszych szkoły podstawowej, nadzorowanego przez PTS, realizowanego od lat 90. przez MEN, a finansowanego przez przedsiębiorstwa przemysłowe. Ponadto w zakładzie opracowano i zrealizowano program krajowego systemu monitorowania zdrowia jamy ustnej, finansowany przez Ministerstwo Zdrowia.
W 2002 r. dr Izabela Strużycka, pracownica placówki, została zaproszona – jako jedyny stomatolog z Polski – do udziału w pracach Europejskiego Towarzystwa Stomatologii Zapobiegawczej.
W zakładzie prowadzone są studia doktoranckie. Obecnie uczestniczą w nich trzy osoby. Od 1980 r. osiem osób uzyskało doktoraty, a dwie – habilitacje. O aktywności naukowej i zawodowej pracowników najlepiej świadczy opublikowanie blisko 500 prac w czasopismach krajowych i zagranicznych oraz wydanie 10 podręczników. Wyniki prac badawczych prezentowano na wielu konferencjach naukowych w kraju i za granicą, m.in. na ośmiu kolejnych zjazdach plenarnych International Assiociation of Dental Research.
Zakład otrzymał trzy granty KBN na prace: „Rola białek tkanki łącznej w patogenezie zapaleń przyzębia”, „Zastosowanie diagnostyki i epidemiologii molekularnej dla charakterystyki zróżnicowanych obrazów klinicznych próchnicy” oraz „Optymalizacja optycznych metod diagnozowania wczesnych zmian strukturalnych tkanek zmineralizowanych”. Ponadto prowadzi badania na zlecenie Ministerstwa Zdrowia: „Monitoring zdrowia jamy ustnej” oraz współpracuje z innymi ośrodkami akademickimi. Od wielu lat Zakład Stomatologii Zachowawczej utrzymuje ścisłe kontakty naukowe z placówkami zagranicznymi, przede wszystkim z Zakładami Kariologii i Periodontologii Uniwersytetu w Malmő, a także z uniwersytetami w Hanowerze i San Antonio, oraz biurem regionalnym WHO w Kopenhadze i Centrum Promocji Zdrowia w Karlstadzie.
W placówce realizowano międzynarodowe projekty badawcze: „Wpływ różnych programów kontroli płytki nazębnej na gojenie zapaleń przyzębia po skalingu” i „Skuteczność programów profilaktycznych w grupach o różnym narażeniu na czynniki ryzyka próchnicy” (oba wspólnie z uniwersytetem w Lund), „Profilaktyka próchnicy oparta na kontroli złogów bakteryjnych” (z centrum Promocji Zdrowia w Karlstadzie), „Diagnostyka i leczenie chorób przyzębia” (z uniwersytetem w San Antonio) oraz „Metody regeneracji przyzębia z użyciem wszczepów i błon zaporowych” (z uniwersytetami w San Antonio i Hanowerze).
Pracownicy Zakładu Stomatologii Zachowawczej są laureatami licznych nagród rektora AM i wyróżnień Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego oraz nagród Travel Awards. Prof. Maria Wierzbicka w 1994 r. została odznaczona Medalem Uniwersytetu w Lund, a w 2003 r. otrzymała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Malmő.

Małgorzata Skarbek

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza