9 maja 2005

Alfabet jakości

B
Baldrige’a Nagroda. W latach 80. w Stanach Zjednoczonych zorganizowano pierwsze konkursy o Nagrodę Malcolma Baldrige’a. Cel tych konkursów to promowanie jakości ze wszystkimi tego pozytywnymi skutkami, jak np. zrozumienie wymagań jakości, dążenie do doskonałości, propagowanie skutecznych strategii jakości i płynących z nich korzyści. Nagroda Malcolma Baldrige’a odniosła w Stanach Zjednoczonych wielki sukces – 2/3 firm amerykańskich stosuje jej kryteria do samooceny swoich systemów. Nagroda wzorowana jest na zorganizowanych w latach 50. ubiegłego wieku w Japonii (i trwających do dziś) konkursach o Nagrodę Deminga. Odpowiednikiem amerykańskiej Nagrody Baldrige’a, wzbogaconym o dodatkowe kryteria, jest dziś Europejska Nagroda Jakości – ocenia m.in. rolę firmy w społeczeństwie. Na ENJ opiera się Polska Nagroda Jakości, na niej zaś – nagrody regionalne.

Benchmarking – ważne narzędzie kreowania jakości, metoda porównywania poszczególnych komórek, jednostek lub całych organizacji; doskonalenie przez naśladowanie najlepszych, uczenie się od innych i wykorzystywanie ich doświadczenia. Benchmarking jest techniką realizacji strategii TQM – nauką i doskonaleniem, ale też w jakiejś części – metodą oceny firmy na tle innych przedsiębiorstw bądź poszczególnych działów w firmie. Porównywanie poszczególnych działów albo poradni w tym samym zakładzie nazywa się benchmarkingiem wewnętrznym. Można zastosować także metody benchmarkingu zewnętrznego, porównując szpitale albo oceniając je w stosunku do rynkowego lidera. Do niedawna ocena zewnętrzna była trudna do przeprowadzenia, ponieważ dane, którymi dysponowano, były niepewne, niedokładne albo wręcz nieprawdziwe. Dzięki m.in. rankingom prasowym ocena szpitala względem konkurencji jest obecnie łatwiejsza i możliwa do przeprowadzenia. Pewną pomoc można także uzyskać od firm konsultingowych i wywiadowni gospodarczych. Taka odmiana nazywana jest benchmarkingiem konkurencyjnym. Porównywanie poszczególnych procesów, metod i sposobów z zakresu zarządzania, logistyki i innych obszarów działania przedsiębiorstwa z innymi firmami, bez względu na branżę, to benchmarking funkcjonalny. Jego odmianą jest benchmarking ogólny lub horyzontalny, gdy niektóre procedury są w wielu przedsiębiorstwach identyczne. Proces porównywania działów wewnątrz firmy lub między firmami zewnętrznymi zaczyna się od analiz strategicznych, np. SWOT, i poszukiwania najlepszych do naśladowania. Potem należy zidentyfikować luki w działalności, znaleźć różnice, wdrożyć metody naprawy i poszukać nowych wzorców1.

Bezpieczeństwo – to brak nieakceptowanego ryzyka wystąpienia strat2. Prowadzenie działalności bezpiecznej nie jest równoznaczne z gwarancją niewystąpienia żadnych niezgodności i zdarzeń niepożądanych – zdarzeń potencjalnie wypadkowych, a tym bardziej wypadków. Prowadzenie działalności bezpiecznej oznacza jedynie to, że organizacja zrobiła i nadal robi wszystko, co jest w jej mocy, by zidentyfikować i ocenić zagrożenia, określić związane z nimi ryzyko i wdrożyć działania zapobiegające negatywnym skutkom tych zagrożeń.
Bezpieczeństwo powinno być rzeczywistym celem wszelkich działań projakościowych realizowanych w placówce medycznej, zarówno tych długotrwałych, wymagających zaangażowania wszystkich pracowników organizacji i wielu środków przeznaczonych na budowę kompleksowego systemu zarządzania, jak i pojedynczych programów poprawy jakości. Cel ten dotyczyć musi w pierwszej kolejności wszystkich procesów związanych z obecnością pacjenta w szpitalu, ale także z zapewnieniem bezpieczeństwa pracownikom i innym osobom przebywającym w zakładzie opieki zdrowotnej. Musi również obejmować ochronę środowiska naturalnego. Taki system jakości nazywa się systemem zintegrowanym. Próbując zidentyfikować zagrożenia w tych trzech obszarach (pacjent, personel, środowisko), można wyróżnić następujące kategorie: personel, aparatura, mikroorganizmy, procesy i procedury, preparaty i sami pacjenci. Budując system jakości traktujący priorytetowo problematykę zapewnienia bezpieczeństwa, należy uwzględnić te właśnie kategorie zagrożeń i opracować algorytmy zapobiegania zdarzeniom niepożądanym w szpitalu, system ich szybkiej identyfikacji, a także skuteczne procedury naprawcze.

Bezpieczny pacjent, bezpieczny szpital – nazwa sesji poświęconej problematyce bezpieczeństwa pacjentów podczas 8. konferencji Jakość w opiece zdrowotnej, zorganizowanej przez CMJ w 2003 r. w Krakowie. Obecnie – nazwa programu identyfikacji zdarzeń niepożądanych i poprawy bezpieczeństwa w polskich szpitalach3.

Dariusz R. HAJDUKIEWICZ
dhajdukiewicz@poczta.onet.pl

Autor jest dyrektorem szpitala w Makowie Mazowieckim, organizatorem ogólnopolskich konferencji
„Jakość w ochronie zdrowia”
dla menedżerów, lekarzy i pielęgniarek.

„Alfabet jakości” drukujemy w „Pulsie”, począwszy od numeru 2/2005.

1 Patrz więcej – S. Wawak: Zarządzanie jakością – teoria i praktyka; Wydawnictwo Helion, Gliwice 2002, s. 138 – 139
2 Wg definicji europejskiej normy jakości OHSAS 18001:1999: Wytyczne do wdrożenia OHSAS 18001 – materiały dotyczące wdrażania europejskiej normy jakości 18001:1999, BSi i DNV2003
3 B. Kutryba, H. Kuta-Wąsikowska: Bezpieczny pacjent, bezpieczny szpital; „Menedżer Zdrowia”, nr 3/2003

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza