13 lipca 2005

Nasza Akademia – Kliniczny Oddział Kardiochirurgii

W cyklu prezentującym placówki Akademii Medycznej w Warszawie przedstawiamy Kliniczny Oddział Kardiochirurgii w Centralnym Szpitalu Klinicznym przy ul. Banacha. Kierownikiem oddziału jest prof. dr hab. med. Kazimierz B. SUWALSKI.

W 2001 r. rektor Akademii Medycznej i dyrektor SP CSK AM w Warszawie zdecydowali o utworzeniu oddziału kardiochirurgii. Szpital nie miał jednostki wykonującej pełny zakres zabiegów chirurgii serca, a potrzeby w tej dziedzinie były duże i w ostatnich latach rosły. Warszawska Akademia była jedyną w Polsce uczelnią medyczną niedysponującą ośrodkiem kardiochirurgicznym dla dorosłych. Utrudniało to nie tylko opiekę nad chorymi. Kardiochirurgia pozostawała też dziedziną nieznaną dla warszawskich studentów medycyny.
Szpital przy ul. Banacha jest jednym z największych w Polsce zespołów klinik chirurgicznych i internistycznych. Mieści się tutaj m.in. największy w kraju Oddział Intensywnej Opieki Kardiologicznej. Uzupełnienie tego zespołu o kompleksową i szybką opiekę w zakresie kardiochirurgii było konieczne. Krok ten miał też duże znaczenie dla regionu mazowieckiego. Z danych zbieranych przez konsultanta krajowego w dziedzinie kardiochirurgii wynika, że co roku liczba mieszkańców Mazowsza, którzy muszą być operowani ze względu na choroby układu krążenia, wzrasta.
Kliniczny Oddział Kardiochirurgii został otwarty 21 września 2001 r., w osiem miesięcy od rozpoczęcia realizacji projektu. Prof. Kazimierz B. Suwalski, wcześniej konsultant ds. kardiochirurgii w tym szpitalu, należał do inicjatorów utworzenia oddziału. Obecnie jest jego kierownikiem.
Zamysłem projektantów było stworzenie ośrodka o najwyższym standardzie, z nowoczesnymi rozwiązaniami architektonicznymi, technologicznymi i informatycznymi. Oddział dysponuje samodzielnym blokiem operacyjnym z salą operacyjną oraz szeregiem pomieszczeń logistycznych.
Ze względu na stan pacjentów z niewydolnością serca – salę wyposażono w najlepszej jakości urządzenia monitorujące i wspomagające pracę tego narządu (system ciągłego pomiaru rzutu serca, kontrapulsacja wewnątrzaortalna, biopompa). Stół operacyjny z urządzeniem regulującym położenie ułatwia chirurgowi pracę w kolejnych etapach operacji, a specjalne ekrany, niepochłaniające promieni rentgenowskich, pozwalają na wykonanie śródoperacyjnej diagnostyki obrazowej.
Oddział wyposażono w system do krioablacji ciekłym azotem z zestawem własnej konstrukcji krioaplikatorów oraz generator fal częstotliwości radiowej (radiofrequency) do chirurgicznego leczenia zaburzeń rytmu serca. Podczas operacji można również dokonać oceny pracy serca dzięki aparatom echokardiograficznym wysokiej generacji, z sondami do badań przezprzełykowych. Lampy operacyjne, wyposażone w kamery telewizyjne i system światłowodów, mogą przekazywać obraz pola operacyjnego do innych sal, co jest realizacją idei telemedycyny – umożliwia szkolenie na odległość.
Blok operacyjny kardiochirurgii połączony jest z Pododdziałem Intensywnej Terapii Kardiochirurgicznej z 13 stanowiskami. Pododdział wyposażono w najwyższej jakości respiratory i aparaturę do monitorowania (w tym również kamery wideo), połączoną z siecią informatyczną. Umożliwia to obserwację parametrów każdego chorego z dowolnie wybranego panelu sterowania przy każdym monitorze na oddziale, również na sali operacyjnej. Pododdział dysponuje sprzętem analizującym zaburzenia rytmu serca oraz zestawiającym wszystkie zmiany parametrów w ciągu ostatnich 72 godzin. Ma własną salę zabiegową, z której korzystają pacjenci wymagający długotrwałego mechanicznego leczenia wspomagającego serce. Na sali tej wykonuje się też drobne zabiegi diagnostyczno-terapeutyczne, tj.: bronchofiberoskopia czy drenaż klatki piersiowej. 24-łóżkowy Pododdział Opieki Kardiochirurgicznej dysponuje dwiema salami zabiegowymi i salą konferencyjną.
– Nawet najdoskonalszy sprzęt nie stworzy dobrej kliniki czy oddziału. Jest on jedynie niezbędnym narzędziem dla zespołu specjalistów – mówi prof. Suwalski – My już taki zespół stworzyliśmy. W jego skład wchodzą kardiochirurdzy (5 osób), kardioanestezjolodzy (5 osób) oraz interniści (2 osoby). Zapewniamy kompleksową opiekę nad pacjentami od momentu przyjęcia do szpitala do dnia wypisu do domu, przez przygotowanie do zabiegu, operację, intensywną opiekę pooperacyjną oraz wczesny okres rehabilitacji.

Działalność leczniczo-usługowa
Oddział oferuje pełen zakres świadczeń w zakresie kardiochirurgii. Rocznie hospitalizowanych jest tutaj ok. 800 chorych z całego kraju. Najliczniejszą grupę operowanych stanowią pacjenci z chorobą wieńcową. Większość operacji naprawczych tętnic wieńcowych wykonuje się bez zastosowania krążenia zewntąrzustrojowego na bijącym sercu (85% operacji pomostowania tętnic wieńcowych w 2004 r.), co jest zgodne z tendencją do minimalizowania inwazyjności zabiegów kardiochirurgicznych i stanowi mniejsze obciążenie dla pacjentów. Część operacji naczyń wieńcowych udaje się wykonać z niewielkiego nacięcia pod lewą piersią.
Wykonywane są tu operacje wad zastawkowych serca (plastyki, wymiany), w tym również nieliczne w naszym kraju operacje małoinwazyjne z małego cięcia. Leczone są także choroby aorty i wielkich naczyń, wady wrodzone serca, guzy serca i in. Szczególne miejsce w działalności oddziału zajmuje chirurgiczne leczenie zaburzeń rytmu serca. Specjalnością zespołu jest przeprowadzanie zabiegów leczenia migotania przedsionków z zastosowaniem różnych źródeł energii. Są to zabiegi unikatowe w skali kraju, podobnie jak wykonane tu, pierwsze w Polsce, operacje chirurgicznego leczenia migotania przedsionków z użyciem niskich temperatur (-180 stopni), przeprowadzone z wykorzystaniem urządzenia własnej konstrukcji.
Prof. Suwalski, pionier w tej dziedzinie kardiochirurgii, jest twórcą polskiej szkoły chirurgicznego leczenia zaburzeń rytmu serca. Doskonalone są tutaj najnowsze techniki przeprowadzania tych zabiegów – również pierwsze w Polsce i rzadkie na świecie strategie małoinwazyjne, polegające na epikardialnej izolacji żył płucnych, bez zastosowania krążenia zewnątrzustrojowego. Każdy chory z migotaniem przedsionków towarzyszącym innej jednostce chorobowej, będącej wskazaniem do operacji kardiochirurgicznej, ma wykonywany zabieg ablacji.
Decyzję o kompleksowym leczeniu chorych z migotaniem przedsionków podjęto prawie 3 lata temu. Zdobyte doświadczenia i możliwości techniczne pozwoliły na opracowanie schematu chirurgicznego leczenia migotania przedsionków u każdego operowanego pacjenta. Stosowany jest już coraz szerzej – pod nazwą „algorytm warszawski”.
Do najważniejszych wydarzeń w krótkiej historii oddziału należy wykonanie w listopadzie 2003 r. pierwszego przeszczepu serca. Kadra naukowa liczy, że wkrótce będzie można częściej przeprowadzać tę operację.

Działalność naukowo-badawcza
Oddział prowadzi badania w kilku programach. Zainteresowania pracujących tu lekarzy obejmują:

  1. chirurgiczne leczenie migotania przedsionków,
  2. małoinwazyjne pomostowanie tętnic wieńcowych bez krążenia pozaustrojowego,
  3. ocenę ryzyka okołooperacyjnego według różnych systemów stratyfikacji i kalkulacji,
  4. chirurgiczną naprawę zastawek serca,
  5. optymalizację farmakoterapii po operacji pomostowania tętnic wieńcowych,
  6. badanie czynników prognostycznych u chorych po nagłym zatrzymaniu krążenia.

Doświadczenia i wnioski z prowadzonych projektów przedstawiono w wielu publikacjach, tj.: „Epikardialna izolacja żył płucnych przy użyciu krioaplikacji u pacjentów z migotaniem przedsionków – doniesienie wstępne”, „Pierwsze w Polsce doświadczenia w chirurgicznym leczeniu migotania przedsionków z zastosowaniem irygowanej bipolarnej elektrody do ablacji prądem o częstotliwości radiowej” (obie w czasopiśmie „Folia Cardiol”); „Strategie epikardialne w chirurgicznym leczeniu migotania przedsionków” (w „Kardiochirurgii i Torakochirurgii Polskiej”).
Wyniki zakończonego prospektywnego randomizowanego badania przeprowadzonego przez zespół ośrodka, porównującego dwie technologie w chirurgii zaburzeń rytmu serca, zostały przedstawione na prestiżowej konferencji kardiochirurgicznej w Nowym Jorku. Wcześniej autorzy opracowania zostali zaproszeni do wygłoszenia wykładów na międzynarodowych kongresach kardiologicznych i kardiochirurgicznych, m.in. w Atenach, Pradze, Montpellier i we Lwowie.

Działalność dydaktyczna
W oddziale odbywają się ćwiczenia z kardiochirurgii dla studentów II Wydziału Lekarskiego, wykłady dla grup studentów „English Division”, wykłady i ćwiczenia dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego na kierunku
licencjackim, magisterskim oraz dla studiujących zaocznie. Przy oddziale działa Studenckie Naukowe Koło Kardiochirurgiczne.
W ramach kształcenia podyplomowego prowadzone są obowiązkowe staże dla lekarzy specjalizujących się w chirurgii ogólnej, anestezjologii i kardiologii oraz obowiązkowe kursy dla specjalizujących się w kardiologii i kardiochirurgii w dwóch zakresach: chirurgiczne leczenie zaburzeń rytmu serca i onkologia w kardiochirurgii. Ponadto oddział organizuje warsztaty i kursy chirurgicznego leczenia migotania przedsionków dla kardiochirurgów, kardiologów oraz wszystkich zainteresowanych lekarzy. Za uczestnictwo w tych zajęciach przyznawane są punkty edukacyjne.
W czasie corocznej konferencji Warszawskie Dni Farmakoterapii Kardiologicznej kadra oddziału organizuje sesje edukacyjne i warsztaty poglądowe. Ü

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza