6 lutego 2006

Duszność nie oznacza bezradność

XII spotkanie Szkoły Pneumonologii Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc (PTChP)

Konferencja była szczególnym wydarzeniem. Po pierwsze, dotyczyła jednej z najważniejszych chorób współczesnego świata, jaką jest bez wątpienia przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Po drugie, dzięki staraniom prof. Niżankowskiej z Krakowa, Szkoła została włączona do obchodów Światowego Dnia POChP, organizowanych od 3 lat przez GOLD (Światową Inicjatywę na rzecz POChP) dla uświadomienia społeczeństwu wagi problemu. Po trzecie, na spotkanie przybyli najwybitniejsi polscy eksperci w dziedzinie obturacyjnych chorób płuc.
Uroczystego otwarcia Szkoły dokonał prezes Towarzystwa prof. Kozielski. Zaprezentował standardy dotyczące POChP, badań czynnościowych układu oddechowego oraz zwalczania nikotynizmu, opracowane przez Polskie Towarzystwo Chorób Płuc.

Pierwszą sesję rozpoczął prof. Zieliński, autorytet w dziedzinie POChP w Polsce i ceniony ekspert w tej dziedzinie na świecie (członek komitetu naukowego GOLD). Mówił, jak zrodziła się i zmieniała w czasie definicja tej choroby. Kolejny wykład prezentował dane epidemiologiczne. Wskutek rozpowszechnienia palenia papierosów liczba zachorowań i zgonów spowodowanych POChP stale rośnie, a choroba ta wciąż jest zbyt późno rozpoznawana. Prof. Górecka z Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc (IG) wskazała na czynniki ryzyka sprzyjające występowaniu POChP. Wykłady o patogenezie chorób zawsze wzbudzają opór lekarzy praktyków, którzy nie lubią być zasypywani szczegółowymi informacjami na poziomie molekularnym, od których daleka droga do konkretnego chorego. Mimo to podobał się wykład doc. Chorostowskiej, delegata ERS na Polskę, wyjaśniający patomechanizm tej choroby. Referat prof. Śliwińskiego z IG dotyczył patofizjologii POChP. Nie można zrozumieć tej choroby, jeśli się nie zna podstaw zaburzeń czynnościowych. Dziś nawet chory wie, co dzieje się z naczyniami wieńcowymi w przebiegu choroby niedokrwiennej serca, ale nie każdy lekarz uświadamia sobie, co dzieje się w oskrzelach chorego na POChP.
O przebiegu naturalnym przewlekłej obturacyjnej choroby płuc opowiedział prof. Zieliński, zwracając uwagę na typowe objawy tego schorzenia. Szczególnie skupił się na wczesnym wykrywaniu choroby – zaprzestanie palenia i odpowiednie leczenie w istotnym stopniu wpływa na jej przebieg.
Prof. Zieliński jest twórcą Narodowego Programu Wczesnego Rozpoznawania i Profilaktyki POChP, od roku realizowanego w ramach NFZ. Każdy lekarz POZ, który spełnia określone warunki, może przystąpić do jego realizacji. Dr Bestry z IG przedstawiła następnie wykład dotyczący roli badań obrazowych w diagnostyce choroby. O pozostałych metodach diagnostycznych przydatnych w rozpoznawaniu POChP opowiedziała doc. Hawryłkiewicz z IG. Sesję zakończył prezes-elekt Towarzystwa, prof. Pierzchała z Katowic, który postawił sobie za zadanie zróżnicowanie dwóch głównych chorób obturacyjnych płuc: astmy i POChP.
Gościem honorowym Szkoły był prof. Antoni Koziorowski, twórca cenionej w Europie warszawskiej szkoły patofizjologii oddychania, nauczyciel takich postaci, jak prof. Zieliński, prof. Kowalski, prof. Gutkowski, prof. Milanowski, doc. Radwan i in. Prof. Koziorowski przyjął zaproszenie organizatorów Szkoły podczas benefisu z okazji 80. urodzin, ale choroba uniemożliwiła mu przybycie na sesję. Mimo to pozostał honorowym gościem Szkoły na spotkaniu poświęconym POChP, w której ocena zmian czynnościowych odgrywa tak ważną rolę. Przypomniano jego wielkie zasługi dla pneumonologii polskiej.
Trzecią sesję rozpoczęła dr Gawlewicz–Mroczka z UJ, która w zastępstwie prof. Niżankowskiej porównała standardy dotyczące rozpoznawania i leczenia POChP obowiązujące w Polsce (PTChP), Europie (ERS), USA (ATS) i Wielkiej Brytanii (BTS) na tle opracowania GOLD. Następnie prof. Górecka, przedstawiła znaczenia nikotynizmu w tej chorobie, ze szczególnym uwzględnieniem sposobów pomocy choremu w uporaniu się z tak niebezpiecznym nałogiem. Choć wyniki różnych metod leczenia nie są zadowalające (zaledwie 10-30% osób nie pali po roku), to jednak warto zrobić wszystko, co tylko jest możliwe, aby pacjent zaprzestał palenia papierosów, gdyż ma to największy wpływ na przebieg choroby. Jeśli lekarz nie pyta chorego, czy pali papierosy, nie radzi mu porzucić nałogu, nie pomaga go zwalczyć i nie ponawia wysiłków w tym względzie, to nie wywiązuje się ze swoich podstawowych obowiązków. O tym, jak wiele może uczynić lekarz POZ w tej dziedzinie, mówiła dr Malinowska-Czajkowska z Bydgoszczy, która ma duże osiągnięcia w zwalczaniu nikotynizmu u swoich chorych (ponad 50% wciąż nie pali po roku). Wiele zależy od naszych umiejętności i pasji, z jaką wykonujemy zawód.
Następnie prof. Chazan, prorektor ds. nauki warszawskiej Akademii Medycznej, omówiła postępowanie w stabilnej postaci choroby, przedstawiając farmakologiczne i niefarmakologiczne sposoby leczenia. Wykład, oparty na nowoczesnych standardach, prezentował równocześnie wartość poszczególnych grup leków na podstawie obiektywnej oceny wiarygodności badań naukowych. Równie istotne było przedstawienie przez prof. Kozielskiego zasad leczenia zaostrzeń choroby, opracowanych na podstawie najnowszych doniesień naukowych.
Ostatnia sesja dotyczyła niefarmakologicznych sposobów leczenia POChP. Rozpoczął ją wykład prof. Jahnz-Różyk z Wojskowego Instytutu Medycznego poświęcony farmakoekonomice. Nabiera ona coraz większego znaczenia. Istnieje bowiem duża skłonność ze strony dysponentów publicznych pieniędzy przeznaczonych na zdrowie do minimalizowania wydatków – co wcale nie oznacza zmniejszenia kosztów. Często te z pozoru tanie sposoby leczenia okazują się droższe w globalnym rozrachunku. Istnieje też niebezpieczeństwo ulegania firmom farmaceutycznym promującym nowe leki, które, choć znacznie droższe, nie zawsze przynoszą lepsze efekty niż leki starszej generacji.
W kolejnym wykładzie prof. Śliwiński omówił zasady leczenia tlenem chorych na POChP, u których doszło do niewydolności oddechowej. Leczenie to powinno być szerzej dostępne pacjentom w zaawansowanych stadiach choroby. Zbyt rzadko jeszcze stosowane jest nieinwazyjne wspomaganie wentylacji, pozwalające uniknąć intubacji chorych w ciężkim stanie. Dr Wojda z IG podkreślał w swoim wykładzie znaczenie rehabilitacji dla poprawy jakości życia i czasu przeżycia chorych z ciężką POChP. Z kolei mgr Romańska omówiła praktyczne aspekty rehabilitacji oddechowej u tych chorych.
Następne spotkanie Szkoły Pneumonologii poświęcone jest rakowi płuc (patrz: s. 30). Ü

Tadeusz Maria ZIELONKA
przewodniczący Warszawsko-Otwockiego Oddziału PTChP

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza