15 listopada 2006

Nasza Akademia – Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii AM w Szpitalu Bródnowskim

W cyklu prezentującym placówki Akademii Medycznej w Warszawie przedstawiamy Katedrę i Klinikę Chorób Wewnętrznych i Diabetologii II Wydziału Lekarskiego, która mieści się w Wojewódzkim Szpitalu Bródnowskim. Kierownikiem Kliniki jest prof. dr hab. med. Anna CZECH.

W 1981 r., a więc 25 lat temu, w rozwijającym się II Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie, powołano Katedrę i Klinikę Chorób Wewnętrznych i Diabetologii w nowo powstałym Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym na Bródnie.
Kierownikiem Katedry i Kliniki, a jednocześnie ordynatorem Oddziału Szpitala Bródnowskiego został prof. zw. dr hab. med. Jan Tatoń (na zdjęciu). Zespół lekarzy pod kierownictwem prof. J. Tatonia pracował wcześniej w Szpitalu Wolskim przy ul. Kasprzaka jako Oddział Dydaktyczny II Wydziału Lekarskiego AM. W chwili przeniesienia do Szpitala Bródnowskiego stanowił już zintegrowaną grupę z dużym doświadczeniem zawodowym i akademickim.
W nowej placówce zespół uzyskał znaczną poprawę warunków (lokal, wyposażenie), dzięki czemu mógł poszerzyć program pracy. Wkrótce w ramach Katedry i Kliniki powstał Oddział Diabetologii oraz 5 pracowni naukowych, otwarto Wojewódzką i Przykliniczną Przychodnię dla Chorych na Cukrzycę, a także Szkołę dla Osób z Cukrzycą, dysponującą odrębnym lokalem, zespołem i programem edukacyjnym. Rozwinęła się współpraca z klinikami okulistyki, nefrologii, kardiologii i chirurgii naczyniowej.
Prof. Jan Tatoń starał się przeszczepić tu ideę partnerskiej i kompleksowej opieki nad chorymi, do której przekonał się w czasie kilkuletniej pracy w Joslin Clinic i Harvard Medical School w Bostonie. Został także ekspertem WHO w dziedzinie przewlekłych chorób zwyrodnieniowych (cukrzyca). Jest autorem wielu inicjatyw w zakresie opieki diabetologicznej, jak np. powołanie Stowarzyszenia Chorych na Cukrzycę w Polsce, a w ostatnich latach – utworzenie Towarzystwa Edukacji Terapeutycznej. Katedrą i Kliniką kierował do 2000 r. Obecnie prof. Tatoń sprawuje tu funkcję kierownika Oddziału Diabetologicznego.
Jego następczynią została prof. Anna Czech, która wraz z zespołem zajmuje się zarówno diabetologią i chorobami metabolicznymi, jak i „wielką” interną, łącznie z intensywną opieką internistyczną. Integracja tych kierunków w badaniach, działalności dydaktycznej i leczniczej pozwala na ujęcie medycyny zachowawczej w sposób pogłębiony, oparty na dowodach.
Zespół Katedry i Kliniki wytworzył oryginalne i nowoczesne ujęcie medycyny klinicznej, polegające na łączeniu w integralną całość metodologii naukowej, prewencji i terapii z podmiotowym traktowaniem pacjentów. Uzyskane w ten sposób partnerstwo pacjentów, ich rodzin i zespołu medycznego jest podstawą leczenia, samoopieki i samokontroli chorych.
W latach 1981-2005 Katedra i Klinika stanowiła bazę krajowego konsultanta w dziedzinie diabetologii. Obecnie jest siedzibą Warszawsko-Mazowieckiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego oraz innych instytucji zajmujących się aktywnie diabetologią, np. Fundacji „Dla Dobra Chorych” im. prof. Jakuba Węgierki.
Struktura Katedry i Kliniki odpowiada założonym celom oraz funkcji leczniczej, dydaktycznej i naukowej. Oddziały kliniczne liczą 75 łóżek. Klinika składa się z dwóch jednostek interny (kobieca i męska) oraz Oddziału Diabetologii i Oddziału Intensywnej Opieki Internistycznej. Z placówką w sposób funkcjonalny, kadrowy i programowy są połączone: Wojewódzka Przychodnia Diabetologiczna oraz Poradnia Retinopatii Cukrzycowej.
Działalność na rzecz chorych na cukrzycę stopniowo się poszerzała, obecnie Oddział Diabetologii liczy 30 łóżek, przyjmuje ponad 800 osób rocznie. Są to pacjenci ze skomplikowanymi problemami klinicznymi z całej Polski. W wyspecjalizowanych poradniach Przychodni konsultuje się dziennie 50-60 chorych. Otwarto „Szkołę dla Osób z Cukrzycą”.
Zespół Katedry i Kliniki liczy 76 osób, w tym 23 lekarzy. Wykształcono tutaj wielu diabetologów i pielęgniarek ze specjalnością diabetologiczną, którzy pracują w różnych miastach. 6 lekarzy specjalistów z Kliniki uzyskało znaczące pozycje w diabetologii i endokrynologii w USA.
Klinika dysponuje dobrą aparaturą diagnostyczną, m.in. ultrawirówką L7-55R (z chłodzeniem) do rozdziału lipoprotein osocza, chromatografem L-9100 do oznaczania hemoglobiny glikowanej metodą HPLC (chromatografii cieczowej wysokociśnieniowej), spektrofotometrem z komputerową przystawką do analizy kinetycznej, spektro- fotometrem o zakresie długości fali od 340-750 mm, laserowym aparatem do oceny przepływów krwi w mikrokrążeniu, aparatem do 24-godzinnego monitorowania EKG metodą Holtera, laserem okulistycznym i aparaturą do zdjęć siatkówki, bieżnią kardiologiczną, aparaturą USG i dopplerowską, neurotezjometrem, aparatem do monitorowania tętna płodu, pedobarografem.

Działalność dydaktyczna
W ramach kształcenia przeddyplomowego w Klinice prowadzone są zajęcia dla studentów IV roku II Wydziału Lekarskiego: ćwiczenia kliniczne z chorób wewnętrznych (przy łóżku chorego), seminaria i wykłady. Tematyka zajęć obejmuje szczegółową diagnostykę z interny, wybrane problemy kardiologii, pulmonologii, gastroenterologii, endokrynologii, chorób przemiany materii, nefrologii, reumatologii i kolagenoz, hematologii i nowotworów złośliwych, infekcji niezakaźnych oraz wiadomości związane z kazuistyką kliniczną z szeroko pojętej interny. Zajęcia dydaktyczne trwające 6 tygodni służą przekazaniu studentom umiejętności praktycznych związanych z badaniem klinicznym i diagnostyką.
W ciągu 25 lat w Klinice kształciło się 2,5 tys. osób. Studenckie Koło Naukowe prowadzi regularne spotkania (raz na 2 tygodnie) dla IV-VI roku. Od kilku lat w Klinice szkolą się także studenci w ramach English Division. W 2005 r. powstało również Koło Naukowe Studentów Zagranicznych. W wakacje w Klinice odbywają się staże dla I i II Wydziału Lekarskiego oraz Wydziału Nauki o Zdrowiu.
Kształcenie podyplomowe obejmuje m.in. staże specjalizacyjne z zakresu diabetologii, chorób wewnętrznych, medycyny rodzinnej i endokrynologii. W szkoleniach tych co roku uczestniczy kilkudziesięciu lekarzy. Pod kierunkiem członków zespołu Kliniki specjalizację z diabetologii ukończyło 73 lekarzy z całej Polski.
Zespół Katedry i Kliniki co roku organizuje kilka kursów doskonalących z zakresu chorób metabolicznych, cukrzycy i jej powikłań – w ramach programu CMKP i Akademii Medycznej oraz konferencji dydaktycznych dla lekarzy opieki podstawowej. Członkowie zespołu biorą także aktywny udział w międzynarodowych organizacjach medycznych, są członkami redakcji wielu czasopism naukowych. Pod patronatem Kliniki ukazuje się czasopismo naukowe „Medycyna Metaboliczna”

Działalność naukowa
Badania zespołu Katedry i Kliniki koncentrują się na rozwiązywaniu problemów naukowych diabetologii klinicznej, a przede wszystkim na wczesnym rozpoznawaniu ryzyka i objawów powikłań cukrzycy, optymalizacji farmakoterapii cukrzycy ze szczególnym uwzględnieniem farmakodynamiki nowych preparatów insuliny oraz metod insulinoterapii, epidemiologii cukrzycy, zwłaszcza typu 2, jej powikłań, standaryzacji i metodologii oceny jakości leczenia cukrzycy, a także organizacji opieki diabetologicznej i diabetologii społecznej.
W zakresie podstawowym badania dotyczą insulinooporności oraz mechanizmów i patofizjologicznego znaczenia dokomórkowego transportu glukozy. W zakresie klinicznym obejmują problemy prewencji powikłań cukrzycy, a także oceny jakości leczenia i życia pacjentów.
Pod kierunkiem prof. Anny Czech przeprowadzono badania jakości diabetologicznej opieki medycznej w kraju. Przyczyniły się one do utworzenia systemu kontroli jakości wyników leczenia cukrzycy. W ramach programu KBN Katedra wykonała pracę badawczą dotyczącą epidemiologii czynników ryzyka cukrzycy i miażdżycy w Polsce (WARS).
Prace naukowe pracowników Katedry i Kliniki przedstawiano na wszystkich zjazdach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, na wielu zjazdach innych towarzystw, a także na większości kongresów Europejskiego Towarzystwa Badania Cukrzycy (EASD), Międzynarodowej Federacji Cukrzycy (IDF), Amerykańskiego Towarzystwa Cukrzycowego (ADA) oraz na zjazdach w wielu krajach Europy.
W sumie dorobek zespołu liczy ponad 600 opracowań – 52 zostały opublikowane w piśmiennictwie zagranicznym. W 2002 r. jedną z prac naukowych Kliniki uznano za najlepszą w dziedzinie badań edukacji terapeutycznej na zjeździe naukowym EASD.
Do swoich osiągnięć zespół lekarski Kliniki zalicza m.in. 48 monografii naukowych i dydaktycznych poświęconych patofizjologii chorób metabolicznych oraz intensywnej opiece diabetologicznej, w tym cukrzycy powikłanej. Wydano podręczniki dla lekarzy i studentów, w tym szczególnie cenioną
i stosowaną przez studentów wszystkich uczelni medycznych „Ogólną diagnostykę internistyczną” autorstwa prof. J. Tatonia i prof. A. Czech. Niektóre podręczniki były tłumaczone na języki obce.
Zespół otrzymał 11 Nagród Ministra Zdrowia pierwszego lub drugiego stopnia w dziedzinie nauki i dydaktyki oraz 17 Nagród Rektora AM. Stopień doktora
nauk medycznych uzyskało 15 pracowników Kliniki, stopień doktora habilitowanego – 1 pracownik.

Działalność kliniczna
Katedra i Klinika jest znana nie tylko na Mazowszu, ale w całej Polsce – przede wszystkim ze swej specjalizacji w zakresie diabetologii i powikłań cukrzycy, chorób metabolicznych oraz endokrynologii.
Klinika prowadzi kompleksową diagnostykę i terapię w pełnym zakresie interny specjalistycznej. Są tu hospitalizowani pacjenci z chorobami układów: sercowo-naczyniowego, oddechowego, pokarmowego, moczowego, tkanki łącznej i układu kostno-stawowego oraz z chorobami endokrynologicznymi, hematologicznymi, nowotworami (leczenie paliatywne), naczyniopochodnymi chorobami układu nerwowego, zatruciami, stanami ostrymi w geriatrii i infekcjami niezakaźnymi. Na Oddziale Intensywnej Terapii Internistycznej hospitalizuje się chorych z ostrymi zespołami kardiologicznymi, niewydolnością oddechową, ostrymi stanami metabolicznymi (śpiączka cukrzycowa), z ciężkimi infekcjami niezakaźnymi i ostrymi zatruciami.
W latach 1990-2004 hospitalizowano ponad 27 tys. pacjentów, z tej liczby 25% stanowili chorzy na cukrzycę. Liczba hospitalizacji stale się zwiększa – w 2004 r. wyniosła 2240 osób. Wysokospecjalistyczna szpitalna opieka diabetologiczna oraz w zakresie innych chorób przemiany materii (pacjenci skierowani z Poradni Diabetologicznej, różnych ośrodków wysokospecjalistycznych lub przeniesieni z innych szpitali) obejmuje głównie pacjentów z dużymi trudnościami diagnostycznymi lub terapeutycznymi. Specjalnością Kliniki jest diagnostyka i leczenie diabetyków z powikłaniami kardiologicznymi, angiologicznymi i neurologicznymi, chorych z czynnikami ryzyka miażdżycy, nadciśnieniem tętniczym, pacjentów z dyslipidemią, otyłością, stanami hipoglikemicznymi lub innymi zaburzeniami przemiany materii, żywienia i endokrynopatiami.
Katedra i Klinika oferuje kompleksowe leczenie „świeżych” zachorowań na cukrzycę z wdrożeniem metody leczenia intensywnego i samokontroli, leczenie
i jego optymalizację u chorych z długotrwałą cukrzycą oraz powikłaniami, leczenie za pomocą pomp osobistych do ciągłego podskórnego wlewu insuliny (intensywna insulinoterapia), kompleksowe przygotowanie do ciąży, leczenie w czasie ciąży, porodu i połogu matki chorej na cukrzycę oraz noworodka, leczenie dyslipidemii, diagnostykę i leczenie stanów hipoglikemii oraz innych chorób metabolicznych, w tym patologicznej otyłości, niektórych chorób przemiany materii uwarunkowanych genetycznie, testy czynnościowe nerek i serca w cukrzycy, ukrwienia tętnic kończyn dolnych, testy czynnościowe na neuropatię obwodową (neurotezjometria) oraz na neuropatię cukrzycową autonomiczną, kompleksową diagnostykę: retinopatii cukrzycowej, stanu serca w cukrzycy, stanów hipoglikemii niezwiązanych z cukrzycą, kompleksową diagnostykę i leczenie zespołu stopy cukrzycowej.
W Katedrze i Klinice, we współpracy
z Wojewódzką Przychodnią Diabetologiczną, działa Centrum Edukacji Prewencyjnej i Terapeutycznej dla Chorych na Cukrzycę. Prowadzi ono program szkolenia chorych – wykłady i prelekcje połączone z ćwiczeniami praktycznymi oraz sprawdzianem wiadomości i umiejętności. Przyswojenie tej wiedzy pozwala uzyskać lepsze wyniki leczenia oraz ułatwia życie chorym z cukrzycą. Szkoła współpracuje z Diabetes Education Study Group Europejskiego Towarzystwa Badania Cukrzycy (EASD).
Zespoły Katedry i Kliniki oraz Wojewódzkiej Przychodni Diabetologicznej oferują pełne świadczenia w zakresie zapobiegania i leczenia według własnych programów klinicznych. Są to: program diabetologiczno-położniczy – przygotowanie do ciąży, jej prowadzenia, porodu i połogu kobiet chorujących na cukrzycę, program zapobiegania i leczenia chorób nerek u chorych na cukrzycę, program zapobiegania i leczenia chorób serca
i naczyń w cukrzycy (choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii, niedokrwienia mózgu i kończyn dolnych u chorych na cukrzycę), program zapobiegania i leczenia zespołu stopy cukrzycowej (zaburzeń czynności i struktury stóp, tj. niedokrwienie, neuropatia, infekcja), program zapobiegania i leczenia retinopatii cukrzycowej (Poradnia Retinopatii Cukrzycowej prowadzi działalność prewencyjną w odniesieniu do zagrożenia utratą wzroku oraz leczenie uszkodzenia wzroku z powodu cukrzycy, w tym operacje laserowe siatkówki).
– Obserwacje i doświadczenia wynikające z pracy z chorymi w szpitalu i w poradniach upoważniają do przypominania koniecznych – naszym zdaniem – zasad, czyli aksjomatów misji lekarza i jego współpracowników w opiece nad osobami przewlekle chorymi, także osobami z cukrzycą – mówi prof. Tatoń.
– Odnoszą się one do indywidualnych inspiracji i nadrzędnych motywów lekarza, jak i do warunków społecznych, w których są realizowane. Są wynikiem wielu lat rozwoju chrześcijańskiej idei człowieka, medycyny i kultury. Ü

Małgorzata SKARBEK

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza