23 listopada 2011

VAT w ochronie zdrowia – ciekawostki

Od niedawna w ochronie zdrowia obowiązują nowe przepisy dotyczące podatku od towarów i usług (VAT). Zainteresowani podatnicy wystąpili już do ministra finansów o interpretacje indywidualne. Przedstawiamy jedną z nich, której lektura zwraca uwagę na istotną nowość: to, czy usługa medyczna podlega zwolnieniu z podatku od towarów i usług, zależy m.in. od jej celu. Warto też zastanowić się, czy zawsze można zwolnić z VAT-u usługi bądź dostawy towarów świadczone na rzecz lekarzy współpracujących z podmiotem gospodarczym. W następnych numerach omówimy kwestię implantów w kontekście VAT-u, a także opodatkowania zaświadczeń lekarskich.

Do dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z wnioskiem o indywidualną interpretację zwrócił się w kwietniu br. zakład opieki zdrowotnej.
ZOZ ten dostarcza współpracującym z nim lekarzom sprzęt medyczny, udostępnia sale operacyjne i zapewnia opiekę medyczną hospitalizowanym pacjentom po zabiegach. Lekarze przeprowadzają zabiegi i świadczą inne usługi medyczne, a ZOZ wystawia im faktury z umówioną stawką na podstawie otrzymanego od lekarza zestawienia zrealizowanych świadczeń zdrowotnych w danym okresie rozliczeniowym. ZOZ jednocześnie nie wnika, czy wykonane świadczenia służą ochronie zdrowia (profilaktyce, przywracaniu zdrowia czy ratowaniu życia), czy też tylko poprawie wyglądu.
Wnioskodawca argumentował, że niezależnie od rodzaju usługi świadczonej przez lekarza ZOZ zapewnia kompleksową opiekę medyczną wszystkim pacjentom, którzy są hospitalizowani: udostępnia sale operacyjne, zapewnia opiekę lekarską i pielęgniarską po wykonanych zabiegach, wyżywienie pacjentów, badania diagnostyczne itp. Opieka ta jest sprawowana przez osoby wykonujące zawody medyczne. „Zauważyć bowiem należy, że niezależnie czy pacjent poddał się zabiegom chirurgii plastycznej koniecznym z uwagi na korekcję zmian chorobowych, czy też mających na celu poprawę wyglądu, to spółka i tak po każdym takim zabiegu musi zapewnić opiekę lekarską i pielęgniarską” – argumentował ZOZ.
W związku z tym uznał, że wszystkie świadczone przez współpracujących z ZOZ-em lekarzy usługi medyczne są zwolnione z VAT-u, niezależnie od rodzaju.
Izba Skarbowa w Poznaniu uznała to stanowisko za nieprawidłowe.
Dyrektor izby przypomniał, że – zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług (DzU nr 54, poz. 535 ze zm.) – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Dostawa towarów to także przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Przez świadczenie usług rozumie się natomiast każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie jest dostawą towarów.
Stawka podatku od towarów i usług wynosi 23 proc., a na mocy ustawy niektóre dostawy towarów i usługi są z niego zwolnione (lub stawka podlega obniżeniu). Zakres i zasady zwolnienia zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.
Należy pamiętać, że na mocy tego artykułu od podatku zwolnione są jedynie usługi opieki medycznej, które służą profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, a także dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane przez zakłady opieki zdrowotnej oraz świadczone na ich rzecz na ich terenie. Kolejną przesłanką konieczną do zwolnienia usług i dostawy towarów z VAT-u jest wykonywanie ich przez osoby o zawodzie medycznym.
Reasumując: zwolnienie z podatku obejmuje tylko świadczenia medyczne wykonywane w określonym celu przez określone osoby (podmioty).
Izba skarbowa podkreśliła, że przepisy, zarówno krajowe, jak i wspólnotowe, nie dają podstaw do tego, aby zakresem opieki medycznej podlegającej zwolnieniu objąć wszystkie działania medyczne wynikające z procesu leczenia. Zatem czynności, których celem nie jest ochrona zdrowia, nie mogą być uznane za świadczenia opieki medycznej i nie mogą podlegać zwolnieniu z VAT-u.
W interpretacji czytamy, że należy każdorazowo analizować, jaki cel przyświecał danej usłudze świadczonej pacjentowi, nie w każdym bowiem przypadku działania podejmowane na jego rzecz mają na celu zachowanie, ratowanie, przywracanie i poprawę jego zdrowia. W przypadku, gdy świadczone usługi nie będą związane z ochroną zdrowia i takiego celu nie będą realizować, nie mogą korzystać z omawianego zwolnienia.
Z analizy przepisów oraz orzecznictwa UE wynika, że zwolnieniu z podatku podlegają wyłącznie operacje plastyczne o charakterze rekonstrukcyjnym, przywracające kształt i wizerunek po urazie lub chorobie, mające na celu poprawę lub przywrócenie zdrowia. Natomiast operacje plastyczne dla poprawy wyglądu nie spełniają podstawowego warunku umożliwiającego zastosowanie zwolnienia z podatku, bowiem ich bezpośrednim celem nie jest profilaktyka, zachowanie, ratowanie, przywracanie i poprawa zdrowia.

Kwestia opodatkowania hospitalizacji
Nie podlegają zwolnieniu z podatku także usługi hospitalizacji i opieki medycznej po operacji plastycznej służącej poprawie wyglądu. ZOZ w swoim pytaniu do izby skarbowej podkreślał, że traktuje usługi kompleksowo, czyli każdemu pacjentowi, niezależnie od tego, czy miał wykonaną operację plastyczną służącą poprawie wyglądu, czy też celowi terapeutycznemu, zapewnia opiekę medyczną podczas hospitalizacji.
Izba skarbowa stoi na stanowisku, że świadczenia te także nie podlegają zwolnieniu podatkowemu, ponieważ nie spełniają wymogów umożliwiających zastosowanie zwolnienia, tj. „nie są one usługami ściśle związanymi oraz niezbędnymi do świadczenia opieki medycznej, służącej profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, bowiem nie przyczyniają się bezpośrednio do zachowania osiągniętych rezultatów leczenia szpitalnego”.
Z kolei usługi polegające na zapewnieniu opieki medycznej hospitalizowanym pacjentom po zabiegach służących ochronie zdrowia, wykonywane przez zakład opieki zdrowotnej, korzystać mogą ze zwolnienia z VAT-u. Spełniają bowiem wymogi umożliwiające zastosowanie zwolnienia, tj. są usługami ściśle związanymi oraz niezbędnymi do świadczenia opieki medycznej, służącej profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, gdyż przyczyniają się bezpośrednio do zachowania osiągniętych rezultatów leczenia szpitalnego.

Jak opodatkować dostarczanie współpracującym lekarzom sprzętu medycznego
Izba skarbowa odniosła się także do kwestii opodatkowania świadczenia przez wnioskodawcę przedmiotowych usług na rzecz innych podmiotów – lekarzy. Według jej interpretacji ZOZ występuje tu jako podmiot świadczący te usługi na zewnątrz.
Urzędnicy skarbowi uznali, że świadczone przez wnioskodawcę usługi, polegające na dostarczaniu lekarzom sprzętu medycznego i udostępnianiu sal operacyjnych, nie są ściśle związane z usługami w zakresie opieki medycznej. Usługa może zostać uznana za ściśle związaną z opieką medyczną jedynie w przypadku, gdy jest wykonywana w toku opieki medycznej związanej z profilaktyką, zachowaniem, ratowaniem, przywracaniem czy poprawą zdrowia, jako usługa wewnętrzna lub w oparciu o przepis art. 43 ust. 1 pkt 18a ustawy – na terenie zakładu opieki zdrowotnej.
W interpretacji wydanej przez izbę skarbową czytamy, że nie można zwolnić z VAT-u usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, jeśli:
1. nie są niezbędne do wykonania usługi podstawowej, zwolnionej zgodnie z odpowiednimi przepisami,
lub
2. ich głównym celem jest osiągnięcie dodatkowego dochodu przez podatnika, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia.

Izba skarbowa uznała, że w omawianym przypadku ZOZ występuje w stosunku do innych podmiotów (niebędących zakładami opieki zdrowotnej), świadcząc tożsame usługi, jako podmiot konkurujący z nimi o rynek.
„Biorąc pod uwagę przytoczone przepisy oraz opis sprawy, wskazać należy, że z uwagi na konkurencyjność tych usług z innymi podatnikami, którzy świadczą usługi tego samego rodzaju, świadczone przez Wnioskodawcę usługi – polegające na dostarczaniu lekarzom sprzętu medycznego i udostępnianiu sal operacyjnych – nie korzystają ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 17 w zw. z art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy” – czytamy w interpretacji.

Justyna Wojteczek

Uwaga! Artykuł jest omówieniem interpretacji indywidualnej, zamieszczonej na stronie Ministerstwa Finansów. Materiał zawiera jedynie informacje natury ogólnej, niewyczerpujące omawianych zagadnień.
Nie należy zatem traktować ich jako porad księgowych, podatkowych, inwestycyjnych, konsultingowych, prawnych czy też porad lub usług innego rodzaju.
Nie należy także wyłącznie na podstawie otrzymanych informacji podejmować jakichkolwiek decyzji, które mogą dotyczyć czytelnika lub jego działalności. Przed podjęciem jakichkolwiek decyzji lub działań dotyczących kwestii finansowych czy biznesowych należy skonsultować się z wykwalifikowanym profesjonalnym doradcą, aby indywidualnie omówić swoją sprawę.
Interpretacja indywidualna jest wydawana na wniosek zainteresowanego i co do zasady wiąże organ podatkowy, który ją wydaje, a zastosowanie się do niej nie może szkodzić podatnikowi, który o nią wystąpił.
jw

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza