1 sierpnia 2012

Nowy okres rozliczeniowy, stare problemy…

Krzysztof Dziubiński
dyrektor Ośrodka Doskonalenia Zawodowego Lekarzy i Lekarzy Dentystów

5 listopada 2012 r. kończy się II czteroletni okres rozliczeniowy obowiązkowego doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów.
Każdy lekarz, od momentu uzyskania prawa wykonywania zawodu, zobowiązany jest do stałego aktualizowania swojej wiedzy fachowej. Stanowią o tym przede wszystkim:

  • Kodeks Etyki Lekarskiej,
  • Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty,
  • naturalne uwarunkowania merytoryczne, społeczne, etyczne i moralne.

W oparciu o szeroki wachlarz przesłanek możemy określić, że wśród czynnie uprawiających zawód systematycznie uzupełnia swoją wiedzę od 80 do 90 proc. lekarzy.

Historia
Śladem licznych krajów zachodnich ok. 20 lat temu pojawiły się w Polsce tendencje do „inwentaryzacji” kształcenia ustawicznego lekarzy. Naczelna Rada Lekarska jako pierwsza sformalizowała to Uchwałą nr 38-03-IV z 24.01.2003 r. Pierwszym aktem prawnym rangi państwowej była Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z 5 grudnia 1996 r. z późn. zm., która w art. 19 sankcjonowała kwestie kształcenia ustawicznego, a następnie akt wykonawczy w postaci rozporządzenia ministra zdrowia z 6 października 2004 r. w sprawie sposobów dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów.

Reakcja naszego środowiska
Początkowo sformalizowanie obowiązku kształcenia wywołało naturalny odruch sprzeciwu. Potraktowane zostało m.in. jako „naruszenie godności” lekarza, który nie potrzebuje nadzoru administracji nad swoim procesem aktualizacji wiedzy medycznej.
W pierwszych latach obowiązywania przepisów ostrej krytyce poddane zostały:

  • wysokie koszty uczestnictwa w konferencjach, sympozjach itp.,
  • brak finansowania szkoleń ze środków publicznych lub ulg podatkowych z tym związanych,
  • brak płatnego ustawowego urlopu szkoleniowego,
  • określenie rozporządzeniem ministra zdrowia limitów liczby możliwych do uzyskania punktów edukacyjnych w niektórych formach kształcenia.

Ewolucja w obrazie „rynku szkoleń”
Na przestrzeni kilku ostatnich lat doszło w sposób naturalny do wielu zmian w tej dziedzinie, są to: dynamiczny wzrost podaży szkoleń, wielokrotnie przewyższający popyt na nie; pojawienie się szkoleń bezpłatnych, a następnie szybki wzrost ich odsetka (obecnie stanowią ok. 60-70 proc. wszystkich oferowanych; nie dotyczy to szkoleń dla lekarzy dentystów); zmieniający się udział poszczególnych form szkoleń na korzyść programów edukacyjnych.

Obowiązek kształcenia ustawicznego – fakty i statystyka
Liczba lekarzy zarejestrowanych w OIL w Warszawie wynosi 29 tys., w tym ok. 24 tys. czynnie wykonuje swój zawód. Wśród nich jedynie 3551 złożyło do oceny dokumentację szkoleniową.
W tej grupie 2430 uzyskało 200 i więcej punktów edukacyjnych. Jednak po uwzględnieniu narzuconych przez rozporządzenie limitów poszczególnych form szkoleń w I okresie rozliczeniowym obowiązku doskonalenia zawodowego nie dopełniły 582 osoby.
W rzeczywistości stale szkolących się lekarzy jest o wiele więcej. Należy bowiem uwzględnić tych wszystkich, którzy szkolili się i nadal szkolą motywowani własną potrzebą i poczuciem odpowiedzialności zawodowej, a nie ustawowym wymogiem. Są wśród nich lekarze specjalizujący się (50 pkt za każdy rok specjalizacji), naukowcy, nauczyciele akademiccy, zdobywający stopnie naukowe, piszący publikacje, a także rozwiązujący testy w programach edukacyjnych, którzy nie dostarczyli dokumentów w celu obliczenia liczby uzyskanych punktów edukacyjnych.
Z naszego doświadczenia wynika, że co drugi lekarz zwraca się do Ośrodka Doskonalenia Zawodowego Lekarzy i Lekarzy Dentystów, dopiero gdy pracodawca lub ubezpieczyciel żąda stosownego wpisu do prawa wykonywania zawodu. Okazuje się wówczas, że uzyskał wymaganą liczbę punktów.
Kończący się 5 listopada br. II okres rozliczeniowy dla największej grupy lekarzy, tj. dla tych, którzy otrzymali prawo wykonywania zawodu przed 2004 r., budzi nadzieje, że obowiązujące prawo zostanie poprawione z uwzględnieniem uwag płynących z okręgowych izb lekarskich, które są najbliżej środowiska lekarskiego i znają jego potrzeby. Główny postulat, skierowany przez samorząd lekarski do Ministerstwa Zdrowia, dotyczy zniesienia limitów w formach szkoleń najczęściej oferowanych lekarzom. Postulat ten został wyrażony w:

  • Stanowisku nr 5 Nadzwyczajnego XI Krajowego Zjazdu Lekarzy z 25 lutego 2012 r. w sprawie ustawicznego doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów,
  • Apelu nr 7 /Z/VI/12 XXXI Okręgowego Zjazdu Lekarzy Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza z 31 marca 2012 r. w sprawie doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów).

Wprowadzone zmiany objęłyby zarówno tych najstarszych stażem, jak i wszystkich, którzy uzyskali prawo wykonywania zawodu po roku 2004. Po wejściu w życie RMZ każdego roku przybywa nowa grupa młodych lekarzy, dla których okresy rozliczeniowe kończą się 48 miesięcy po dacie przyznania im prawa wykonywania zawodu, czyli w 2012 r. To osiem roczników po ok. 500 lekarzy w obszarze działania OIL w Warszawie.
Wieloletnie doświadczenie utwierdza nas w przekonaniu o zasadności zgłaszanych przez środowisko postulatów. Obecnie naszym celem powinno być uzyskanie jak najszerszego poparcia środowiska decydentów, ale i społeczeństwa, dla realizacji celów stanowiących gwarancję wysokiej jakości pracy lekarzy i lekarzy dentystów. Brzmią one następująco:

  1. Doskonalenie zawodowe lekarzy powinno uzyskać status jednej z form wykonywania zawodu i z tego tytułu powinno odbywać się w przeznaczonym na ten cel wymiarze czasu pracy, tak jak ma to miejsce w korporacjach gospodarczych, a nawet niektórych niepublicznych ZOZ-ach.
  2. Określony roczny limit udokumentowanych kosztów związanych ze szkoleniem powinien być odliczony od podatku dochodowego.
  3. Należy znowelizować rozporządzenie ministra zdrowia z 6 października 2004 r., uwzględniając racjonalne wnioski środowiska lekarskiego oraz siedmioletnie doświadczenie Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie i innych okręgowych izb lekarskich.
  4. Wprowadzony w Polsce system kształcenia ustawicznego (punkty edukacyjne) powinien zostać ujednolicony z rozwiązaniami przyjętymi w innych krajach Unii Europejskiej (UEMS).
  5. Nadzór nad procesem doskonalenia zawodowego sprawowany przez samorząd lekarski jest atrybutem suwerenności zawodowej i gwarantem jakości opieki lekarskiej. Jako taki powinien zostać utrzymany i wzmocniony.

Na zakończenie zwracam się do Kolegów z sugestią czynnego udziału w przekształcaniu naszej rzeczywistości edukacyjnej, osobistego zaangażowania, bowiem jest ono składową i impulsem do oczekiwanych zmian.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza