21 lutego 2013

Choroby układu oddechowego – najczęstsze schorzenia u dzieci


Choroby płuc, zarówno ostre, jak i przewlekłe, to obecnie najczęstsze schorzenia wieku dziecięcego. Poświęcono im odrębną sesję Szkoły Pneumonologii Warszawsko-Otwockiego Oddziału PTChP. Podczas uroczystego otwarcia rzecznik rzetelności naukowej WUM, dr hab. Marek Wroński przedstawił ujawnione w ostatnich latach bulwersujące przykłady nieuczciwości czy wręcz oszustw w medycynie. Zjawisko jest dość powszechne i nie ogranicza się do naszego kraju. Rodzi to konieczności stałego monitoringu medycznych publikacji naukowych pod kątem ich rzetelności. Ważna jest też prewencja i uświadamianie znaczenia problemu w środowiskach akademickich.

Dr Wojciech Feleszko ze Szpitala Dziecięcego przy ul. Działdowskiej, ceniony wykładowca Szkoły Pneumonologii, przystępnie przedstawił problemy diagnostyczne i immunologiczne. W wykładzie dotyczącym diagnostyki laboratoryjnej chorób układu oddechowego u dzieci skupił się głównie na diagnostyce astmy i zakażeń.
Doc. Piotr Gutkowski – wieloletni kierownik Zakładu Fizjologii Oddychania Centrum Zdrowia Dziecka, na podstawie konkretnych przykładów wykazał ograniczenia badania spirometrycznego w rozpoznawaniu obturacyjnego oraz restrykcyjnego typu zaburzeń wentylacji i pokazał, jak wiele ważnych informacji wnosi badanie pletyzmograficzne.
Wykład na temat diagnostyki i leczenia astmy u małych dzieci wygłosiła dr Anna Zawadzka-Krajewska. Rozpoznanie astmy jest w takich przypadkach znacznie trudniejsze niż u dorosłych, gdyż nie można uzyskać wywiadu od chorego ani wykonać spirometrii lub testów skórnych. W leczeniu kluczowe miejsce zajmują wziewne glikokortykosteroidy, a obawy związane z ich stosowaniem u dzieci są nieuzasadnione.
Dr Michał Brzewski z WUM, specjalista radiologii dziecięcej, przedstawił specyfikę diagnostyki obrazowej chorób płuc u dzieci. Jest szczególnie trudna w przypadku małych pacjentów, u których zdjęcia klatki piersiowej wykonywane są w pozycji leżącej. Wymaga to odpowiedniego doświadczenia w interpretowaniu wyników, odmiennych od zdjęć wykonywanych na stojąco.
Gościem honorowym 33. Sesji Szkoły Pneumonologii był prof. Jacek Wysocki – rektor Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu i prezes Polskiego Towarzystwa Wakcynologii. Poznańska uczelnia zajmuje pierwsze miejsce w rankingu najlepszych wyższych szkół medycznych w naszym kraju. Prof. J. Wysocki omówił ważny problem, jakim jest inwazyjna choroba pneumokokowa. Zwrócił uwagę na jej rozpowszechnienie w świecie i niedoszacowanie liczby zachorowań w Polsce. Jest ona częstą przyczyną zgonów i hospitalizacji. Mimo dowodów skuteczności szczepień przeciwko pneumokokom, wciąż nie są one powszechnie stosowane w naszym kraju.
Dr hab. Grzegorz Lis z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego wygłosił wykład na temat zapaleń płuc u dzieci atypowych. Do najczęstszych ich przyczyn należą, po pneumokokach, zakażenia wywołane przez Mycoplasma pneumoniae lub Chlamydiophila sp. Niestety ani objawy kliniczne, ani obraz radiologiczny czy wyniki badań laboratoryjnych nie pozwalają ustalić etiologii zapalenia płuc i konieczne są odpowiednie badania bakteriologiczne, genetyczne lub serologiczne. Ma to istotne znaczenie, gdyż odmienna jest terapia w tych przypadkach, oparta na makrolidach, a nie beta-laktamach, jak to ma miejsce w zakażeniach pneumokokowych.
Prof. Bogumiła Milewska-Bobula z Centrum Zdrowia Dziecka podzieliła się swoim wieloletnim doświadczeniem w zakresie wrodzonych i nabytych zakażeń cytomegalowirusem. Zakażenia te występują szczególnie często u dzieci o zmniejszonej oporności, zwłaszcza zakażonych HIV. Dzięki wprowadzeniu odpowiedniego leczenia, szczególnie z użyciem gancyklowiru, poprawiło się w ostatnich latach rokowanie.
Prof. Jacek Wysocki podzielił się ze słuchaczami refleksjami dotyczącymi krztuśca. Podkreślił, że liczba zachorowań na tę chorobę w ostatnich latach wzrasta. U osób kaszlących powyżej 14 dni wskazana jest diagnostyka w kierunku tego zakażenia. Ważna jest w tych przypadkach terapia z użyciem makrolidów w celu ograniczenia szerzenia się zakażenia w najbliższym otoczeniu.
Prof. Andrzej Radzikowski z WUM przedstawił zalecenia dotyczące diagnostyki i leczenia infekcji górnych dróg oddechowych, a szczególnie ostrego zapaleniu gardła oraz zapalenia nosa i zatok przynosowych. W ostrym zapaleniu zatok zaleca się czujną obserwację chorych i wdrożenie antybiotykoterapii dopiero przy utrzymywaniu się bólu i gorączki powyżej siedmiu dni. W zapaleniu gardła wyjątkowo często dochodzi do nadużywania antybiotyków i stosowania ich w przypadkach wirusowej etiologii.
Wykład na temat powikłań w przebiegu zapaleń płuc wygłosiła dr Katarzyna Krenke z WUM. Choć w dobie antybiotyków ropniak opłucnej czy ropień płuca nie są tak częstymi i groźnymi powikłaniami pneumonii jak w przeszłości, jednak zawsze wymagają szybkiego zastosowania odpowiedniego leczenia.
Doc. Jerzy Ziołkowski z WUM jest autorytetem w dziedzinie gruźlicy u dzieci. W swoim wykładzie zwrócił uwagę na trudności z rozpoznawaniem zakażenia prątkiem gruźlicy u najmłodszych. W ostatnim czasie obserwuje się wzrost zachorowań w tej populacji. Stwierdzenie utajonego zakażenia prątkiem zjadliwym u dzieci wymaga zastosowania chemioprofilaktyki.
Prof. Dorota Sands z Instytutu Matki i Dziecka zaprezentowała metody diagnostyczne pozwalające na rozpoznanie mukowiscydozy. Bardzo dynamicznie rozwijają się techniki molekularne, określające lokalizacje defektu spowodowane tą chorobą. Dużym osiągnięciem jest wprowadzenie w naszym kraju powszechnych badań przesiewowych krwi w kierunku mukowiscydozy.
Wykład na temat leczenia tej choroby wygłosił prof. Henryk Mazurek z Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Rabce. Choć nie opracowano skutecznych metod leczenia przyczynowego i terapia genowa jest stosowana tylko w wybranych przypadkach, to dzięki udoskonalaniu leczenia objawowego wydłuża się znacząco czas przeżycia chorych. W przypadku nieodwracalnego zniszczenia płuc ratunek stanowi przeszczepienie płuca, co jest już możliwe także w Polsce.
Dr Krystyna Bober-Olesińska z Kliniki Neonatologicznej WUM wygłosiła wykład na temat dysplazji oskrzelowo-płucnej. Problem ten narasta w związku z sukcesami w leczeniu wcześniactwa, gdyż niedojrzałość płuc jest główną przyczyną tych zaburzeń. Decyzje terapeutyczne dotyczące podania surfaktantu, tlenu lub glikokortykosteroidów systemowych są bardzo trudne, a zalecenia w tym zakresie niejednoznaczne i stale ulegają zmianie.
Na zakończenie dr Hanna Dmeńska z Centrum Zdrowia Dziecka zaprezentowsała wyniki wczesnej interwencji w wadach wrodzonych układu oddechowego u dzieci, takich jak zwyrodnienie torbielowate płuc i sekwestracja płuc. Diagnostyka tych wad powinna być dokonana jeszcze w okresie prenatalnym. Pozwala to na wczesną operację i przyczynia się do dobrych wyników.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza