4 marca 2020

Aktualności prawnomedyczne

Filip Niemczyk, adwokat

Początek roku w prawie medycznym przyniósł przede wszystkim obszerny projekt zmian w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty koncentrujący się na uproszczeniach procedury kształcenia specjalizacyjnego oraz zwiększeniu dostępu do zawodu dla lekarzy wykształconych poza granicami Unii Europejskiej. Warto również omówić dwa interesujące orzeczenia w sprawach dotyczących lekarzy.

Zmiany w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty

Rada Ministrów przyjęła 7 stycznia 2020 r. projekt nowelizacji ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.1 Zmiany nie przeszły jeszcze pełnej ścieżki legislacyjnej, aczkolwiek dotychczasowy tryb procedowania ustawy już budzi wiele zastrzeżeń ze strony środowiska lekarskiego. Wątpliwości rodzi też treść proponowanych zmian, które zakładają szereg ułatwień związanych z dostępem do zawodu lekarza dla osób wykształconych poza Unią Europejską. Co prawda termin wejścia w życie większości zapisów znowelizowanej ustawy wstępnie określono na 1 kwietnia 2020 r., jednak jak wynika z ostatnich doniesień z prac sejmowej Komisji Zdrowia2, termin ten może ulec wydłużeniu.

Deklarowanym przez autorów nowelizacji celem proponowanych zmian jest rozwiązanie problemu braków kadrowych w służbie zdrowia. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi na zlecenie Rady Ministrów potencjalni pracodawcy w zdecydowanej większości (79 proc. ankietowanych) pozytywnie zapatrują się na możliwość zatrudnienia lekarzy wykształconych na Ukrainie. Lekarze ci mają jednak trudność z uzyskaniem nostryfikacji dyplomu ukończenia studiów, co uzasadniać ma stworzenie jednolitej i uproszczonej ścieżki dostępu do centralnych egzaminów: Lekarskiego Egzaminu Weryfikacyjnego (LEW) albo Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Weryfikacyjnego (LDEW). Zaliczenie tychże egzaminów na poziomie co najmniej 60 proc. prawidłowych odpowiedzi świadczyć będzie o opanowaniu wiedzy na poziomie minimalnych wymogów kształcenia w Unii Europejskiej i stanowić podstawę przyznania prawa udzielania świadczeń zdrowotnych. Jedynie ci lekarze obcokrajowcy, którzy chcieliby nie tylko udzielać świadczeń medycznych, lecz także prowadzić działalność naukową lub dydaktyczną, zobowiązani będą do uzyskania nostryfikacji dyplomu ukończenia studiów.

Projekt zakłada również znaczące rozszerzenie i uproszczenie trybu zatrudniania zagranicznych lekarzy specjalistów. Lekarz albo lekarz dentysta posiadający tytuł specjalisty uzyskany zagranicą, który otrzyma zaświadczenie potwierdzające planowane zatrudnienie w podmiocie wykonującym działalność leczniczą mającym siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będzie mógł wystąpić do właściwej okręgowej rady lekarskiej z wnioskiem o przyznanie prawa wykonywania zawodu w określonym zakresie czynności, czasie i miejscu. Przed podjęciem takiej pracy lekarz będzie zobowiązany do odbycia przeszkolenia praktycznego, trwającego nie dłużej niż 12 miesięcy, pod nadzorem opiekuna. Zdaniem projektodawców wykluczy to ryzyko obniżenia jakości świadczeń zdrowotnych realizowanych przez lekarzy specjalistów. Po zakończeniu szkolenia lekarz uzyska opinię (pozytywną albo negatywną), która będzie miała kluczowy wpływ na zatrudnienie go w podmiocie wykonującym działalność leczniczą oraz wygaśnięcie przyznanego prawa wykonywania zawodu w określonym zakresie czynności. Zagraniczny lekarz specjalista, chcąc na stałe i bez ograniczeń pracować w polskim systemie ochrony zdrowia, będzie zobowiązany do nostryfikacji dyplomu w okresie pięciu lat albo zdania wspomnianych LEW lub LDEW oraz odbycia stażu podyplomowego i zdania egzaminów LEK lub LDEK.

Przyjęty przez Radę Ministrów projekt wprowadza również rozwiązania dotyczące stażu podyplomowego, polegające m.in. na ujednoliceniu zasad jego organizacji i realizacji. Spośród licznych propozycji warto zwrócić uwagę na przeniesienie z programu szkolenia specjalizacyjnego do programu stażu podyplomowego całości kursów w zakresie ratownictwa medycznego, zdrowia publicznego i prawa medycznego oraz dodanie szkoleń w zakresie profilaktyki onkologicznej, leczenia bólu, komunikacji z pacjentem i zespołem terapeutycznym, przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu. Wprowadzona ma zostać również zindywidualizowana ścieżka kształcenia podczas stażu, która umożliwi młodemu lekarzowi odbycie, oprócz części obowiązkowej, szkolenia w innych wybranych przez niego dziedzinach medycyny (nie więcej niż trzech). Rozwiązania te mają lepiej przygotować lekarzy stażystów do samodzielnego udzielania świadczeń zdrowotnych, a z drugiej strony umożliwić im świadome podjęcie decyzji o kierunku późniejszego specjalistycznego szkolenia. Nadto wprowadzona zostanie zasada uznawania stażu podyplomowego odbytego poza granicami kraju w całości i w części za równoważny ze stażem podyplomowym odbytym w Polsce na podstawie decyzji ministra zdrowia.

Omawiany projekt zakłada zmiany w szkoleniu specjalizacyjnym, w szczególności przez scentralizowanie dostępu dzięki utworzeniu elektronicznego systemu kwalifikacji na wolne miejsca rezydenckie oraz pozarezydenckie na terenie całego kraju. Co do zasady planuje się, że udostępnione lekarzom zostaną wszystkie wolne miejsca specjalizacyjne, co powinno przyczynić się do wykorzystania większej niż dotychczas ich puli. Zmiany mają umożliwić także potwierdzanie umiejętności zawodowych lekarza przez towarzystwa naukowe o zasięgu krajowym oraz instytuty badawcze. Wspomniane jednostki prowadzące certyfikację z zakresu umiejętności zawodowych lekarzy będą obowiązane przekazywać  właściwym okręgowym izbom lekarskim listy lekarzy oraz daty wydawania certyfikatów umiejętności zawodowych w danym zakresie.

Projekt nowelizacji ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty został przesłany do opiniowania i konsultacji wielu podmiotom, w tym Naczelnej Radzie Lekarskiej, która zajęła stanowisko 31 stycznia 2020 r.2  Podkreślono w nim, że projekt wychodzi naprzeciw oczekiwaniom środowiska w zakresie kształcenia podyplomowego, aczkolwiek wiele uwag zgłaszanych w toku konsultacji nie zostało uwzględnionych. Zgłoszono również szereg krytycznych uwag, w szczególności dotyczących: uproszczonego trybu przyznawania prawa wykonywania zawodu lekarzom cudzoziemcom, w którym nie wskazano odpowiednich kryteriów weryfikacji ich faktycznej wiedzy i umiejętności, uprawnienia ministra zdrowia do zatwierdzania zagranicznego stażu bez opinii zespołu ekspertów, braku realnych ułatwień w powrocie do kraju lekarzy wykształconych w Polsce, którzy doświadczenie zawodowe
i kwalifikacje specjalistyczne uzyskali zagranicą. Czas pokaże, czy którekolwiek uwagi zostaną na obecnym etapie prac legislacyjnych uwzględnione, a także, jaki wpływ na standardy służby zdrowia będzie miał nieunikniony napływ lekarzy wykształconych poza krajem.

Aktualne orzecznictwo prawnomedyczne

Szerokim echem odbił się wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 29 listopada 2019 r. (sygn. akt V Aca 266/18),3  który orzekł o odpowiedzialności cywilnej biegłego sądowego za przygotowanie nierzetelnej ekspertyzy. Wyrok ma charakter precedensowy. Sprawa, w której wydano orzeczenie, nie dotyczy co prawda opinii z zakresu medycyny, ale robót budowlanych, nie zmienia to faktu, że kierunek rozstrzygnięcia odnosi się do wszelkich opinii wydawanych w toku postępowań sądowych. Sąd przyjął, że w przypadku ustalenia, że opinia pozostaje w wyraźnej sprzeczności z rzeczywistym stanem rzeczy, z aktualnym stanem wiedzy w dziedzinie, której dotyczy, lub została oparta na wyraźnie błędnej metodzie badawczej, biegły może ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą, jeśli owa opinia przyczyniła się do wydania niekorzystnego dla strony rozstrzygnięcia. Wspomniany wyrok może istotnie oddziaływać na jakość opinii składanych przez biegłych. W zdecydowanej większości cechują się skrupulatnością i rzetelnością, ale wciąż zdarza się, że nie spełniają elementarnych wymagań, co może mieć znaczenie dla wyniku sprawy.

Sąd Najwyższy 15 stycznia 2020 r. (III CZP 30/19),4  procedując na wniosek rzecznika praw pacjenta, wyraził pogląd, że w sprawach o zadośćuczynienie dochodzone na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta sąd może – kierując się zasadą słuszności – obciążyć pozwanego całością kosztów procesu, mimo że żądanie powoda uwzględnione zostało tylko w części. Problem podniesiony przez rzecznika polega na tym, że w sprawach dotyczących praw pacjenta wysokość dochodzonego zadośćuczynienia bywa trudna do sprecyzowania, a oczekiwania pacjentów często rozmijają się z rozstrzygnięciem sądu. Dla uniknięcia konsekwencji, w postaci obciążenia pacjenta częścią kosztów postępowania, Sąd Najwyższy zgodził się z rzecznikiem, że uzasadnione może być przeniesienie ciężaru kosztów sprawy z pacjenta na pozwany podmiot leczniczy lub towarzystwo ubezpieczeń. 

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza