25 lutego 2022

Wspólna odpowiedzialność za pacjenta onkologicznego

Idea rozwoju współpracy z lekarzami ogólnymi w zakresie pomocy pacjentom onkologicznym od dłuższego czasu przyświeca naszej Komisji ds. Lekarzy Dentystów. Służy temu chociażby współpraca z Narodowym Instytutem Onkologii. Ostatnio komisja objęła patronatem książkę „Chory na nowotwór – opieka stomatologiczna. Algorytmy diagnostyczno-lecznicze dla lekarzy medycyny i lekarzy stomatologów”. Z autorkami Agnieszką Bogusławską-Kapałą* i Izabelą Strużycką** rozmawiał wiceprezes ORL w Warszawie ds. lekarzy dentystów Dariusz Paluszek.

Mam przyjemność rozmawiać z autorkami książki, lekarkami dentystkami, ale w jej powstanie zaangażowani byli nie tylko stomatolodzy.

Izabela Strużycka: Nasza książka jest monografią wyjątkową. Nie ma na rynku wydawniczym publikacji, która by w tak szerokim zakresie obejmowała problem leczenia stomatologicznego pacjentów z chorobą nowotworową. Jest to pozycja wieloautorska. Zaprosiliśmy do współpracy naszych kolegów z medycyny ogólnej, lekarzy hematologów i specjalistów od radioterapii, a także stomatologów różnych specjalności. Problem, który poruszamy, jest wielospecjalistyczny i grupą docelową, do której kierujemy tę książkę, są również lekarze medycyny. Pacjent onkologiczny wymaga opieki wszechstronnej, a my – jako stomatolodzy – powinniśmy mieć udział w wielospecjalistycznym zespole, który zajmuje się opieką nad takim pacjentem. Tym bardziej że na każdym etapie leczenia choroby podstawowej pojawiają się dolegliwości w obrębie jamie ustnej, które dramatycznie obniżają jakość życia, bywają bardzo dokuczliwe. Powodują trudności w spożywaniu pokarmów i mówieniu. Pacjent bardzo cierpi. Trzeba wiedzieć, że nie wynika to tylko z konsekwencji choroby onkologicznej oraz z działań ubocznych leków i terapii. Często chorzy nie mają się gdzie leczyć stomatologicznie, bo nie istnieją takie ośrodki, a lekarze dentyści czują się niepewni, trochę obawiają się tej grupy pacjentów. Mają wątpliwości, kiedy mogą wkroczyć z leczeniem inwazyjnym, czy zęby leczone endodontycznie należy usuwać, kiedy potrzebna jest osłona antybiotykowa, czy na każdym etapie mogą wykonywać zabiegi stomatologiczne. Tego mogą dowiedzieć się z naszej książki.

Wtrącę od siebie, że Komisja ds. Lekarzy Dentystów ORL w Warszawie w ubiegłym roku podpisała list intencyjny z Narodowym Instytutem Onkologii. W ramach tej współpracy staramy się budować czujność onkologiczną u lekarzy dentystów, edukować, jak leczyć, jak dokonywać wstępnego rozpoznania, jak współpracować z lekarzami innych specjalizacji. Ale chyba zgodzą się panie ze mną, że nie jest to tylko kwestia edukacji lekarzy dentystów.

Agnieszka Bogusławska-Kapała: Zdecydowanie. Bardzo chcielibyśmy uświadomić znaczenie opieki stomatologicznej nad pacjentem chorym na nowotwór również lekarzom spoza naszej specjalności. Wiedza o wpływie zdrowia jamy ustnej na jakość życia tych chorych pozwala wdrażać działania profilaktyczno-lecznicze mogące zapobiegać przykrym i niebezpiecznym powikłaniom zarówno miejscowym, jak i ogólnoustrojowym, pochodzącym z układu stomatognatycznego. Działania te powinny być realizowane na każdym etapie terapii przeciwnowotworowej. Przykładowo, w okresie przygotowania do leczenia podstawowego skupiamy się na eliminacji wszystkich potencjalnych i aktywnych ognisk infekcji, a także źródeł ewentualnych późniejszych urazów i krwawień. Podczas leczenia onkologicznego, niezależnie od tego, czy odbywa się w szpitalu, czy w warunkach domowych, koncentrujemy się na utrzymaniu właściwej higieny jamy ustnej pacjenta. W tym momencie niesłychanie ważna jest edukacja dotycząca zarówno chorego, jak i jego rodziny oraz średniego personelu medycznego. Wreszcie, kiedy pacjent wchodzi w kolejny etap – rekonwalescencji po zakończeniu leczenia, pojawiają się nowe potrzeby lecznicze wynikające z wczesnych i późnych powikłań terapii podstawowej. Szczególnej opieki wymagają pacjenci po radioterapii oraz po transplantacji komórek krwiotwórczych. Należy też pamiętać o konieczności zachowania czujności onkologicznej. Osoby w przeszłości poddane leczeniu onkologicznemu są znacząco narażone na rozwój wtórnych nowotworów, w tym zlokalizowanych w jamie ustnej. Kolejną grupą wymagającą szczególnej troski w zakresie utrzymania zdrowia jamy ustnej są chorzy znajdujący się w terminalnym okresie choroby nowotworowej. Objawy, takie jak suchość, trudności z przełykaniem, zaburzenia smaku, fetor ex ore, bardzo często znacząco obniżają jakość życia tych osób, będąc dla nich źródłem dodatkowego, ogromnego cierpienia.

W jaki sposób zdaniem pań należałoby przygotowywać lekarzy dentystów do pracy z pacjentem onkologicznym w gabinecie? Czy należałoby rozwinąć ten aspekt w ramach kształcenia na uczelni, czy powinien być domeną kształcenia podyplomowego i ustawicznego?

I.S.: Sądzę, że należy zainteresować studentów tym problemem jeszcze podczas szkolenia przeddyplomowego, a kontynuować i pogłębiać wiedzę po dyplomie. W Zakładzie Stomatologii Zintegrowanej wprowadziliśmy do programu zajęć studenckich opracowany przez nas kwestionariusz wywiadu i standard badania błony śluzowej jamy ustnej w kierunku zmian, które mogą być punktem wyjścia nowotworu tej okolicy. Współpracujemy w tym zakresie z Fundacją „Z uśmiechem przez życie”. O ile wiem, w każdym zakładzie naszego wydziału w szkoleniu przeddyplomowym poruszane są te zagadnienia. Należy tę ideę kontynuować i rozwijać. Studenci powinni opuścić uczelnię ze znajomością problemu i świadomością, że mogą być lekarzami, którzy uratują pacjenta przed śmiercią z powodu nowotworu jamy ustnej. Tylko podczas badana kontrolnego w gabinecie stomatologicznym należy zbadać również błonę śluzową.

Trzecim redaktorem naukowym monografii jest Grzegorz Basak – hematolog i internista, kierownik Kliniki Hematologii, Transplanto-logii i Chorób Wewnętrznych CSK UCK WUM.

A.B.K.: Tak, chciałybyśmy bardzo podziękować Panu Profesorowi i członkom Jego zespołu, a także Panu Doktorowi Kazimierzowi Hałaburdzie z Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie oraz Pani Profesor Barbarze Kochańskiej z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego za pomoc w przygotowaniu tej publikacji. I nie tylko publikacji, bo współpraca między naszymi jednostkami rozwija się także w zakresie opieki nad pacjentami. To jest właśnie wzorzec, który pragniemy rozpropagować – współpracy i wymiany doświadczeń. Mamy nadzieję, że tego rodzaju sposób działania będzie coraz szerzej wykraczał poza duże ośrodki lecznicze. Chcielibyśmy, aby odpowiedzialność za zdrowie jamy ustnej pacjentów chorych na nowotwór spoczywała nie tylko na dentystach, ale także na lekarzach innych specjalności: onkologach, lekarzach podstawowej opieki zdrowotnej, lekarzach medycyny paliatywnej. Zależałoby nam, aby coraz częściej kierowano do nas pacjentów obciążonych chorobą nowotworową, tak jak kieruje się ich do ginekologa, laryngologa czy powiedzmy pulmonologa. <

* Dr n. med. Agnieszka Bogusławska-Kapała – specjalista w dziedzinie stomatologii zachowawczej i endodoncji, adiunkt w Zakładzie Stomatologii Zintegrowanej Wydziału Lekarsko-Stomatologicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

** Dr hab. n. med. Izabela Strużycka – specjalista w dziedzinie stomatologii ogólnej oraz stomatologii zachowawczej i endodoncji, kierownik Zakładu Stomatologii Zintegrowanej Wydziału Lekarsko-Stomatologicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, konsultant województwa mazowieckiego w dziedzinie stomatologii zachowawczej z endodoncją.

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza