29 marca 2014

VII Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej

Mart Klimkowska-Misiak

Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej, ustanowiony przez Światową Federację Dentystyczną (FDI), jedną z najstarszych międzynarodowych organizacji zawodowych stomatologów, po raz pierwszy obchodzony był 12.09.2008 r. Uchwałę o ustanowieniu takiego dnia przyjęto podczas jesiennego zgromadzenia ogólnego w 2007 r. w Dubaju. Pięć pierwszych edycji było obchodzonych 12 września, który jest dniem urodzin założyciela FDI Charlesa Gordona (12.09.1854 r.), propagatora idei zdrowia jamy ustnej, a także dniem, w którym w 1978 r. w Ałma-Acie odbyła się przełomowa konferencja WHO poświęcona zagadnieniom związanym z podstawową opieką zdrowotną, w tym stomatologiczną.

Od 2012 r. zmieniono datę obchodów, przeniesiono ją na 20 marca. Obchody I Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej nie miały wyznaczonego konkretnego tematu przewodniego. Uznano, że najistotniejsze jest to, aby w ogóle podnieść świadomość społeczeństw i rządzących, jak duże znaczenie ma zdrowie jamy ustnej jako wyznacznik zdrowia ogólnego i jakości życia.
W związku z obchodami II Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej został wydany przez FDI „Atlas Zdrowia Jamy Ustnej”, o którym ówczesny prezydent FDI dr Burton Conrod powiedział, iż: „prezentuje aktualny stan zdrowia jamy ustnej i przedstawia rozwiązanie dla wszystkich szczebli społecznych. Mimo że FDI odniosła wiele sukcesów w promocji zdrowia jamy ustnej w swej 108-letniej historii, próchnica nadal jest najczęściej na świecie występującą chorobą wieku dziecięcego i najstarszą niezakaźną chorobą na naszej planecie”. Materiał zamieszczony w publikacji ma na celu zmianę status quo przez wyzwolenie konkretnych działań w oparciu o rzetelnie przedstawione fakty. „Atlas” jest jednym z serii publikowanej przez wydawnictwo Myriad Editions, które dąży do przedstawiania największych wyzwań stojących przed współczesnym światem (więcej informacji na stronie www.oralhealthatlas.org).
Obchody III Światowego Dnia Jamy Ustnej poprzedziła debata w Parlamencie Europejskim, która odbyła się 27.04.2010 r. i została poświęcona znaczeniu profilaktyki i jej wpływu na ograniczenie kosztów leczenia chorób jamy ustnej. Wskazano wówczas, że UE powinna podjąć szersze działania na rzecz promocji skutecznej polityki zdrowia jamy ustnej. Wezwano wówczas Komisję Europejską do opracowania szczegółowego planu działania w zakresie zdrowia jamy ustnej oraz:

  1. określenia zdrowia jamy ustnej jako priorytetu w ramach Wspólnotowego Programu Działania w dziedzinie zdrowia,
  2. traktowania zdrowia jamy ustnej jako elementu wdrażania Unijnej Strategii Ograniczenia Nierówności Zdrowotnych w Europie,
  3. zwiększenia dostępności funduszy unijnych w zakresie badań w dziedzinie profilaktyki stomatologicznej.

Kolejne wrześniowe obchody odbyły się także pod znakiem propagowania wiedzy na temat efektywności działań profilaktycznych w różnych dziedzinach stomatologii i na różnych poziomach profilaktyki wczesnej, pierwotnej, wtórnej, a także podkreślenia znaczenia wczesnego leczenia chorób jamy ustnej ze względu na aspekt ekonomiczny, a także zdrowotny.
Pierwsze marcowe obchody Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej odbyły się pod hasłem „Zdrowe zęby dla zdrowego życia”, bo piękne zęby to nie tylko pielęgnacja urody, ale również dbałość o zdrowie całego organizmu.
Ideą przewodnią tegorocznych obchodów na całym świecie będzie konieczność dbania o jamę ustną bez względu na wiek. Podkreślić też należy, że szerzenie wiedzy na ten temat spoczywa nie tylko na barkach lekarzy dentystów, ale także lekarzy innych specjalności, takich jak lekarze rodzinni, pediatrzy, kardiolodzy, diabetolodzy itd.
Dołączmy wszyscy do grona obchodzących Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej i rozpowszechniajmy wiedzę na temat idei tej inicjatywy zarówno wśród pacjentów, jak i kolegów lekarzy, a także spróbujmy dotrzeć do naszych decydentów.
W Polsce trudno dostrzec działania potwierdzające zrozumienie znaczenia zdrowia jamy ustnej dla zdrowia ogólnego i jakości życia. Można pokusić się wręcz o stwierdzenie, że brak świadomości tego, że nieleczona choroba próchnicowa, zaniedbane przyzębie mogą powodować powikłania kardiologiczne, reumatologiczne, nefrologiczne i inne, a także, że nieuzupełnione braki zębowe zaburzają prawidłową funkcję układu stomatognatycznego, pokarmowego, prawidłową artykulację, estetykę twarzy itd.
Czujność onkologiczna też wymaga wzmożenia działań w tym obszarze, albowiem statystyka onkologiczna jest bezlitosna (w oparciu o opracowanie prof. Andrzeja Wojtowicza):

  1. liczba wykrywanych (nowych) zachorowań na nowotwory jamy ustnej, głowy i szyi wynosi około 6 tys. rocznie,
  2. 12 proc. wspomnianych zachorowań to zachorowania na nowotwory złośliwe.

Leczenie nowotworów złośliwych ma głównie charakter chirurgiczny i często kończy się znacznym okaleczeniem pacjenta. Powoduje to potrzebę kosztownego leczenia rekonstrukcyjnego, farmakologicznego oraz skutkuje znacznym dyskomfortem pacjenta i obniżeniem jakości jego życia.
Pamiętajmy, że głowa i szyja stanowią wyjątkowy obszar ciała ludzkiego, zarówno pod względem budowy anatomicznej, jak i czynnościowym. Znajdują się tu istotne dla naszego życia narządy wzroku, mowy, żucia, słuchu, początkowy odcinek przewodu pokarmowego i dróg oddechowych, a także ośrodkowy układ nerwowy. W obszarze tym występuje też różnorodność patologii, m.in. nowotwory pierwotne, charakterystyczne dla kości szczęk i żuchwy, nowotwory przerzutowe, raki płaskonabłonkowe.
Pamiętajmy, badając pacjentów, aby w wywiadzie uwzględnić czas trwania objawów, ich lokalizację, charakter zmiany – czy są to guzy, nacieki, czy owrzodzenie. Zwracajmy uwagę na takie objawy jak asymetria, drętwienia, dysfagia, chrypka, zaburzenia wymowy, zaburzenia czynności nerwów czaszkowych, ograniczenie drożności dróg oddechowych, szczękościsk, krwawienie lub wyciek treści krwisto-ropnej z przewodów nosowych, krwioplucie, łzawienie, rozchwianie zębów, niepasowanie protezy zębowej.
Obserwowana niekiedy poprawa stanu miejscowego po zastosowanej antybiotykoterapii nie powinna uśpić naszej czujności. Naciek, owrzodzenie lub guz, który po przeprowadzonym w powyższy sposób leczeniu utrzymuje się powyżej 14 dni, należy poddać badaniu histopatologicznemu. Nowotwory tego obszaru charakteryzują się bowiem dynamicznym wzrostem i szybkim rozprzestrzenianiem się drogą układu krwionośnego lub limfatycznego albo obiema drogami.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza