12 maja 2021

#Sprawdzam – Kto kwalifikuje, kto szczepi, kto ponosi odpowiedzialność?

Małgorzata Solecka

W połowie maja, zgodnie z harmonogramem – a raczej jego którąś kolejną wersją – Narodowego Programu Szczepień, powinny się rozpocząć szczepienia przeciw COVID-19 w aptekach. Czy się rozpoczną, nie wiadomo, bo Ministerstwo Zdrowia nie określiło jeszcze wymagań wobec punktów aptecznych, a ogólne wymogi dotyczące punktów szczepień raczej nie będą miały w aptekach zastosowania. Farmaceuci nie ukrywają, że czekają na wytyczne, a na razie szkolą się na potęgę. W drugiej połowie kwietnia ukończenie dwustopniowego kursu wykonywania szczepień zameldował pierwszy tysiąc farmaceutów, kolejnych 6 tys. było w trakcie nabywania kwalifikacji i z teorii, i z praktyki. Program kursu obejmuje zarówno procedurę szczepienia, jak i udzielanie pierwszej pomocy. W takich samych kursach uczestniczą chętni do wykonywania szczepień diagności laboratoryjni, fizjoterapeuci, szkolne higienistki.

Pod koniec kwietnia rozpoczęto kolejne kursy (tym razem wyłącznie teoretyczne) z zakresu kwalifikowania do szczepień. Znowelizowane przepisy rozszerzyły bowiem grupę osób, które będą mogły wykonywać szczepienia, ale też do nich kwalifikować. Już nie tylko lekarze, lecz i lekarze dentyści, felczerzy, pielęgniarki i położne oraz ratownicy medyczni, a po ukończeniu specjalnych kursów również przedstawiciele innych zawodów medycznych oraz studenci ostatnich dwóch lat studiów na wydziałach lekarskich oraz pielęgniarskich, będą mogli decydować o dopuszczeniu do szczepienia.

Podstawowym narzędziem jest bowiem kwestionariusz wypełniany samodzielnie przez pacjenta. Jeśli informacje do niego wpisane nie budzą żadnych wątpliwości, a pacjent nie zgłasza okoliczności, które komplikują ocenę jego stanu zdrowia, kwalifikacja jest jedynie formalnością. Wskazują na to zresztą zagadnienia, jakie obejmuje kurs uprawniający do prowadzenia kwalifikacji do szczepień, w którym uczestnicy uczą się np. wystawiania i realizacji e-skierowań, zasad kwalifikacji, poznają aspekty prawne oraz zasady dystrybucji szczepionek. Taki kurs muszą ukończyć fizjoterapeuci, farmaceuci, diagności laboratoryjni. Studenci piątego i szóstego roku studiów na kierunku lekarskim oraz trzeciego roku studiów I stopnia na kierunku pielęgniarstwo muszą się wylegitymować dokumentem potwierdzającym umiejętności kwalifikowania do szczepień wydanym przez uczelnię prowadzącą to kształcenie i będą mogli prowadzić kwalifikacje tylko pod nadzorem, m.in. lekarza. Niejasny jest natomiast status lekarzy stażystów, na co zwracają uwagę izby lekarskie. Są oni, według Ministerstwa Zdrowia, uprawnieni do przeprowadzania badań kwalifikacyjnych każdorazowo pod nadzorem lekarza specjalisty, w dodatku wyłącznie w miejscu odbywania stażu. Rezultat? Studenci, po spełnieniu określonych warunków, mają większe możliwości zaangażowania się w szczepienia niż lekarze stażyści.

Ministerstwo Zdrowia przypomina, że osoby niebędące lekarzami mogą kwalifikować do szczepienia (czyli de facto przyjmować oświadczenie osoby kwalifikowanej o braku przeciwskazań, bo tak trzeba rozumieć podpisany kwestionariusz) tylko wtedy, gdy nie budzi on żadnych wątpliwości, i gdy takich wątpliwości nie przynosi wstępna rozmowa z pacjentem. W każdym innym przypadku należy szczepienie odroczyć do momentu uzyskania opinii lekarza. W większych punktach szczepień nie powinno być z taką konsultacją problemu, nie będą go mieć również punkty szczepień w poradniach POZ.

Eksperci od początku zwracają uwagę, że – mimo masowości szczepień pandemicznych – kwalifikacja do szczepień za każdym razem jest sprawą indywidualną i czynnością medyczną, która musi być udokumentowana, a w razie wystąpienia poważnych niepożądanych odczynów poszczepiennych trzeba się liczyć ze sprawdzaniem, czy była przeprowadzona prawidłowo. Jeśli pacjent w ankiecie lub w wywiadzie podał nieprawdziwe informacje (np. o przyjmowaniu określonych leków), trudno udowodnić „winę” czy raczej odpowiedzialność osoby kwalifikującej. Ale już za zaniedbanie pomiaru temperatury albo (jeśli są wskazania) ciśnienia tętniczego kwalifikujący ponosi odpowiedzialność. <

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza