8 maja 2018

NIK krytycznie o profilaktyce i leczeniu cukrzycy typu 2

Diabetologia

Ewa Szarkowska

Dotychczasowe działania w celu ograniczenia zachorowań na cukrzycę typu 2 w Polsce nie przyniosły spodziewanych efektów. Wciąż brakuje lekarzy diabetologów, a liczba pacjentów oczekujących na wizytę w poradni i na hospitalizację rośnie – alarmuje Najwyższa Izba Kontroli.

NIK skontrolowała działania systemu ochrony zdrowia mające na celu wczesne wyszukanie osób zagrożonych cukrzycą typu 2 i chorych na nią oraz wdrażanie skutecznych metod leczenia. Izba uznała, że nie były realizowane skutecznie. Kontrola objęła lata 2015–2017 (pierwsze półrocze).

Brakuje wieloletniej strategii i diabetologów

Najwyższa Izba Kontroli zarzuca ministrowi zdrowia, że nie opracował ogólnopolskiej strategii działań ukierunkowanych na prewencję i leczenie cukrzycy, mimo iż przemawiają za tym wysokie koszty leczenia jej powikłań. Działania ministra miały charakter doraźny, nie służyły zapobieganiu zachorowaniom i zapewnieniu długofalowych efektów leczenia. Nie prowadzono skutecznych akcji upowszechniania wiedzy na temat cukrzycy i zapobiegania jej. Nie podjęto też próby włączenia lekarzy medycyny pracy do prowadzenia profilaktyki cukrzycy w ramach badań okresowych pracowników.

Zdaniem NIK minister zdrowia nie rozpoznał potrzeb zdrowotnych ludności i nie określił liczby lekarzy diabetologów niezbędnych do opieki nad populacją chorych na cukrzycę. Ich liczba była niewystarczająca, a rozmieszczenie nierównomierne, co utrudniało cukrzykom korzystanie ze świadczeń. Mimo wzrostu liczby czynnych zawodowo lekarzy diabetologów o blisko 19 proc., wciąż było ich o 256 za mało w stosunku do liczby optymalnej (1585) określonej przez konsultanta krajowego w dziedzinie diabetologii. Tylko w czterech województwach wskaźnik liczby diabetologów przypadających na 25 tys. mieszkańców miał wartość zgodną z zaleceniami – 1, w pozostałych niższą – od 0,47 w województwie lubuskim do 0,93 w zachodniopomorskim.

NFZ finansuje, ale nie wszędzie

NIK zauważa, że Narodowy Fundusz Zdrowia podjął działania służące poprawie leczenia pacjentów z cukrzycą typu 2. O ponad 17 proc. zwiększono środki finansowe przeznaczone na leczenie powikłań cukrzycy w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej. Pojawił się nowy rodzaj świadczenia dla cukrzyków, którego celem jest kompleksowe leczenie ran przewlekłych. Szkoda tylko, że był finansowany zaledwie przez cztery wojewódzkie oddziały NFZ. Również kompleksowa ambulatoryjna opieka specjalistyczna (tzw. KAOS-cukrzyca) była prowadzona tylko w 11 województwach.

– Nie poprawiła się dostępność świadczeń dla cukrzyków. W kontrolowanym okresie rosła liczba pacjentów oczekujących na wizytę w poradni diabetologicznej i na hospitalizację. W połowie 2017 r. na wizytę u diabetologa czekało 777 pacjentów zakwalifikowanych jako przypadki pilne. Liczba oczekujących na konsultację w przypadkach stabilnych była znacznie większa, bo wyniosła 26 tys. – podkreśla prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski.

Lekarze nie przestrzegają zaleceń

Nie bez winy – w ocenie NIK – są też lekarze rodzinni i specjaliści. Analiza dokumentacji 165 osób objętych opieką na poziomie POZ wykazała, że pełny wywiad pod kątem możliwości zaliczenia pacjenta do grupy zagrożonych cukrzycą typu 2 przeprowadzono tylko w 24 przypadkach (14,5 proc.).

– Analiza dokumentacji medycznej w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej w grupie badanych pacjentów wykazała, że wszystkie obowiązkowe i wymagane informacje o stanie zdrowia odnotowane były w niespełna 7 proc. – twierdzi prezes Kwiatkowski.

Według NIK ujawnione braki wpisów w dokumentacji medycznej dowodzą, że lekarze nie przestrzegali obowiązku realizowania zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dotyczących zarówno kierowania pacjentów na badania diagnostyczne oraz na konsultacje specjalistyczne, jak i ich częstotliwości. W ocenie izby mogła to być jedna z przyczyn, że u żadnego pacjenta, którego dokumentację badano w toku kontroli, nie osiągnięto pełnego wyrównania metabolicznego. Analiza dokumentacji 128 osób z cukrzycą leczonych przez lekarza rodzinnego wykazała, że zaledwie dwóch dostało skierowanie na zalecanych pięć badań diagnostycznych do wykonania raz w roku, a tylko jeden zgodnie z zaleceniami został skierowany na konsultacje do pięciu specjalistów raz w roku. Z pozostałych 121 osób niektórych skierowano do jednego specjalisty, a niektórych do żadnego. Niewiele lepiej wypadli diabetolodzy.

– Szczegółowa analiza dokumentacji 269 pacjentów leczonych lub konsultowanych przez diabetologów wykazała, że tylko siedmiu skierowano na wszystkie badania diagnostyczne zalecane w raz roku – mówi Krzysztof Kwiatkowski.

Skutkiem niestosowania przez część świadczeniodawców zasad postępowania medycznego wobec osób zagrożonych cukrzycą i chorych na nią, wskazanych w zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, ale także – jak wynika z wyjaśnień kadry medycznej – niestosowania się pacjentów do zaleceń lekarzy, były niedostateczne wyniki terapii oraz wysokie koszty leczenia powikłań cukrzycy typu 2 – podsumowują autorzy raportu NIK. <

 

Nieodzowny rejestr chorych na cukrzycę

Komentuje prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, konsultant krajowy w dziedzinie diabetologii

Stan opieki diabetologicznej w Polsce nie odbiega od opieki w innych dziedzinach medycyny, może z wyjątkiem kardiologii. To pochodna co najmniej dwóch czynników – nakładów na opiekę medyczną i niewystarczającej, choć stale wzrastającej, liczby lekarzy, w tym specjalistów z zakresu diabetologii. W ostatnim czasie został wdrożony „Program wsparcia leczenia ambulatoryjnego zespołu stopy cukrzycowej na lata 2016–2018”, finansowany przez Ministerstwo Zdrowia. Obecnie wraz z resortem zdrowia pracuję nad rozporządzeniem dotyczącym standardów w opiece diabetologicznej. Na etapie uzgodnień znajduje się wprowadzenie porady edukacyjnej do katalogu świadczeń NFZ. Prowadzone są także prace studialne nad kompleksowym programem prewencji i leczenia cukrzycy. W mojej opinii nieodzowne jest stworzenie rejestru chorych na cukrzycę, który precyzyjnie wskazałby słabe punkty opieki i pozwolił na ich korektę. <

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza