1 czerwca 2023

Aktualności prawnomedyczne (czerwiec 2023)

Rzecznik praw obywatelskich pyta o prawa pacjenta osób osadzonych w zakładach karnych; Projekt rozporządzenia dotyczącego recept na środki odurzające i substancje psychotropowe; Naczelna Rada Lekarska apeluje o urealnienie norm zatrudniania lekarzy.

autor: FILIP NIEMCZYK, adwokat

Rzecznik praw obywatelskich pyta o prawa pacjenta osób osadzonych w zakładach karnych

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek zwrócił się z oficjalnym pytaniem do rzecznika praw pacjenta, czy RPO jest organem właściwym do rozpatrywania wniosków i skarg osób pozbawionych wolności dotyczących świadczeń zdrowotnych udzielanych im w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania. Zauważył, że docierają do jego biura informacje, że RPP odmawia zajmowania się tego rodzaju sprawami, wskazując jako właściwy tryb określony w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości w sprawie sposobów rozpatrywania wniosków, skarg i próśb osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych.

W odpowiedzi rzecznik praw pacjenta wyjaśnił, że jego zdaniem prawa pacjenta, o których mowa w ustawie o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta, nie są tożsame z prawami osób pozbawionych wolności bądź tymczasowo aresztowanych, ponieważ ich prawa reguluje kodeks karny wykonawczy. W związku z tym skazanym, odbywającym karę pozbawienia wolności, przysługuje odmienny zakres ochrony, niekiedy ograniczony. Jako przykład podano art. 115 kodeksu karnego wykonawczego, który z jednej strony stanowi o prawie skazanego do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych, leków i artykułów sanitarnych, ale z drugiej mówi o braku prawa wyboru lekarza i pielęgniarki. RPP stwierdził, że jego zdaniem zapewnienie osobom skazanym na karę pozbawienia wolności lub tymczasowo aresztowanym przestrzegania ich praw, a zwłaszcza prawa do opieki zdrowotnej, należy do zadań Służby Więziennej. Natomiast rozpatrywanie wniosku dotyczącego nieprawidłowego działania jednostek penitencjarnych, zgłoszonego przez osobę pozbawioną wolności bądź tymczasowo aresztowaną, zdaniem rzecznika praw pacjenta nie jest jego zadaniem.

W kolejnym wystąpieniu Marcin Wiącek wskazał zasadnicze wątpliwości, jakie powstają w związku ze stanowiskiem RPP. Pozbawienie wolności wiąże się z odrębnością w udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w tym z pewnymi ograniczeniami. Zdaniem rzecznika praw obywatelskich nie czyni to jednak z rzecznika praw pacjenta organu niewłaściwego do rozpatrywania wniosków osób pozbawionych wolności. Pacjentem, zgodnie z ustawą o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta, jest osoba zwracająca się o świadczenie zdrowotne lub korzystająca ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez dany podmiot lub osobę wykonującą zawód medyczny. Definicja ta nie wyłącza zatem ze swego zakresu osób przebywających w zakładach karnych. Co więcej, przestrzeganie praw pacjenta jest obowiązkiem m.in. podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, do których należą również jednostki budżetowe tworzone i nadzorowane przez ministra sprawiedliwości. Rzecznik praw obywatelskich zwrócił przy tym uwagę na trzy praktyczne aspekty związane z ochroną praw pacjenta osób pozbawionych wolności.

Po pierwsze, z rozporządzenia w sprawie dokumentacji medycznej pacjentów w podmiotach leczniczych dla osób pozbawionych wolności wynika, że ma być ona prowadzona dla omawianej grupy osób. Zbadanie zarzutu nieprawidłowego jej prowadzenia lub uniemożliwienia dostępu do niej leży zdaniem RPO w zakresie kompetencji Biura Rzecznika Praw Pacjenta. Dalej wskazano, że minister sprawiedliwości podejmuje decyzje dotyczące budżetu jednostek ochrony zdrowia w zakładach karnych. Rezultatem jednej z takich decyzji jest brak możliwości hospitalizacji w strukturze więziennej osób pozbawionych wolności chorych na WZW typu C. Zdaniem Marcina Wiącka pacjenci pozbawieni wolności mają prawo oczekiwać, że rzecznik praw pacjenta stanie na straży ich prawa do opieki medycznej, którego naruszenie mogłoby wynikać z decyzji ministra sprawiedliwości. Trzecim aspektem ochrony praw pacjenta w zakładach karnych jest prawo do złożenia wniosku dotyczącego praw pacjenta przez osobę bliską osadzonego lub inną działającą na jego rzecz. Tryb przewidziany w przepisach kodeksu karnego wykonawczego uprawnia do złożenia skargi wyłącznie skazanego, tymczasem ustawa o prawach pacjenta określa uprawnienia także innych osób.

W pełni podzielając wątpliwości rzecznika praw obywatelskich odnośnie do wykładni prawa prezentowanej przez rzecznika praw pacjenta, polegającej na faktycznym odmawianiu osadzonym ochrony ich praw jako pacjentów, dodam, że według aktualnych statystyk Służby Więziennej w jednostkach penitencjarnych 5 maja 2023 r. przebywa ponad 78 tys. osób.

Projekt rozporządzenia dotyczącego recept na środki odurzające i substancje psychotropowe

Ministerstwo Zdrowia zaprezentowało projekt rozporządzenia, którego celem jest zwiększenie nadzoru nad wystawianymi w postaci elektronicznej receptami na preparaty zawierające środki odurzające. Zgodnie z proponowaną regulacją, recepta na wspomniane produkty może być wystawiona wyłącznie w postaci elektronicznej, tylko po osobistym zbadaniu pacjenta oraz weryfikacji ilości i rodzaju przepisanych mu leków zawierających substancje odurzające, a także sprawdzeniu ich bezpieczeństwa i konieczności stosowania, z uwzględnieniem recept wystawionych oraz zrealizowanych przez pacjenta. Warunek weryfikacji nie będzie dotyczył wystawiania recept pacjentowi, który nie aktywował Internetowego Konta Pacjenta, z uwagi na brak możliwości dokonania takiej weryfikacji. Z kolei warunek zbadania pacjenta nie będzie dotyczyć przypadku, o którym mowa w art. 42 ust. 2 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, zgodnie z którym bez zbadania pacjenta lekarz może wystawić receptę niezbędną do kontynuacji leczenia oraz zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne jako kontynuację zaopatrzenia, jeżeli jest to uzasadnione stanem zdrowia pacjenta odzwierciedlonym w dokumentacji medycznej.

Ministerstwo podkreśla, że w wyniku działalności podmiotów oferujących płatne uzyskanie e-recepty dochodzi do nieprawidłowości zagrażających zdrowiu i bezpieczeństwu pacjenta oraz uzyskiwania określonych produktów leczniczych w celach odurzania się. Omawiana regulacja zdaniem ministerstwa ma uniemożliwić przepisywanie recept na środki odurzające i substancje psychotropowe pacjentom dotychczas niebadanym oraz nieleczonym przez danego lekarza.

Naczelna Rada Lekarska apeluje o urealnienie norm zatrudniania lekarzy

Naczelna Rada Lekarska wystąpiła 21 kwietnia 2023 r. z apelem do ministra zdrowia o podjęcie pilnych prac legislacyjnych mających na celu wprowadzenie realnych norm zatrudnienia lekarzy w lecznictwie szpitalnym. Autorzy apelu wskazują, że obecnie żadne normy prawne nie określają zasad zatrudniania lekarzy w oparciu o liczbę łóżek szpitalnych. W świetle obowiązujących przepisów dla większości oddziałów szpitalnych wystarczają dwa etaty lekarzy na oddział szpitalny, w tym jednego lekarza specjalisty. Liczba ta jest niezależna od wielkości oddziału czy liczby łóżek. W praktyce, w związku z brakami kadrowymi w lecznictwie szpitalnym, bardzo często zatrudniana jest minimalna liczba lekarzy. W efekcie placówki nie zapewniają prawidłowej opieki nad pacjentem i realizacji podstawowych jego praw, chociażby prawa do informacji. Sytuacja może skutkować dalszymi rezygnacjami lekarzy z pracy w szpitalach.

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza