16 kwietnia 2007

Odpowiedzialność zawodowa w ustawie o izbach lekarskich

Jeśli nie możemy rozwiązać wielkich problemów, próbujmy rozwiązywać mniejsze.

Należy mieć świadomość, że ustawa o izbach lekarskich powstawała w szczególnych okolicznościach i była redagowana w wielkim pośpiechu. Zgodę na reaktywowanie samorządu lekarskiego zdobyto, pokonując opór przedstawicieli ustępującego reżimu komunistycznego. Wiele przepisów wchodzącej w życie ustawy było wynikiem kompromisów, wielu kwestii nie dopracowano. Jednak mimo różnych wad stanowi ona, od 18 już lat, utrwalony fundament funkcjonowania naszego samorządu. Przez ten czas wielu kolegów z ogromnym poświęceniem uczestniczyło w umacnianiu tego fundamentu. Jeśli ktoś pyta teraz: Co ten samorząd dla mnie zrobił? – ciśnie się na usta pytanie: A co Ty zrobiłeś dla swego samorządu?
W ciągu minionych 18 lat zmieniły się czasy i warunki wykonywania zawodu lekarza. Jest zatem pora, by przeprowadzić gruntowną analizę całego tekstu ustawy o izbach lekarskich i zaproponować konieczne zmiany – mimo że nieustające zawirowania polityczne (ostatnio szczególnie niesprzyjające samorządom) nie ułatwiają takiego przedsięwzięcia.

Jak powstawał projekt nowelizacji

W Komisji Legislacyjnej Okręgowej Rady Lekarskiej w Warszawie doszliśmy do wniosku, że skoro nie można dokonać rzeczy wielkich – to należy próbować robić rzeczy mniejsze.
Od dawna bardzo krytycznie ocenialiśmy przepisy tyczące odpowiedzialności zawodowej, zawarte zarówno w ustawie, jak i w rozporządzeniu ministra zdrowia w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Są one obarczone bardzo poważnymi i licznymi wadami. Zdecydowaliśmy się zatem podjąć próbę opracowania kompleksowej nowelizacji przepisów rozdziału 6. ustawy, obejmującego tę materię.
Na początku ub.r. utworzyliśmy w Komisji Legislacyjnej zespół, w którego skład weszli kol.kol.: Aleksander Kotlicki, Jacek Piątkiewicz, Ładysław Nekanda-Trepka, Romuald Krajewski, mec. Witold Preiss oraz kol. Janina Barbachowska – Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej i kol. Elżbieta Rusiecka- -Kuczałek – przewodnicząca Okręgowego Sądu Lekarskiego.
Po kilku posiedzeniach roboczych zespołu Naczelna Rada Lekarska, doceniając wagę rozpoczętej przez nas pracy, podjęła decyzję o przejęciu jego zadań. W tym celu powołała zespół pod przewodnictwem kol. Romualda Krajewskiego. Do współpracy zaproszono nasz zespół, a także kol. Jolantę Orłowską-Heitzman – Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej i kol. Jerzego Nosarzewskiego – przewodniczącego Naczelnego Sądu Lekarskiego. „Urobek” powstały w wyniku prac tego zespołu został przedstawiony Naczelnej Radzie Lekarskiej i – po wprowadzeniu przez nią pewnych zmian – przyjęty, w drodze uchwały, jako projekt nowelizacji ustawy o izbach lekarskich. Nasz projekt został przekazany ministrowi zdrowia.

Proponowane zmiany

Mimo że zmiany dotyczą – z założenia – rozdziału 6. ustawy, zaproponowaliśmy też, „przy okazji”, zmiany w przepisach innych rozdziałów. Mają one głównie charakter aktualizujący i doprecyzowujący, ale nie tylko. Przeredagowane i doprecyzowane zostały m.in. przepisy tyczące przyznawania prawa wykonywania zawodu, wpisu na listę członków okręgowej izby lekarskiej oraz do okręgowego rejestru lekarzy. Zaproponowaliśmy zaostrzenie kryteriów wybieralności do organów izb – lekarz ukarany każdą karą wymierzoną przez sąd lekarski traciłby zarówno czynne, jak i bierne prawo wyborcze do czasu jej zatarcia (obecnie traci je tylko w wypadku kary zawieszenia lub pozbawienia prawa wykonywania zawodu). Wydłużony byłby z 7 do 10 lat czas nieprzerwanego wykonywania zawodu jako warunek ubiegania się o wybór na funkcję rzecznika i sędziego sądu lekarskiego. Przeredagowano też i doprecyzowano, bardzo ogólne teraz, przepisy tyczące działalności rzeczników i sądów lekarskich.

Główny przedmiot prac: rozdział 6.

Jeśli chodzi o rozdział 6. ustawy – to przede wszystkim staraliśmy się usunąć kardynalną wadę legislacyjną. Polega ona na tym, że w rozporządzeniu ministra zdrowia w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej zawarto cały szereg przepisów, dotyczących kwestii stanowiących obecnie materię ustawową, które nie mogą podlegać regulacji przepisami aktu niższego rzędu, jakim jest rozporządzenie.
Co do samego rozdziału 6. ustawy – to już pierwszemu artykułowi (art. 41) nadano nową redakcję, precyzyjniej określając przesłanki odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Poza tym dopracowano niektóre pojęcia oraz zadania tyczące rzeczników i sądów roli pokrzywdzonego poprzez nadanie mu statusu strony, z wynikającymi stąd uprawnieniami, oraz powiększenie katalogu kar. Zaproponowaliśmy dodatkowo trzy kary: pieniężną; zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych opieki zdrowotnej lub ochrony zdrowia od 1 roku do 5 lat; oraz karę ograniczenia zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od 6 miesięcy do 2 lat. Karę pieniężną orzekano by na cel związany z ochroną zdrowia – w wysokości od jednokrotnego do dziesięciokrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Kolejną, bardzo poważną zmianą byłoby wprowadzenie przepisu o jawności postępowania przed sądem lekarskim oraz ogłaszania orzeczeń sądu lekarskiego (oczywiście z wyłączeniem jawności w uzasadnionych sytuacjach). Podjęliśmy też próbę ponownego wprowadzenia zawodowego sędziego do składu orzekającego w Naczelnym Sądzie Lekarskim. Byłby nim – jako przewodniczący składu – sędzia Sądu Apelacyjnego. Wreszcie, last but not least, działalność rzeczników, sędziów oraz biegłych byłaby wynagradzana.
Nie przytoczę tutaj wszystkich wprowadzonych przepisów i zmian (blisko 40 nowych artykułów) oraz motywów, jakimi kierowaliśmy się, proponując je. Ogólnie rzecz biorąc, za cel nowelizacji przyjęliśmy usunięcie rażących wad legislacyjnych w przepisach aktualnej ustawy i spełnienie oczekiwań zarówno środowiska lekarskiego, jak i społeczeństwa. W tym ostatnim względzie za szczególnie ważne i potrzebne uznajemy wzmocnienie bardzo słabej obecnie pozycji pokrzywdzonego i jawność postępowania przed sądem lekarskim. W naszym przekonaniu zaproponowane zmiany spowodują też, że jaśniejszy i bardziej uporządkowany stanie się dla rzeczników i sędziów tryb ich postępowania.
Jest oczywiste, że tak poważne zmiany w ustawie wymagają gruntownej zmiany przepisów aktualnego rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Tylko równoczesne wejście w życie obu znowelizowanych aktów prawnych będzie miało sens.

Pełen tekst oraz uzasadnienie proponowanej nowelizacji – na stronie internetowej Naczelnej Izby Lekarskiej: http://www.oil.org.pl/doc/580/ru-0035-06-V.pdf – jest zamieszczony jako uchwała nr 35/06/V Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie przyjęcia projektu ustawy o zmianie ustawy o izbach lekarskich

Aleksander KOTLICKI

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza