18 lutego 2007

Prof. dr med. Anastazy Landau (1876-1957)

Otrzymaliśmy od dr med. Marii KLONOWICZ-WIŚNIEWSKIEJ z Nowego Jorku opracowane przez nią biografie prekursorów POLSKIEJ SZKOŁY TYREOLOGICZNEJ. W „Pulsie” w 10/2006 przedstawiliśmy postać prof. Bronisława Wiśniewskiego (d. Bernarda Waksmana).
W tym numerze prezentujemy sylwetkę prof. Anastazego Landaua, jednego z najwybitniejszych lekarzy internistów I połowy XX wieku. 7 lutego 2007 r. przypada 50. rocznica jego śmierci.

Anastazy Landau ukończył studia lekarskie na Uniwersytecie Warszawskim w 1899 r. Następnie rozpoczął pracę w Szpitalu im. Dzieciątka Jezus, na Oddziale Chorób Wewnętrznych. Już w 1902 r. otrzymał nagrodę Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego za osiągnięcia naukowe i publikacje w języku polskim i niemieckim.
W 1910 r. przyjął pracę w klinice we Frankfurcie. Dla pogłębienia wiedzy objął stanowisko w Zakładzie Fizjologii Uniwersytetu w Berlinie. Utrzymywał również stały kontakt z medycyną polską. W latach 1912-1914 był głównym referentem na zjeździe Lekarzy i Przyrodników w Krakowie oraz Zjeździe Towarzystwa Internistów Polskich we Lwowie. W 1912 r. za działalność naukową otrzymał nagrodę ufundowaną przez pismo „Medycyna”.
Po wybuchu I wojny światowej powołany na ordynatora w Szpitalu Wojskowym w Płocku. Obejmuje kierownictwo Oddziałów: Wewnętrznego i Zakaźnego. Następnie zostaje skierowany do Piotrogrodu – na stanowisko eksperta klinicznego ds. zatruć gazami bojowymi.
Po wojnie wraca do kraju. W 1912 r. obejmuje ordynaturę na Oddziale Chorób Wewnętrznych w Szpitalu Wolskim w Warszawie, gdzie szkoli lekarzy klinicystów – wielu z nich to późniejsi profesorowie i ordynatorzy w kraju i za granicą. Pisze również rozdział o chorobach tarczycy, zamieszczony w „Złotej księdze medycyny”, wydanej w 1939 r. w Buenos Aires.
W czasie II wojny światowej dr Landau przebywa na emigracji, w Edynburgu, gdzie obejmuje stanowisko ordynatora w Szpitalu im. I. Paderewskiego, jak również wykładowcy w edynburskiej uczelni. Jego praca w Wielkiej Brytanii zostaje uhonorowana przyjęciem go w poczet członków Królewskiego Towarzystwa Lekarskiego.
Po powrocie do kraju ponownie obejmuje stanowisko ordynatora Oddziału Chorób Wewnętrznych Szpitala Wolskiego (późniejszy Instytut Gruźlicy). Jego współpracownicy to m.in. dr Kowalski (późniejszy prof. hematologii), dr Bromberg i dr Napiórkowska. Prof. Landau wprowadza wzorową dyscyplinę pracy klinicznej i znakomitą opiekę nad chorymi. Organizuje również pododdział i poradnię dla osób z chorobami tarczycy. Zapewnia im badania o ważnym znaczeniu diagnostycznym, tj. ocena przemiany podstawowej
i oznaczanie poziomu jodu związanego z białkiem. Organizuje pracownię biochemiczną realizującą szereg badań, których nie przeprowadza pracownia ogólnoszpitalna.
Nawiązuje ścisłą współpracę z Oddziałem Chirurgii kierowanym przez prof. Manteuffla. Jej rezultatem są doskonałe wyniki operacyjne leczenia chorób tarczycy. Chorzy, przygotowywani do operacji na Oddziale Chorób Wewnętrznych, mają następnie zapewnioną pomoc ze strony delegowanego konsultanta – internisty. Funkcję tę sprawował zwykle dr Tadeusz Górowski.
Znakomite rezultaty pracy klinicznej prof. Landaua spowodowały, że gdy po wojnie powstała pierwsza uczelnia, której zadaniem było szkolenie podyplomowe lekarzy, organizację szkolenia lekarzy internistów powierzono Instytutowi Gruźlicy. Powstały tam wówczas dwie kliniki internistyczne z zadaniami dydaktycznymi: jedna kierowana przez prof. Anastazego Landaua, druga – przez prof. Walentego Hartwiga.
Prof. Landau zostaje członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk. Jego dorobek naukowy obejmuje 246 publikacji: 170 w języku polskim oraz 76 w językach angielskim, niemieckim, francuskim i rosyjskim. Ostatnim opracowanym przez niego podręcznikiem była monografia chorób wątroby i dróg żółciowych. Nie zdołał napisać podręcznika „Choroby tarczycy”. Życzeniem jego było, aby zamierzenie to zrealizował jego najmłodszy asystent, dr Tadeusz Górowski, co nastąpiło po wielu latach.
Prof. Landau zawdzięczał swoje sukcesy zdolnościom, ale przede wszystkim ciężkiej pracy i poświęceniu się medycynie. Przed wojną miał rozległą praktykę prywatną – był bogatym człowiekiem. Po wojnie w pewnym stopniu odseparował się od świata zewnętrznego. Nie miał w domu radia, nie korzystał z telefonu, nie czytał gazet. Wiedzę o otaczającym świecie czerpał z rozmów z żoną i asystentami. Jego życie wypełniała praca w klinice. Przyjmował też prywatnych pacjentów. W pozostałym czasie czytał czasopisma lekarskie: amerykańskie, angielskie, polskie.
W 1953 r. stan zdrowia prof. Landaua znacznie się pogorszył. Wkrótce przekazał kierownictwo kliniki prof. Bronisławowi Wiśniewskiemu, swojemu uczniowi i współpracownikowi z okresu przedwojennego.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza